Wacław Nałkowski

Wacław Piotr Nałkowski (ps. Przewłocki, Nerwowy; 1851–1911) – polski geograf, pedagog i działacz społeczny, autor wielu publikacji naukowych, a także szkiców krytyczno-literackich. Ojciec Zofii Nałkowskiej.

• Im bardziej zażarta trwa walka brutalna, tym więcej wytwarza wysiłków nie tylko muskularnych, ale i mózgowych, nerwowych, a wskutek tego zjawia się zupełnie nieoczekiwany uboczny produkt tej walki: nie tylko rozwój inteligencji, ale, co ważniejsze dla nas tutaj, wysubtelnienie nerwowe, wysubtelnienie uczucia, zmieniające kierunek walki.
  • Źródło: Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci, w: Pisma społeczne, Warszawa 1951

Wacław Nałkowski

• Nie trzeba posiadać zbyt wielkiego sprytu autorskiego, aby zaobserwować takie np. fakty życiowe: przedsiębiorca zdarłszy robotnika śpieszy na „idealną” swojską sztukę; wydawca zdarłszy literata idzie rozczulić się na symfonię, lichwiarz schowawszy do kieszeni weksel z podwójną sumą, idzie do kościoła, ksiądz zainkasowawszy pieniądze za pogrzeb lub mszę o pogodę czyta „religijną” powieść przeciw materializmowi postępowców itp. Wszyscy ci ludzie żyjący w błocie lubią się kąpać w „zdrowej atmosferze”; ich ona orzeźwia, cierpiących zaś – usypia. Chwała więc takim, co jak p. Sienkiewicz, taką atmosferę stwarzają, przekleństwo takim jak Zola, co uśpionych budzą.
  • Źródło: Sienkiewicziana (1904); cyt. za: Pisma społeczne (wybór), oprac. i wstęp S. Żółkiewski, PIW, Warszawa 1951, s. 345–346.
  • Zobacz też: Henryk Sienkiewicz, Emil Zola

O Wacławie Nałkowskim

• Dla niego trwanie świata nie miało kresu, a droga w przyszłość była drogą do sprawiedliwości. Pragnął wciąż wyższych form walki o wartości wciąż wyższe. I z tych zmagań, z tych nieustannych zapasów czerpał pewność, że życie jest niezniszczalne.
  • Autorka: Zofia Nałkowska
  • Źródło: Halina Floryńska-Lalewicz, Wacław Nałkowski, culture.pl, czerwiec 2004