Wikicytaty

Henryk Sienkiewicz

polski pisarz i publicysta, noblista literacki

Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz (1846–1916) – polski pisarz, laureat Nagrody Nobla za całokształt twórczości.

Henryk Sienkiewicz (1884)

Bez dogmatu

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Bez dogmatu.
  • Częstokroć mąż i żona przystają do siebie, jak dwie spaczone deski, a jednak jakoś to idzie…
    • Źródło: 9 czerwca, tom I, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1906, s. 205.
  • Gdy na zamężną kobietę pada podejrzenie, że należy do kogo innego, cały świat urządza na nią jedną wielką obławę, często pełną bezmyślnego okrucieństwa.
    • Źródło: 20 kwietnia, tom I, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1906, s. 162.
  • Nie może być nic bardziej gnębiącego dla człowieka, który prawdziwie kocha, jak to poczucie, że przynosi zło i szkodzi istocie kochanej.
    • Źródło: 12 lipca, tom III, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1906, s. 74.
  • Wola ludzka kończy się tam – gdzie zaczyna się miłość (…).
    • Źródło: 28 maja, tom II, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1906, s. 184.

Janko Muzykant

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Janko Muzykant.
  • (…) promień słońca wchodził przez szybę i oblewał jasnością złotą, rozczochraną główkę dziecka i twarz, w której nie zostało kropli krwi.
    • Opis: śmierć Janka.
    • Źródło: Nowele, tom IV, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1931, s. 219.
  • W polu grała mu bylica, w sadku pod chałupą ćwirkotały wróble, aż się wiśnie trzęsły! Wieczorami słuchiwał wszystkich głosów, jakie są na wsi, i pewno myślał sobie, że cała wieś gra. Jak posłali go do roboty, żeby gnój rozrzucał, to mu nawet wiatr grał w widłach.
    • Źródło: Nowele, tom IV, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1931, s. 213.

Krzyżacy

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Krzyżacy (powieść).
  • Lecz był to człowiek mający nie tylko ciało, lecz i duszę z żelaza. Umiał łamać innych, umiał i siebie.
  • Mieczów ci u nas dostatek, ale i te przyjmuję jako wróżbę zwycięstwa, którą mi sam Bóg przez wasze ręce zsyła.
    • Źródło: rozdział 51

Listy z podróży do Ameryki

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Listy z podróży do Ameryki.
  • Historii Stanów Zjednoczonych szukaj w Waszyngtonie; w Nowym Jorku masz tylko kupców. Handel, handel i handel, business i business, oto, co widzisz od rana do wieczora, o czym ustawicznie słyszysz i czytasz.
    • Źródło: Listy z podróży do Ameryki, t. I, wyd. 2017, s. 112.
  • Kuchnia amerykańska jest najbardziej niegodziwą kuchnią na świecie. Nie chodzi jej o to wcale, żebyś zjadł zdrowo i dobrze, ale o to, byś zjadł jak najprędzej i mógł wrócić do business; wszystko więc obliczone jest na łapu capu i tylko wieczorne obiady podają ci cokolwiek staranniej, wieczorem bowiem wszelki business kończy się wraz z uderzeniem piątej godziny.
    • Źródło: Listy z podróży do Ameryki, t. I, wyd. 2017, s. 110.

Na polu chwały

edytuj
  • (…) lecz najokazalej przedstawiał się regiment kaszubski, w błękitnych koletach z żołtymi ładownicami, złożony z tęgich na schwał chłopów, rosłych i tak dobranych, że jeden wydawał się być drugiemu bratem.
  • Nie blednieje, nie zgrzyta zębami, nie gryzie pięści z bólu i nie szarpie sobie duszy ten, kto wcale nie kocha…

Ogniem i mieczem

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Ogniem i mieczem.
  • Bar… wzięty!
    • Źródło: tom I, rozdział XXXIII
  • Dziwne materii pomieszanie.
    • Źródło: tom I, rozdział III

Pan Wołodyjowski

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Pan Wołodyjowski.
  • Ale jak sobie co baby wbiją w głowę, obcęgami nie wyciągniesz.
    • Źródło: rozdział XXXIV
  • Cóż bowiem są smutki, jeśli nie myszy, które gryzą ziarna wesołości złożone w naszych sercach?
    • Źródło: rozdział VI
  • Kochanie jak i śmierć nikogo nie minie.
  • Jak nie ma ginąć ta Rzeczpospolita, skoro w niej białogłowy rządzą?

