Słowo
różnie rozumiany element języka, czasem odróżniany od wyrazu
Słowo – elementarna część mowy. Jego pisanym odpowiednikiem jest wyraz.
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż |
A
edytuj- A jak z ludzkością całą, i jak z oderwanie
Uważanym człowiekiem, tak również się stanie
I ze słowem: bo, wzięte odrębnie, cóż znaczy?
Niewierny dźwięk! – i przywieść mocen do rozpaczy;
Tak kruchy! – a tak kłamny wnętrznemu znaczeniu,
Jak gdybyś chciał zmarłego poznać po dzwonieniu.- Autor: Cyprian Kamil Norwid, Słowo i słowo
- Ale niech słowo „Kocham” jeszcze raz usłyszę.
Niech je w sercu wyryje i w myśli zapisze.- Źródło: Wspomnienie, piosenka w wyk. Anny Marii Jopek i Michała Żebrowskiego
- Autor aforyzmów chwyta słowa na gorącym uczynku.
- Autor: Michał Hofman
B
edytuj- Bowiem litery
Co dnia
Od nowa
Najchętniej lubią
Bawić się –
W słowa…- Autor: Ryszard Marek Groński, Wierszyki o literkach
- Zobacz też: litera
C
edytuj- Coraz więcej rzeczy rozumiem, lecz coraz trudniej mi przychodzi wyrazić to w słowach.
- Autor: Stefan Kisielewski
- Cóż to czytasz, mości książę?
Słowa, słowa, słowa.- Postać: Hamlet
- Autor: William Shakespeare, Hamlet
D
edytuj- Dość mając wszystkich, którzy przychodzą ze słowami,
ze słowami, ale nie mówiąc nic,
wyjechałem na zaśnieżoną wyspę.
Pustkowie nie zna słów.- Autor: Tomas Tranströmer, 7 marca 1979
- Dziecko szybko nabiera poczucia, że słowa w jakiś sposób zdradzają czy okłamują rzeczy, które rzekomo miały zawierać. Że mamy do czynienia z jakimś wykroczeniem. Poczucie obcości, które nie chce się odczepić…
- Autor: Jorie Graham, wywiad
- Dziwny ten świat, świat ludzkich spraw, czasem aż wstyd przyznać się. A jednak często jest, że ktoś słowem złym zabija tak, jak nożem.
- Autor: Czesław Niemen
E
edytujG
edytuj- Gdybym mogła słów użyć
Niczym spadłych liści,
Jakież ognisko
Powstałoby z moich wierszy!- Autor: James Clavell, Shōgun
- Zobacz też: wiersz
I
edytuj- I słowa są konwencją, słowa jak złote kwiaty
piaskownicy wyrosłe na krawędziach świata
lub kubki rzeźbione w złocie, wypełnione nieznanym napojem.
Świat się w nich przegląda bez skazy. (…)- Autor: Andrzej Sosnowski, Wiersz dla Becky Lublinsky, z tomu Życie na Korei w: Pozytywki i marienbadki (1987–2007), Biuro Literackie, Wrocław 2009, s. 35.
J
edytuj- Ja znam słowa
które jak atropina
rozszerzają źrenice
i zmieniają kolor świata
Po nich
nie można już odejść- Autor: Małgorzata Hillar, Czy mogę
- Jak dwie perełki w oceanie życia,
Jak dwie gwiazdeczki na niebie,
Świecą nam od powicia
Dwa słowa – Kocham ciebie.- Autor: Józef Ignacy Kraszewski, Dwa słowa
- Jeśli trzy słowa wyrażą coś lepiej i zabawniej niż cztery, to świetnie, użyj trzech!
- Autor: Jonathan Carroll, Poza ciszą
K
edytuj- Kabaliści, nie tylko ci żydowscy, twierdzą, że słowa mają moc tworzenia i niszczenia… no tak, jest różnica: trzysta a czterysta dolarów tygodniowo.
- Każde słowo innych słów jest echem
A z nowymi idzie jak po grudzie.- Autor: Wojciech Bellon, Kołysanka dla Joanny II
- Każdy umiera – odparł Bajarz. – Ale niektórzy umarli żyją dalej w swych słowach
- Autor: Orson Scott Card, Siódmy syn
- Zobacz też: śmierć
L
edytuj- Ludzie łatwo ulegają czarowi słów i obrazów.
- Autor: Paulo Coelho, Alchemik
- Zobacz też: człowiek
- Ludzie używają słów tylko po to, by ukrywać swoje myśli.
