Dusza
byt, w zależności od religii: materialny bądź niematerialny; śmiertelny lub nieśmiertelny
Dusza – coś ulotnego w człowieku, dech nadający mu cechy ludzkie i sprawiający, że jest żywy. W istnienie duszy (jej nieśmiertelność) wierzą wyznawcy wielu religii świata.
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż |
A
edytuj- A może wykorzystamy kiedyś przemysłowo dusze ludzkie?
- Autor: Stanisław Jerzy Lec
- Zobacz też: człowiek, przemysł
- Adwokat dręczy sakiewkę, lekarz ciało, a teolog – duszę.
- Ale kto czci duszę rozumną, ogarniającą wszechświat i społeczeństwo, o żadną z innych rzeczy już się nie troszczy. Ponad wszystko duszę własną utrzymuje w takim stanie, aby była rozumna i społeczna i czynna, i śpieszyła z pomocą bliźniemu, który do tego samego celu dąży.
- Autor: Marek Aureliusz, Rozmyślania, s. 102
B
edytuj- Będąc daleko od tego, by stanowić jedną „część” tworzącą z ciałem istotę zwaną człowiekiem, dusza oznacza całego człowieka jako byt ożywiony duchem życia. (…) Obiektywnie rzecz biorąc, „duszą” nazywa się wszystko, co żyje, nawet zwierzę.
- Źródło: Słownik teologii biblijnej, Pallotinum, Poznań-Warszawa 1982, ss. 238, 239.
- Błogosławione są czyste dusze, które mają szczęście jednoczyć się z Jezusem przez Komunię.
- Autor: Jan Maria Vianney
- Bo kto przysięgę naruszy,
Ach, biada jemu, za życia biada!
I biada jego złej duszy!- Autor: Adam Mickiewicz, Ballady i romanse, Świtezianka
- Zobacz też: przysięga
C
edytuj- Celem życia jest: w swojej małej jednostkowej duszy odbić jak najwięcej kosmosu.
- Autor: Henryk Elzenberg
- Zobacz też: kosmos
- Chcąc poznać, jaka dusza zamieszkuje w czyimś ciele, obserwujemy, w jakim to ciało lubuje się otoczeniu, bo jeśli panują w nim nieporządek i pomieszanie, taki sam nieporządek i pomieszanie panują w jego duszy.
- Autor: Leonardo da Vinci
- Ciało dojrzewa z wolna, lecz dusza rośnie wielkimi skokami. Może dojrzeć w ciągu godziny.
- Ciało listkiem figowym duszy.
- Autor: Aldona Różanek
- Ciało niewolnika należy do pana, ale jego duch jest wolny.
- Ciężar duszy to nie worek z kartoflami. Worek z kartoflami łatwiej nieść we dwójkę. Ciężar duszy – lepiej samemu.
- Autor: Larysa Mitzner
- Zobacz też: ciężar
- Co to jest wierność? Poczucie, że posiadam na zawsze czyjeś ciało i duszę?
- Autor: Paulo Coelho, Zahir
- Zobacz też: ciało, wierność
- Czy za karę, że nie wierzę w duszę, nie mam duszy?
- Autor: Stanisław Jerzy Lec
- Zobacz też: kara
- Czyliż niewinna miłość wiecznej godna męki?
Ten sam Bóg stworzył miłość, który stworzył wdzięki.
On dusze obie łańcuchem uroku
Powiązał ze sobą!
Wprzód, nim je wyjął ze światłości stoku,
Nim je stworzył i okrył cielesną żałobą,
Wprzódy je powiązał ze sobą!- Autor: Adam Mickiewicz, Dziady
- Zobacz też: miłość
- Czym sen dla ciała, tym przyjaźń dla ducha – odświeża siły.
- Czysta logika jest ruiną ducha.
- Antoine de Saint-Exupéry
- Zobacz też: logika
- Człowiek w innych ludziach to właśnie jest dusza ludzka.
- Autor: Borys Pasternak, Doktor Żywago, słowa Jury
- Czym jest dusza? Wszystkim tym w nas, co odmawia uczestniczenia w świecie. Nieograniczonym rozdawaniem siebie. Jej sensem jest samopożeranie się, bo może ona być tylko własnym kanibalem.
- Autor: Emil Cioran, Dywagacje
D
edytuj- Diabeł kusi przede wszystkim piękne dusze.