Potop

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Potop (powieść).
  • Ale gdy pożyjesz dłużej, poznasz, że gdy ktoś chce czegoś na świecie dokazać, temu nie wolno ni własnej, ni cudzej słabości folgować, nie wolno większych spraw dla mniejszych poświęcać.
    • Postać: Janusz Radziwiłł
    • Źródło: tom I, rozdział XXI
  • Głupich nigdzie na świcie nie brak, a szczególnie w tym kraju!
    • Postać: Bogusław Radziwiłł
    • Źródło: tom II, rozdział XXV
  • Niebo otworzy się nad nimi i tam wejdą w wesele, w szczęśliwość, jako morze bez granic. Tam Jezus Chrystus je przyjmie i ta Matka Najświętsza, i wyjdzie przeciw nich, a one jako pszczoły złote siędą na Jej płaszczu i w światłości się zanurzą, i w oblicze Boga patrzeć będą...

Quo vadis

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Quo vadis.
  • Bogowie i ludzie szukają miłości.
  • Głupota (…) w niczym nie jest gorsza od mądrości i w niczym się od niej nie różni.
  • O śmierci nie warto myśleć, bo ona bez naszej pomocy o nas myśli.
    • Postać: Petroniusz
    • Źródło: tom III, rozdział 8
  • Świat stoi na oszustwie, a życie jest złudzeniem.
    • Postać: Petroniusz do Winicjusza.
    • Źródło: tom I, rozdział I

Rodzina Połanieckich

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Rodzina Połanieckich.
  • Często nawet inne małżeństwa są gorsze, bo gdy na przykład kobieta woli latać, a mężczyzna pełzać lub odwrotnie – to nie ma widoków na porozumienie.
  • (…) miłość nie jest całkowicie ślepą, ale cierpi na daltonizm.
  • (…) można kobietę kochać nie taką jaka jest, ale taką jak by być mogła.
  • Najenergiczniejszy człowiek potrzebuje, by go ktoś kochał. Inaczej czuje w sobie śmierć i jego energia zwraca się przeciw życiu.
  • Zmarli opuszczają nas, ale i my ich opuszczamy.

W pustyni i w puszczy

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle W pustyni i w puszczy.
  • Jeśli ktoś Kalemu zabrać krowy (…) to jest zły uczynek (…). Dobry, to jak Kali zabrać komu krowy.
  • – Nie, Stasiu… ja nie chcę płakać… tylko mi się tak… oczy pocą…

Inne

edytuj

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

B

edytuj
  • Biada narodom, które kochają więcej wolność niż ojczyznę!
    • Źródło: Wiry, 1910
  • Boć przecież, zaiste, pisma nie na to istnieją, byśmy ich szpaltami łatali nasze miłości własne.

C

edytuj
  • Co do mnie, w Krakowie znajdę parę osób, z którymi potrafię żyć, ale bardzo on mi się nie uśmiecha z powodu swojej dusznej, pańsko-klerykalnej atmosfery. Źle jest, jeśli w jakiejś społeczności jest więcej Kościoła niż Chrystusa i więcej obserwancji niźli chrześcijaństwa, a w Krakowie tak jest, tego rodzaju pieczęć wyciśnięta została na umysłach.
    • Opis: w liście do przyjaciela z 1898.
    • Źródło: Barbara Babraj, Galicyjski rozdział w życiu i twórczości Henryka Sienkiewicza, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2013, s. 121.
    • Zobacz też: Kraków, Kościół