- Autor: Voltaire
- Źródło: Mała księga cytatów, red. Halina Lipiec, STON I, Radom 1994, ISBN 8390113228, s. 161.
Ł
edytuj- Łatwiej z trzech słów zrobić sto niż z dziesięciu pięć.
- Autor: Stanisław Jerzy Lec, Myśli nieuczesane wszystkie, Noir sur Blanc, Warszawa 2018, s. 534.
M
edytuj- Mądrej głowie dość dwie słowie.
- Opis: przysłowie
- Milczenie to sfera dokoła każdego czynu i każdego przejawu współżycia ludzkiego. Przyjaźń nie wymaga żadnych słów; to samotność, wolna od lęku samotności.
- Autor: Dag Hammarskjöld
- Mówisz, że moje słowa są jako marmury
Niewzruszone i równe, pozbawione dreszczu.
Lecz bacz, jaki potężny jest spokój natury
W czas pogodny i słońca, w czas burzy i deszczu.- Autor: Antoni Lange, (Kto wie, z jakich płomieni i z jakich popiołów)
- Mów słowami, których nie zna
Żaden słownik, mów bez słów
Jak do dziecka matka mówi
Jak do ptaków księżyc mów- Autor: Agata Budzyńska, Nie mów w dzień, że wciąż mnie kochasz
N
edytuj- Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało. W Nim było życie, a życie było światłością ludzi (…).
- Źródło: Biblia Tysiąclecia, Ewangelia Jana 1:1.
- Zobacz też: Bóg, Jezus Chrystus, światło, życie
- Nadmiar słów powoduje potknięcie języka i znudzenie przyjaciół.
- Źródło: przysłowia arabskie
- Zobacz też: język, przyjaźń
- Nagość zaczyna się od twarzy, a bezwstyd od słów.
- Autor: Simone de Beauvoir
- Zobacz też: nagość, twarz
- Najmniejszy ptaszek nie spocznie na najwspanialszym drzewie tak, by nie poruszył najdelikatniejszych strun jego życia, owych niewidzialnych nici stanowiących rdzeń życia. Tak i umysł ludzki bywa równie czuły na najlżejsze słowo.
- Opis: z opisu Simonidesa w rozmowie z Esterą.
- Autor: Lewis Wallace, Ben Hur, rozd. XVII, przekł. Antoni Stefański
- niebezpieczne są słowa
które wypadły z całości
urywki zdań sentencji
początki refrenu
zapomnianego hymnu- Autor: Zbigniew Herbert, *** (Zasypiamy na słowach…)
- Niech ci raczej ząb z ust wyleci niż brzydkie słowo.
- Autor: Pietro Aretino
- Nie ma lustra, które by lepiej odbijało człowieka niż jego słowa.
- Autor: Juan Luis Vives
- Nie ma zncazeina kojnoleść ltier skadającyłch się na dane sołwo. Wanże jset tyklo to, żbey pirewsza i osatntia lteria były na soiwm mijsecu; ptzosaołe mgoą być w cakowłitym niedzłaie, a mimo to nadal nie ponwinśimy meić prombleów z pczerzytaenim tego tesktu.
- Opis: uwaga, literówki w powyższym tekście są zamierzone.
- Autor: Jerzy Vetulani
- Źródło: Błogosławiona mutacja genu FoxP2, „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2011, wywiad z Jerzym Vetulanim, rozmawiał Piotr Cieśliński
- Nie rzucaj słów na wiatr, jeśli nie wiesz, dokąd je zaniesie.
- Autor: Wiesław Brudziński
- – No, dobrze (…) ale jaką masz gwarancję, że ta kanalia dotrzyma?
– Dał mi słowo honoru uczciwego człowieka – uśmiechnął się Dowmunt.- Autor: Tadeusz Dołęga-Mostowicz, powieść Ostatnia brygada, cz. 3, rozdz. V
- Opis: rozmowa Dowmunta z Romanem na temat szczegółów przekupienia red. Trylskiego szantażującego Dowmunda publikacją artykułu mogącego mu zaszkodzić.
O
edytuj- O, słowo! blaskiem swym najczyściej
Zakwitasz właśnie w klęsk godzinie.- Autor: Wincenty Korab-Brzozowski, Przeciwieństwa
- Obecnie słowa mają ukrywać, nie oświecać.
- Autor: Gore Vidal, Gore Vidal. United States of Amnesia. A film by Nicholas Whathall (2013)
- oddam wszystkie przenośnie
za jeden wyraz
wyłuskany z piersi jak żebro
za jedno słowo
które mieści się
w granicach mojej skóry- Autor: Zbigniew Herbert, Chciałbym opisać
- oswajanie słów
jest trudniejsze
niż oswajanie tygrysów- Autor: Halina Poświatowska, ***
P
edytuj- Pisanie nie polega jedynie na wyrażaniu myśli, to także głęboka zaduma nad wymową każdego słowa.