- Autor: Jan Maria Vianney
- Dobry malarz musi namalować dwie rzeczy: człowieka oraz istotę jego duszy.
- Autor: Leonardo da Vinci
- Dobrym krytykiem jest ten, kto opowiada o przygodach swej duszy pośród arcydzieł.
- Autor: Anatole France
- Zobacz też: arcydzieło, przygoda
- Dusza jest w naszym ciele, jak pająk w swej sieci. Nie może się on poruszyć, nie wprawiając w ruch daleko rozpiętych nitek pajęczyny, ale i na odwrót, nie sposób wprawić w ruch którejkolwiek z tych nici nie poruszając pająka.
- Autor: Monteskiusz
- Zobacz też: pająk
- Dusza, która grzeszy, ta umrze.
- Źródło: Biblia, Księga Ezechiela 18:4
- Dusza ludu jest jak ogień pod granitem.
- Autor: Bolesław Prus
- Zobacz też: lud, ogień
- Dusza pomaga ciału, a w pewnych chwilach dźwiga je. Jedyny to ptak, co podtrzymuje swoją klatkę.
- Autor: Victor Hugo, Nędznicy
- Dusza w poezji Platona to właściwie drugi żywy człowiek niewidzialny, z własnym osobistym życiem, wetknięty w ciało ludzkie i uwięziony w nim od chwili urodzin aż do momentu śmierci. Po śmierci człowieka żyje dalej, miewa dziwne przygody i nie umiera w ogóle nigdy. Takie mniej więcej pojęcie duszy, mętne i sprzecznymi cechami wyposażone – za czym niewątpliwie taki przedmiot nie istnieje – utrzymuje się do dziś w ludowych wierzeniach; nie należy jednak do nauki.
- Autor: Władysław Witwicki, Psychologia, t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 27.
- Zobacz też: Platon
- Dzikie pola rodzą tylko chwasty. Dusza bez uprawy rodzi również chwasty.
- Autor: Henryk Sienkiewicz, Pisma ulotne: Mieszaniny artystyczne i literackie, 1906, s. 209
- Zobacz też: chwast
F
edytuj- Funkcjonujący mózg jest niezbędny dla wyrażenia się duszy.
- Autor: Jerzy Vetulani, Mózg i świadomość, Prace Komisji Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU nr 2, 2008, 37–62
- Zobacz też: mózg
G
edytuj- Gdyby ludzie tak chcieli pracować nad swoją duszą, jak linoskoczek pracuje nad swoim ciałem – jakież otchłanie mogliby pokonać, wędrując po cienkiej linie życia.
- Wen der mencz wolt azoj fil arbetn iber zajn neszome, wifl er hot gearbet ojfn guf, iber welche tife opgruntn wolt zi gekont aribergejn ojf dem dininkn sznirele fun lebn! (jid.)
- Autor: Szymon An-ski, Dybuk, w: Włodzimierz Herman, Mój dybuk. W poszukiwaniu tożsamości: drogi, bezdroża, dygresje, akt 3, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017, ISBN 9788373838505, s. 60.
- Postać: Rabin Izrael
- Gotyk szuka tych, których dusze zasępia choroba marzenia.
- Autor: Oscar Wilde
- Zobacz też: marzenie
H
edytuj- Hebrajskiego wyrazu oznaczającego „duszę” (nefesz – to, co oddycha) używał Mojżesz (…), określając nim „żywą istotę” i w równej mierze istoty nie będące ludźmi. (…) W Nowym Testamencie słowo psychē („dusza”) miało podobne znaczenie jak nefesz.
- Źródło: The New Encyclopædia Britannica, 1976, Macropædia, t. 15, s. 152.
I
edytuj- I garderoba duszy ma swoje żurnale.
- Autor: Stanisław Jerzy Lec, Myśli nieuczesane
J
edytuj- Jak strumienie i rośliny, dusze także potrzebują deszczu, ale deszczu innego rodzaju: nadziei, wiary, sensu istnienia. Gdy tego brak, wszystko w duszy umiera, choć ciało nadal funkcjonuje.
- Autor: Paulo Coelho, Piąta góra
- Zobacz też: człowiek, deszcz, nadzieja, roślina, strumień, śmierć, wiara
- Jakim sposobem światło dociera do wnętrza domu? Poprzez okna otwarte na oścież. A jak dociera do ludzkiej duszy? Przez wrota miłości, o ile są otwarte. A jej wrota z całą pewnością były zatrzaśnięte na amen.