D

edytuj
  • Dla pokrzepienia serc.
    • Opis: cel napisania Trylogii.
    • Źródło: Alina Ładyka, Henryk Sienkiewicz, Wiedza Powszechna, 1971, s. 197.
  • Dobroć serca jest tym, czym ciepło słońca: ona daje życie.
    • Źródło: Baśnie i legendy

G

edytuj
  • (…) gdy się czasem Polka Panu Bogu uda, to już, mówiąc po prostu, klękajcie narody!
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 46.
  • Gdy się ktoś zaczyta, zawsze albo się czegoś nauczy, albo zapomni o tym, co mu dolega, albo zaśnie – w każdym razie wygra.
    • Źródło: „Poradnik Bibliotekarza”, tom 43, wyd. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1991, s. 29.
  • Gdyby cnota opalała płeć jak słońce, kobiety zasłaniałyby się i od cnoty parasolkami.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 75.
  • Gdyby przyszedł jaki genialny matematyk, obliczył by ją wam na pieniądze – i dopiero wzięlibyście się za głowy, co to za bogactwo!
    • Źródło: U źródła (1894)
  • Gdybym miał określić, czym miłość być powinna, gdybym od niej czegoś chciał, to bym chciał… żeby się składała w równej części: z żądzy i z czci!
  • Gdzie indziej szewc zazdrości szewcowi, a malarz malarzowi. U nas szewc zazdrości malarzowi.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 74.
  • Głowa mędrca, śpiąca na piersiach kobiety, to największy tryumf miłości.
    • Źródło: Na marne, rozdz. IX, wyd. S. Demby, Warszawa 1901, s. 131–132.
  • Gwiazdka nadziei niknie ostatnia.

H

edytuj
  • Hej, łzy się kręcą…
    • Opis: zakończenie noweli.
    • Źródło: Stary sługa (1875)
  • Herod to był wielki król.
    • Opis: do krzyczących za oknem dzieci, które przeszkadzały mu w pracy.
  • Higiena i miłość nigdy nie będą w zgodzie, albowiem pierwsza poleca owoce dojrzałe, a druga ich nie znosi.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 64.

I

edytuj

J

edytuj
  • Jesteśmy narodem zdemoralizowanym do gruntu i upadłym. Cudzoziemcowi, który by tak twierdził, wybiłbym zęby, ale między nami mówiąc: tak jest (…).
    • Źródło: Tadeusz Bujnicki, Sienkiewicz, ale który?, „Polityka”, 45/2006, s. 74.

K

edytuj
  • Kłamstwo jest chyba bardziej nagie niż prawda, albowiem stale od niej szat pożycza.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 66.
  • Kobieta w bieliźnie to pornografia. Naga kobieta to piękno.
  • Kochać a kochać to różnica.
    • Źródło: Na marne, rozdz. XII, wyd. S. Demby, Warszawa 1901, s. 172.
  • Kościół jest stróżem przeszłości, piastunem teraźniejszości i siewcą przyszłości.
  • Kto kocha – ten wierzy.
  • Kto się kocha, temu się zwykle zdaje, że każdy sięga po przedmiot jego miłości.
    • Źródło: Dzieła, tom 36, PIW, Warszawa 1951, s. 14.

L

edytuj
  • Ludzie w różny sposób zdążają do celu, jaki każdy ma przed sobą, to jest do sławy i bogactwa, jeden oględnie, inny gwałtownie, jeden przemocą, inny podstępem, jeden cierpliwie, inny niecierpliwie – a każdy tymi różnymi sposobami może tam dojść. Widzi się także, że z dwóch ludzi, postępujących umiarkowanie, jeden osiąga cel, a drugi nie, a również, że poszczęściło się jednakowo dwóm innym, używającym różnych sposobów, gdyż jeden jest oględny, a drugi gwałtowny. Zależy to nie od czego innego, jak tylko od ducha czasów, którym odpowiada lub nie odpowiada ich postępowanie. Stąd pochodzi to, co powiedziałem, że dwu ludzi, różnie postępując, osiąga ten sam wynik, a z dwóch postępujących jednakowo, jeden osiąga, a drugi nie osiąga celu.