- Autor: Paulo Coelho, Czarownica z Portobello
- Ponad wszystkie wasze uroki –
Ty! poezjo, i ty, wymowo –
Jeden wiecznie będzie wysoki:
...............................................
Odpowiednie dać rzeczy słowo!- Autor: Cyprian Kamil Norwid, Ogólniki
- Posłuchaj, pogardzałbym sobą i spaliłbym ze wstydu wszystkie zasłony, gdyby naprawdę zabrakło mi słów.
- Autor: Gaétan Soucy, Dziewczynka, która za bardzo lubiła zapałki
- Przed ślubem zdawało się jej, że go kocha, ale oczekiwane szczęście nie nadeszło. „Pomyliłam się więc” – myślała i starała się dociec znaczenia słów: szczęście, namiętność, upojenie, słów, które tak pięknie brzmiały w książkach.
- Autor: Gustave Flaubert, Pani Bovary
- Zobacz też: książka, miłość, namiętność, szczęście, ślub, upojenie
- Przepalaj słowem serca ludzi.
- Autor: Aleksander Puszkin
- Źródło: Mała księga cytatów, red. Halina Lipiec, op. cit., s. 161.
R
edytuj- Raz nawet już stanęło u kresu dojrzenia:
Poczuło, że jest także i WOLNOŚĆ MILCZENIA,
Nie tylko Wolność-Słowa.- Autor: Cyprian Kamil Norwid, Rzecz o wolności słowa
S
edytuj- Są takie słowa, które zapomina się od razu, i takie, które raz usłyszane zapadają w pamięć jak w studnię bez dna. Są słowa puste i są słowa znaczące. Są słowa, które ulatują z wiatrem, nie wnoszą nic, i są takie, które przetrwają tysiąclecia. Są te, których się nawet nie słyszy, ale są i takie, przy których cierpnie skóra.
- Autor: Adam Pawlaszczyk, wstępniak z „Gościa Niedzielnego”, 13 października 2019
- Słowa mają kolce,
słowa chodzą stadem,
nie chcę, nie rozumiem,
jutro jadę…
Słowa niosą słowa,
ciężkie jak nadbagaż,
nie chcesz, nie rozumiesz,
nie pomagasz…- Autor: Agnieszka Osiecka, Lekki zawrót głowy
- Słowa mogą rosnąć, gdy rzeczy są zawsze tylko tym, czym są
- Autor: Orson Scott Card, Siódmy syn
- Słowa nigdy nie są rzetelne. Kiedy coś zrobię, to mam rzecz, którą zrobiłem. Na przykład kosz. Nawet jeśli się połamie, to mam połamany kosz. Ale kiedy coś powiem, wszystko przekręcą.
- Autor: Orson Scott Card, Siódmy syn
- Słowa podobne są do promieni X. Jeśli się nimi umiejętnie posługiwać, przenikają wszystko.
- Autor: Aldous Huxley
- Słowa przemieniają mówiącego biedaka
w bogacza słów
który każdym ramieniem wspiera
ubogiego w słowa.- Autor: Hans Arp, Słowa
- Słowa przynależą do czasu, milczenie do wieczności.
- Autor: Thomas Carlyle
- Słowa są całą poezją życia.
- Autor: Henry Becque
- Słowa są symbolami, które zakładają wspólną pamięć.
- Autor: Jorge Luis Borges, Księga piasku
- Zobacz też: pamięć, symbol
- Słowa, słowa, słowa, słowa.
- Postać: Poeta
- Autor: Stanisław Wyspiański, Wesele, akt I, scena 10
- Słowa to diabelska pułapka, nam się zdaje, że pozwoliliśmy opuścić naszym ustom tylko to, co nam odpowiada, aż tu nagle pojawia się pomiędzy nimi jakieś niechciane słowo, nie mamy pojęcia, skąd się wzięło, nie wzywano go i to z jego powodu, a nierzadko mamy później problem z przypomnieniem go sobie, kierunek rozmowy raptownie zmiana kurs, zaczynamy potwierdzać to, czemu wcześniej zaprzeczaliśmy, albo vice versa.
- Źródło: José Saramago, Podwojenie
- Słowami bawimy się w miłość
Słowa składamy w kwiatach.