- Autor: Paulo Coelho, Jedenaście minut
- Zobacz też: człowiek, dom, miłość, okno, światło
K
edytuj- Każda dusza jest nieśmiertelna, bo to, co znajduje się w ciągłym ruchu, jest nieśmiertelne.
- Każda zbrodnia, każda niesprawiedliwość, każdy upadek człowieka jest upadkiem całego świata. (…) Wraz z upadkiem jednej duszy ludzkiej upada świat cały.
- (…) jeder awejre un jeder awle, wos a mencz tut, brengt a churbn fun der welt. (…) Un az aza neszome falt, wert chorew a welt (…) (jid.)
- Autor: Szymon An-ski, Dybuk, w: Włodzimierz Herman, Mój dybuk…, akt 4, (w oryginale: akt 3), op. cit, s. 73.
- Postać: Rabin Izrael
- Zobacz też: świat, zbrodnia
- Każdy krajobraz jest stanem duszy.
- Un paysage quelconque est un état de l’âme. (fr.)
- Autor: Henri Frédéric Amiel
- Źródło: Henryk Markiewicz i Andrzej Romanowski, Skrzydlate słowa, wyd. PIW, Warszawa 1990, ISBN 8306011414, s. 18.
- Zobacz też: krajobraz
- Każdy ma swoje ulubione miejsce w dzieciństwie. To jest ojczyzna duszy.
- Autor: Stefan Żeromski
- Zobacz też: dzieciństwo
- Kochać to odnajdywać własną duszę przez duszę ukochanego.
- Autor: Edgar Lee Masters
- Kościół nie chce niczego udawać, chce wykonywać pracę. Uważa on ten świat i wszystko, co w nim jest, za czystą ułudę, za proch i popiół w porównaniu z wartością jednej tylko duszy. Utrzymuje on, że jeżeli nie może w sposób sobie właściwy, przysparzać dobra duszom, próżne są wszelkie jego działania… Uważa, że działanie tego świata i działanie duszy są po prostu niewspółmierne, że każde z nich ma właściwą sobie sferę; Kościół pragnąłby raczej zbawić duszę jednego jedynego dzikiego bandyty z Kalabrii czy skomlącego żebraka z Palermo niż zbudować sto linii kolei żelaznej wzdłuż i wszerz Włoch albo przeprowadzić reformę sanitarną z najdrobniejszymi szczegółami w każdym mieście Sycylii, chyba że te wszystkie dzieła na skalę narodową zmierzają do jakiegoś dobra poza nimi.
- Autor: John Henry Newman, Certain Difficulties Felt by Anglicans in Catholic Teaching Cosidered, tom 1, Longmans, Londyn 1908, s. 239–240.
- Zobacz też: katolicyzm, wszechświat
- Krzywda wyrządzona jednej duszy waży tysiąc razy więcej niż uratowanie kroci tysięcy istnień ludzkich.
- Autor: Jeremias Gotthelf, Czarny pająk
- Zobacz też: krzywda
Ł
edytuj- Łagodność jest tajemniczą mową duszy.
- Autor: Ronald Leonhardt
- Zobacz też: łagodność, mowa
M
edytuj- Moja dusza była podziurawiona (…) i nie mogłam się nadziwić, że jeszcze się nie rozpadła.
- Autor: Stephenie Meyer, Księżyc w nowiu
- Moja dusza jest łąką chaotycznych kwieci –
Czasem nęcą ją gwiazdy, czasem usta świeże,
A czasem księżycowe ściele sobie leże
I z niego w wir życiowych rzuca się zamieci.- Autor: Kazimiera Zawistowska, Moja dusza
N
edytuj- Nad moją duszą – żałobnicą
Siadł mój przyjaciel – śmiech serdeczny;
Usiadł przy łożu jej z gromnicą
I świeci jej na żywot wieczny.- Autor: Władysław Orkan, Nad moją duszą…
- Największą chorobą duszy jest jej chłód.
- Autor: Alexis de Tocqueville
- Nasza dusza jest jak balon na gorące powietrze. Jeśli popełnimy grzech śmiertelny, dusza spada na ziemię. Spowiedź jest jak ogień pod balonem, który pozwala duszy wznieść się ponownie. Ważne jest, aby często przystępować do spowiedzi.