M

edytuj
  • Mężczyzna nie znosi u innych przede wszystkim wad własnych.
  • Miłość jest mgłą, która wytwarza się w głowie. Jeśli owa mgła opada na dół – na serce – następuje pogoda życia; jeśli pozostaje w głowie – pada deszcz łez.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 59.
  • Miłość potrzebuje gniazda jak ptak.
    • Źródło: Dzieła, tom 36, PIW, Warszawa 1951, s. 5.
  • (…) miłość uszlachetnia wprawdzie wszystko, ale tylko wówczas, gdy jest wielką, gdy jest jedna na całe życie.
    • Źródło: Dzieła, tom 36, PIW, Warszawa 1951, s. 125.
  • Można kochać a nie lubić…; w takim właśnie razie miłość gorzknieje do tego stopnia, że może stać się wiekuistym nieszczęściem.
  • Muzyka balowa sprawia, że matki słyszą gorzej niż zwykle, a córki lepiej.
    • Źródło: Wielka księga gier, łamigłówek i humoru 2002, Wydawnictwo Reader’s Digest, red. naczelna: Adelsa Atelier Tourisme, Paryż 2000; red. naczelny polskiej wersji: Jacek Fronczak, Warszawa 2001, tłum. Magdalena Rodak.

N

edytuj
  • Nagość artystyczna jest plamą barwną, nagość pornograficzna jest plamą etyczną.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 68.
  • Nie rzeczywistość sama, ale serce, z jakiem ku niej przystępujemy, daje rzeczom kształty i kolory.
    • Źródło: Na marne, rozdz. IV, wyd. S. Demby, Warszawa 1901, s. 68–69.
  • Niepodobna przyjąć, aby zanikła nasza wolna wola, więc sądzę, że może być prawdą, iż los w połowie jest panem naszych czynności, lecz jeszcze pozostawia nam kierowanie drugą ich połową lub nie o wiele mniejszą ich częścią. Widzę w nim podobieństwo do rwącej rzeki, która gdy wyleje, zatapia równiny, przewraca drzewa i domy, zabiera grunt w jednym miejscu, układa w innym, każdy przed nią ucieka, każdy ustępuje przed jej wściekłością, nie mogąc jej się oprzeć. Lecz chociaż taką jest rzeka, nie znaczy, że ludzie, gdy spokój powróci nie mogli zabezpieczyć się groblami i tamami w taki sposób, żeby ona, przybierając później, albo popłynęła kanałem, albo żeby jej impet nie był tak nieokiełznany ani tak szkodliwy.
  • (…) nieszczęście ma to do siebie, iż stoi, a człowiek, czy chce, czy nie chce, musi iść w przyszłość, więc odchodzi od niego coraz dalej.
    • Źródło: Dzieła, tom 34, Warszawa 1949, s. 233.

O

edytuj
  • Otóż człowieka, który by tak kochał ludzi, jak Chałubiński, nie spotkałem.

P

edytuj
  • Polak – sierota świata.
  • Prawdziwy mędrzec zawsze jest ze swego losu zadowolony.
  • Przyjaźń jest jak nieśmiertelnik: to blady kwiatek, ale niewiędnący nigdy.
    • Źródło: Nic, co ludzkie… Aforyzmy, sentencje i przysłowia, oprac. Henryk Jurand, LSW, 1982, s. 41.
  • Przyjaźń z kobietą zawsze kończy się miłością.