Potem przyprószą je liście jesieni
Odgrzebywane po latach.- Autor: Andrzej Poniedzielski, Bawitko
- Słowami można zastąpić zapach i dotyk. Słowami też można dotykać. Nawet czulej niż dłońmi. Zapach można tak opisać, że nabierze smaku i kolorów.
- Autor: Janusz Leon Wiśniewski, S@motność w sieci
- Zobacz też: czułość, dłoń, dotyk, kolor, smak, zapach
- Słowami nie wygrywa się bitew.
- Autor: George R.R. Martin, Nawałnica mieczy
- Zobacz też: bitwa
- Słowo jest czynu testamentem.
- Autor: Cyprian Kamil Norwid
- Źródło: Promethidion, Biblioteka Polska, Warszawa 1923, s. 35.
- Słowo jest ogień – milczenie jest lawa.
- Autor: Cyprian Kamil Norwid
- Słowo jest wielką tajemnicą. Magiczna siła słowa tkwi w jego zdolności wywoływania obrazów. Jest ono niewidzialnym znakiem rzeczy postrzeganych zmysłami.
- Autor: Jan Parandowski, Alchemia słowa
- Słowo, którego nie wypowiesz, jest twoim niewolnikiem; to, które wypowiedziałeś, staje się twoim panem.
- Autor: Gérard de Villiers, Śmierć w walizce
- Słowo padło. I zaraz uniósł je wiatr.
- Autor: Mariusz Kargul, Epikryzys
- Słowo raz wypowiedziane nie powraca.
- Et semel emissum volat irrevocabile verbum. (łac.)
- Autor: Horacy, Listy, I, 71
- Słowo staje się dziwaczne, gdy mu się przyglądać przez dłuższy czas. Każde słowo. Staje się czymś nie należącym do ludzkiego języka.
- Autor: Henry Kuttner, Czego ci trzeba
- Słowo trzeba ważyć, a nie liczyć.
- Opis: przysłowie żydowskie
- Źródło: Mała księga cytatów, red. Halina Lipiec, op. cit., s. 160.
- Słowo, zanim zostanie wypowiedziane na scenie, żyje naprzód w dziejach człowieka, jest jakimś podstawowym wymiarem jego życia duchowego. Jest wreszcie ukierunkowaniem na niezgłębioną tajemnicę Boga samego.
- Autor: Jan Paweł II, Dar i tajemnica
- Szczęście… Jakie to pojemne słowo…
- Autor: Janusz Leon Wiśniewski, S@motność w sieci
- Zobacz też: szczęście
- Szczyt aforystyki – trylogia w trzech słowach.
- Autor: Urszula Zybura
T
edytuj- Tyle się we mnie
słów zebrało
Tyle słów
dojrzałych i twardych
jak ziarnka żyta
cierpkich jak gruszki polne
aksamitnych jak pszczoły- Autor: Małgorzata Hillar, ***
U
edytuj- Umrę cała ale z jednego słowa po mnie
wyrośnie drzewo ciszy
I ponad zgiełkiem świata
wysunie zdziwioną gałąź- Autor: Anna Kamieńska, Umrę cała
W
edytuj- W tej chwili liczyło się jedynie to, że oto stoi przed kobietą swego życia i ona wiem o tym bez słów. Był tego bardziej pewien niż czegokolwiek na świecie.
- Autor: Paulo Coelho, Alchemik
- Zobacz też: kobieta, życie
- – więc weź tylko słowo do ręki
i obejrzyj jak burgund pod światło,
a wrosnąć w słowa tak radośnie,
a pokochać słowa tak łatwo. – .- Autor: Zuzanna Ginczanka, Gramatyka, z tomiku O centaurach
- Wypowiedzianego słowa nie można już połknąć z powrotem.
- Opis: przysłowie uzbeckie
- Źródło: Kobierzec z gwiazd i półksiężyców (seria Myśli Srebrne i Złote), wybór i tłum. Stanisław Kałużyński, Edward Tryjarski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967, oprac. części uzbeckiej: Edward Tryjarski, s. 113.
Z
edytuj- Zapal jakieś słowo
A ja zapalę inne jak lampę naftową
Może ten mróz podniebny jakoś przeczekamy- Autor: Ernest Bryll, *** (Podaj mi rękę…)
- Złote jabłka na sprzętach ze srebra – to słowo mówione w czasie właściwym.
- Źródło: Biblia Tysiąclecia, Księga Przysłów 25, 11.
Ż
edytuj- Życzliwe słowa mogą być krótkie i łatwe do powiedzenia, ale ich echa są prawdziwie bezkresne.
- Autor: Matka Teresa z Kalkuty