- Autor: Carlo Acutis
- Źródło: Niebo dla wszystkich – i Ty możesz zostać świętym, czasopismokatecheza.pl, 14 lipca 2023
- Nic tak nie wpływa na ducha jak ciało.
- Autor: Witold Gombrowicz, Ferdydurke
- Nigdy nie wiadomo, co komu w duszy gra.
- Autor: Ken Kesey, Lot nad kukułczym gniazdem
O
edytuj- Oczy są po to, by patrzeć; dusza po to, by pragnąć.
- Opis: przysłowie gagauskie
- Źródło: Kobierzec z gwiazd i półksiężyców (seria Myśli Srebrne i Złote), wybór i tłum. Stanisław Kałużyński, Edward Tryjarski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967, oprac. części gagauskiej: Edward Tryjarski, s. 66.
- Zobacz też: oczy, pragnienie
- Oczy są zwierciadłem duszy.
- Źródło: przysłowie
- Zobacz też: oczy, zwierciadło
- Otóż od szczytu do podstawy pomiary Wielkiej Piramidy egipskiej dają 161 miliardów. Ile dusz ludzkich żyło od Adama do naszych dni? Dobrym przybliżeniem byłoby coś między 153 a 171 miliardami.
- Autor: Charles Piazzi Smyth
P
edytuj- (…) Pinchas z Korca mówi, że człowieka poucza jego własna dusza. Nie ma człowieka, którego dusza nie pouczałaby bezustannie.
Dlaczego więc człowiek jej nie słucha? zamyśla się Nachman z Horodenki.
Dlatego, że dusza uczy bezustannie, ale wszystko mówi jeden raz i nie powtarza.- Autor: Hanna Krall, To ty jesteś Daniel, Wydawnictwo a5, Kraków 2001, ISBN 8385568514, s. 21.
- Zobacz też: uczenie się
- Prawdziwym rajem, w którym rozkoszą Boga jest przebywać.
- Autor: Teresa z Ávili
- Źródło: Andrzej Muszala, Ojcze nasz – modlitwa kontemplacyjna, adonai.pl
- Przeczucia są nagłym skokiem duszy w ów kosmiczny nurt życia, w głębi którego dzieje wszystkich ludzi splatają się w jedno. I można tam dojrzeć wszystko, gdyż wszystko jest tam zapisane.
- Autor: Paulo Coelho, Alchemik
- Zobacz też: człowiek, przeczucie, życie
- Przekonanie, że po rozkładzie ciała dusza kontynuuje swój byt, jest w większym stopniu kwestią spekulacji filozoficznych lub teologicznych niż zwykłej wiary, toteż nie jest wyraźnie sformułowane w żadnym miejscu Pisma Świętego.
- Źródło: The Jewish Encyclopedia, 1910, t. 6, s. 564.
- Przeprowadźmy mały sprawdzian wytrzymałości duszy na ból. Pozwól mi się przekonać, jak wiele cierpienia potrafisz znieść.
- Autor: Kasia Nosowska, z utworu: Eksperyment, z płyty Fire Hey
- Zobacz też: ból, cierpienie
- Przykazanie dla fotografów i innych twórców: nie pożyczaj duszy od innego artysty, choćby nie wiem jak ci się spodobała, ponieważ w tym samym momencie stracisz swoją duszę, która jest źródłem wyjątkowości tego, co robisz. Amen.
S
edytuj- Sprzedaj mi swoją duszę.
Inny się kupiec nie trafi.
Innego diabła już nie ma.- Autor: Wisława Szymborska, Prospekt
- Stary zegar nowy mierzy czas. Stara dusza snami śpiewa w nas.
- Autor: Joanna Kondrat, utwór Dusza
- Sztuka jest dla mnie stanem duszy. A dusza jest święta!
- Autor: Marc Chagall
- Zobacz też: sztuka
T
edytuj- To dusza czyni ludzi bogatymi.
- Animus est, qui divites facit. (łac.)
- Autor: Seneka
- Te oczęta niewinne drasnęły mi duszę jak brzytwą.