R

edytuj
  • Ruja i porubstwo.
    • Opis: w odpowiedzi na ankietę „Kuriera Teatralnego” w 1903 dotyczącej oceny repertuaru modernistycznego.
    • Źródło: Zbigniew Przybyła, Henryk Sienkiewicz i jego twórczość, wyd. WSP, 1996, s. 212.

T

edytuj
  • Trzeba patrzyć zawsze na niezmienną wielkość idei, nie zaś na przypadkową małość niektórych jej wyznawców. Tylko nikczemne i złośliwe indywidua, lub absolutni głupcy mogą porównywać nacyonalizm polski z hakatystycznym nacyonalizmem niemieckim lub z czarnosecinnym rosyjskim. Nacyonalizm polski nie tuczył się nigdy cudzą krwią i łzami, nie smagał dzieci w szkołach, nie stawiał pomników katom. Zrodził się z bólu, największej tragedyi dziejowej. Przelewał krew na rodzinnych i na wszystkich innych polach bitew, gdzie tylko chodziło o wolność. Wybuchnął i rozgorzał w niewoli, jako poryw ku wolności. Wypisał na swych chorągwiach najszczytniejsze hasła miłości, tolerancyi, oswobodzenia ludu, oświaty, postępu — i w imię tych haseł przechodził wraz z całą ojczyzną w osobach swych bojowników przez takie cierpienia, przez jakie, od czasów chrześcijaństwa, nie przechodzili bojownicy żadnej innej idei.
  • Tylko bardzo małe świeczki gasną od westchnień.
    • Źródło: Żądło i miód mądrości. Antologia aforyzmu polskiego, wyb. Kazimierz Orzechowski, Ossolineum, 1977, s. 42.

W

edytuj
  • W wielkim i szczerym kochaniu powinna się mieścić także przyjaźń.
  • (…) walory pokonanego wroga powiększają rozmiary własnego sukcesu.
  • Wolność jest to prawo do robienia tego, co się chce i przeszkadzania innym w robieniu tego, czego chcą.
    • Źródło: Żądło i miód mądrości, op. cit., s. 44.
  • Wszelkie dopasowywanie ludzi i życia do doktryny nie tylko tych, co to czynią, zawodzi, ale dla innych staje się krzywdą. Robią też to ci, którzy o wszystkim gotowi wątpić z wyjątkiem o swojej doktrynie, dlatego że jest ich doktryną. W gruncie rzeczy jest to wielki egoizm, posunięty aż do fanatyzmu. Jako wiara fanatyczna daje on siłę i sprawia, że nieraz słabsze, ale pewniejsze siebie głowy imponują inteligencjom bez porównania wyższym i opanowywują je ze szkodą dla wszystkich (…). Ale to wydaje złe skutki, bo jedno uczciwe serce więcej jest warte niż wszystkie doktryny.
    • Opis: o próbach zapisywania go do obozu narodowo-konserwatywnego zarówno przez prawicę, jak i lewicę.
    • Źródło: List do Stanisława Witkiewicza z grudnia 1880; [w:] Henryk Sienkiewicz, Listy, t. 5, cz. 2, s. 227-228.
  • Wyrachowanie na tym polega, aby nie żałować wydatku na to, co warte wydatku.

Z

edytuj
  • Zaszczytniej jest dla kobiety mieć u swych stóp lwa niż mopsa.
    • Źródło: Dzieła, tom 39, PIW, Warszawa 1951, s. 63.