- Autor: Fiodor Dostojewski, Bracia Karamazow
U
edytuj- Ujrzałam Anioła Bożego, który mi kazał pójść za sobą. W jednej chwili znalazłam się w miejscu mglistym, napełnionym ogniem, a nim całe mnóstwo dusz cierpiących. Te dusze modlą się bardzo gorąco, ale bez skutku dla siebie, my tylko możemy im przyjść z pomocą. Mój Anioł Stróż nie odstępował mnie ani na chwilę. I zapytałam się tych dusz, jakie ich jest największe cierpienie? I odpowiedziały mi jednoznacznie, że największym dla nich cierpieniem, to jest tęsknota za Bogiem. Widziałam Matkę Bożą odwiedzającą dusze w czyśćcu. Dusze nazywają Maryję „Gwiazdą Morza”. Ona im przynosi ochłodę. Chciałam więcej z nimi porozmawiać, ale mój Anioł Stróż dał mi znak do wyjścia. Wyszliśmy za drzwi tego więzienia cierpiącego. Usłyszałam głos wewnętrzny, który powiedział: Miłosierdzie Moje nie chce tego, ale sprawiedliwość każe. Od tej chwili ściśle obcuję z duszami cierpiącymi.
- Autor: Faustyna Kowalska, Dzienniczek (Dz 20).
- Źródło: s. Faustyna Kowalska: Widziałam życie wieczne, fronda.pl
- Zobacz też: Bóg, Jezus Chrystus, Maria z Nazaretu, Anioł stróż
- Ulepszać duszę nauką, aby posuwać się przed siebie i pozostawić wszystko, albowiem dusza jest domem wszystkiego. Zaiste dusza jest naczyniem, zaś nauka – kagankiem, a mądrość ludzka – oliwą.
- Autor: Awicenna
- Urlop może zmienić tuszę, nie duszę.
- Autor: Antoni Cwojdziński
- Zobacz też: urlop
W
edytuj- W S[tarym] T[estamencie] nie ma dychotomii [dwudzielności] ciała i duszy. Izraelita widział rzeczy konkretnie, w całości, uważał więc, że ludzie to osoby, a nie coś złożonego. Wyraz nepeš [néfesz], mimo że jako jego odpowiednika używa się w tłumaczeniu naszego słowa dusza, nigdy nie oznacza duszy odrębnej od ciała czy od danej osoby. (…) Wyraz [psyché] jest w N[owym] T[estamencie] odpowiednikiem słowa nepeš. Może oznaczać pierwiastek życia, samo życie albo żywą istotę.
- Źródło: New Catholic Encyclopedia, 1967, t. 13, ss. 449, 450.
- Wartość naszej duszy poznajemy po wysiłku, jaki czyni zły duch, by ją zgubić.
- Autor: Jan Maria Vianney
- W oczach tkwi siła duszy.
- Autor: Paulo Coelho, Alchemik
- Zobacz też: oczy, siła
- Wolność to stan ducha.
- Autor: Paulo Coelho, Zahir
- Zobacz też: wolność
- Wszystko co jest, posiada bowiem duszę, czy to kamień, czy roślina, czy zwierzę, czy nawet myśl. To, co znajduje się na ziemi i pod jej powierzchnią, ani przez chwilę nie przestaje się przeistaczać, bo ziemia jest również bytem żywym i posiada własną duszę. My stanowimy część tej duszy i rzadko zdajemy sobie sprawę z tego, że ona działa zawsze na naszą korzyść.
Z
edytuj- Z najwyższych wyżyn ducha
W otchłani ciemną głąb
Opada grzeszna dusza.
Dlaczego? Dlaczego?
Bo tylko grzeszna dusza
Znów wznieść się może na wyżyny.- Machmes wos, machmes wos
iz di neszome
fun hechster hojch
arop in tifstn grunt?
– Dos faln trogt
dem ojfkumen in zich… (jid.) - Autor: Szymon An-ski, Dybuk, w: Włodzimierz Herman, Mój dybuk…, akt 1, op. cit., s. 23.
- Machmes wos, machmes wos
- Zanosząc modlitwę do Boga, starajmy się wylać całą naszą duszę.
- Autor: Ojciec Pio, Dobrego dnia! Myśli na każdy dzień roku, wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 1998, ISBN 9788371681257, s. 30.
- Złamana dusza musi się zrosnąć, tak samo jak zrastają się połamane kości…
- Autor: Janusz Leon Wiśniewski, Los powtórzony