O Henryku Sienkiewiczu

edytuj
  • Czytam Sienkiewicza. Dręcząca lektura. Mówimy: to dosyć kiepskie, i czytamy dalej. Powiadamy: ależ to taniocha – i nie możemy się oderwać. Wykrzykujemy: nieznośna opera! i czytamy w dalszym ciągu, urzeczeni. Potężny geniusz! – i nigdy chyba nie było tak pierwszorzędnego pisarza drugorzędnego. To Homer drugiej kategorii, to Dumas Ojciec pierwszej klasy.
  • Gdyby historia literatury przyjęła jako kryterium wpływ sztuki na ludzi, Sienkiewicz (ten demon, ta katastrofa naszego rozumu, ten szkodnik) powinien by zajmować w niej pięć razy więcej miejsca niż Mickiewicz.
    • Autor: Witold Gombrowicz, Dzienniki. 1953–1958, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007, s. 490.
  • Henryk Sienkiewicz jest jednym z najgenialniejszych twórców powieści historycznych na całym świecie. Na krawędzi XIX i XX wieku powieść tego Polaka, Quo vadis, pobiła rekordy nakładów wszelkich powieści, co wzbudziło uzasadniony żal i zazdrość ze strony wielu pisarzy francuskich.
  • Jeżeli jest coś, czego nienawidzę całą siłą duszy mojej, to ciebie, ciebie polska ospałości, polski optymizmie niedołęgów, leniów, tchórzy (…) Od XVII wieku jesteśmy już w Europie gapiami, przyglądającymi się z paradyzu wielkiemu dramatowi świata (…). Sienkiewicz skodyfikował, nadał kształt estetyczny temu naszemu stanowisku. Jest on klasykiem polskiej ciemnoty, szlacheckiego nieuctwa.
  • Mężczyźni są więc z reguły nieczyści, przy czym różnorakie są wątki składające się na ich podejrzaną przeszłość. Obok Kmicicowej łobuzerki Winicjuszowa rozpusta, obok intelektualizmu Płoszowskiego przedsiębiorczość Połanieckiego (...), nieczysta jest cała przedmałżeńska sfera męskiego życia: wszystko, co zdziałali zanim zasiedli na straży domu rodzinnego, zalatuje zapachem grzechu. Jest jak grzech paskudne i jak grzech podniecające, zwłaszcza, że autor o tym wspomina półgębkiem, jakby się wstydził (...). Akcja powieści zaczyna się od objawienia mężczyźnie kobiety, której szukał bezwiednie i która od tej chwili staje się jego wizją szczęścia, jego prawdą i zbawieniem. (…) Powieści Sienkiewicza zbudowane są w baśniowym temacie uwięzionej królewny.
    • Autor: Andrzej Kijowski, Sienkiewicz i polska nerwica, [w:] Granice literatury. Wybór szkiców krytycznych i historycznych, t. I, wybór, oprac. i wstęp T. Burek, Warszawa 1991, s. 236-237.
    • Zobacz też: mężczyzna
  • Odwracanie oczu od ciemnych, bolesnych stron życia to egoizm estety a zarazem spryt przedsiębiorcy literackiego, który wie, czego potrzeba do zabawy reakcyjnemu tłumowi, i wie, że on za tę zabawę płaci zaszczytami i sławą.
    • Autor: Wacław Nałkowski, Sienkiewicziana (1904); cyt. za: Pisma społeczne (wybór), oprac. i wstęp S. Żółkiewski, PIW, Warszawa 1951, s. 346.
  • Przejrzawszy całkowitą działalność Sienkiewicza otrzymujemy w rezultacie taki jego wizerunek. Jako myśliciel nie posiada on żadnych stałych zasad, lecz upodobania, które zawsze ciągnęły go w stronę szlachecką (...). Jako artysta jest Sienkiewicz talentem wysokiej, choć nie pierwszorzędnej miary. (...). Nazwano go świetnym stylistą, którym nigdy nie był.
    • Autor: Aleksander Świętochowski, Henryk Sienkiewicz (Litwos), „Prawda” 1884, cyt. za: Wybór pism krytycznoliterackich, wyb. S. Sandler, wstęp i przypisy M. Brykalska, Warszawa 1973, s. 195-196.
  • Sienkiewicz, który pisał epopeje szlacheckie dla pokrzepienia narodu, a który w ciągu lat ostatnich głos zabierał tylko po to, by skłamać, że nikt w Polsce o niepodległości nie myśli lub bluznąć oszczerstwem na bojowników proletariatu – to już wypadek krańcowy. Nigdy chyba nie miało miejsca podobnie całkowite samounicestwienie. Szlachta polska zdobyła się jak gdyby na reprezentanta w literaturze po to tylko, aby ustami jego publicznie abdykować. Naturalnie abdykacja to tylko dyplomatycznej natury, pełna umysłowych wykrętów.
    • Autor: Stanisław Brzozowski, Literatura polska wobec rewolucji (1908); [w:] Eseje i studia o literaturze, tom I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990.
  • (…) Sienkiewicz jest geniuszem, który wywarł ogromny wpływ na Polaków mojego i bodaj nie tylko mojego pokolenia. W czasie potrzeby bolszewickiej, w 1920 roku, miałem ze sobą na froncie Pana Wołodyjowskiego. Czytaliśmy go przy blasku ognisk obozowych na Ukrainie. Jestem do dziś pod wrażeniem fascynacji z jaką moi koledzy ułani, chłopcy wiejscy, słuchali sienkiewiczowej sagi. Sienkiewicz stworzył nie tylko polską kawalerię, wywarł on znaczny wpływ na całość polskiej kultury i, między innymi, na polską religijność.
  • Sienkiewicz rozszerzał miłość wspaniałej Polski na warstwy dotychczas w sprawach polskich indyferentne. Sienkiewicz był propagandą polskości, jego działanie widoczne było na kresach ludu polskiego, jeśli wolno się tak wyrazić.
  • Sienkiewicz uratował duszę polską – i takoż stał się potężnym Tyrteuszem, który zbudził ją wiekową surmą z błogiego snu duchowego zdrętwienia, umysłowej tępoty i zdechlizny, stał się jej wybawicielem z grzęzawiska starczego marazmu i materyalistycznego kretynizmu.
  • Sienkiewicz z natury swego talentu jest autorem kobiet. (...) Opowiada miękko, czule, poetycznie, umie wzruszać drobiazgami (...), gra ciągle albo melodie sielankowe, albo rycerskie. Głębszych myśli nie rzuca (...), uśpiwszy myśl słuchacza, to mu kilka łez wyciśnie, to go do łagodnego śmiechu pobudzi (...), nie odurza zmysłów, ale je kołysze do miłej drzemki.
    • Autor: Aleksander Świętochowski, Henryk Sienkiewicz (Litwos), „Prawda” 1884, cyt. za: Wybór pism krytycznoliterackich, wyb. S. Sandler, wstęp i przypisy M. Brykalska, Warszawa 1973, s. 171.
  • Sienkiewicz zawsze szedł z „buławą hetmańską” na przedzie prądu płynącego — wstecz dając wyczekującym „nakaz” bicia do taktu w „spiżowe dzwony” kościelne. Zawsze z „wieży strażniczej”, z „wysokości orlej” konsekwentnie pluł na Zolę, a gdy ten Zola i inni zdzierali maski z Rougonów — Połanieckich, wtedy p. Sienkiewicz podarte strzępy masek zbierał z pietyzmem, kleił, odnawiał, perfumował, zabarwiał szminką różową, nakładał znowu na zawstydzone i pochylone twarze, otaczał aureolą i pokazywał tłumowi wołając: ecce homo — ecce homo Połaniecki itd.
  • Sienkiewicz zdobył świat, jak Apollo, bo miał dar przemieniania, każdego ruchu swej duszy w światło obiektywne sztuki. (…) Kto tak pojmuje sztukę, raczej kogo artyzm tak posiądzie – ten jest klasykiem; a kto się nim stał po romantyzmie, który odkrył nowe dziedziny człowieka i nowe arkana sztuki, ten zawładnąć musiał całą współczesnością.

Zobacz też

edytuj
  Zobacz w Wikiźródłach inne utwory Henryka Sienkiewicza
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Henryk_Sienkiewicz&oldid=584051”