Wikicytaty

Zbigniew Herbert

polski poeta i prozaik, eseista (1924–1998)

Zbigniew Herbert (1924–1998) – polski poeta, eseista, dramatopisarz, autor słuchowisk. Z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof.

Zbigniew Herbert

Pan Cogito

edytuj
   Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Pan Cogito.

Przesłanie Pana Cogito

edytuj
 
Cytat z Przesłania Pana Cogito na obelisku w Gdańsku
  • Bądź odważny, gdy rozum zawodzi, bądź odważny
    w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy.
  • Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
    po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę
    idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
    wśród odwróconych plecami i obalonych w proch.
  • Idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
    do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
    obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów
    Bądź wierny Idź.

Inne

edytuj
  • A zakopać cara ze złotym tronem – żal.
    • Źródło: Bajka ruska
  • Ale jeszcze pęta się we mnie złudzenie, że właśnie poezja jest próbą narzucenia odrobiny ładu i stwarza możliwość komunikowania się z ludźmi za pomocą zapisanego wzruszenia.
    • Źródło: Zbigniew Herbert, Herbert nieznany. Rozmowy, opr. H. Citko, Fundacja Zeszytów Literackich, 2008, s. 55.
    • Zobacz też: poezja
  • Chciałbym nareszcie wiedzieć
    gdzie kończy się wmówienie
    a zaczyna związek realny
    czy wskutek przeżyć historycznych
    nie staliśmy się psychicznie skrzywieni
    i na wypadki reagujemy teraz z prawidłowością histeryków
    czy wciąż jesteśmy barbarzyńskim plemieniem
    wśród sztucznych jezior i puszcz elektrycznych
    • Źródło: Rozważania o problemie narodu, z tomu Studium przedmiotu (1961)
    • Zobacz też: Polacy
  • Chrystusa potrzebowałem zawsze, bo On rozumiał moje cierpienie.
  • Co stało się z Barabaszem? Pytałem nikt nie wie
    Spuszczony z łańcucha wyszedł na białą ulicę
    mógł skręcić w prawo iść naprzód
    skręcić w lewo
    zakręcić się w kółko
    zapiać radośnie jak kogut.
    • Źródło: Domysły na temat Barabasza
  • Człowiek sam jest ślepy. Musi mieć wokół siebie lustra albo inne oczy. Kocha – to znaczy przygląda się sobie.
    • Źródło: Wybór poezji. Dramaty, Czytelnik, Warszawa 1973, s. 217.
  • Dobranoc Marku lampę zgaś
    i zamknij książkę Już nad głową
    wznosi się srebrne larum gwiazd
    to niebo mówi obcą mową.
    • Źródło: Do Marka Aurelego
  • Gdy pogrążeni w sobie
    leżeliśmy blisko
    muszę
    zajrzeć do jej wnętrza
    zobaczyć co nosi
    w środku.
    • Źródło: Jedwab duszy
  • Gdy wyschnie źródło gwiazd
    będziemy świecić nocom
    gdy skamienieje wiatr
    będziemy wzruszać powietrze.
    • Źródło: Napis
  • I aby powiedzieć - kocham
    biegam jak szalony
    zrywając naręcza ptaków.
    • Źródło: Chciałbym opisać
  • I jeśli Miasto padnie, a ocaleje jeden
    on będzie niósł Miasto w sobie po drogach wygnania
    on będzie Miasto.
    • Źródło: Raport z oblężonego miasta
  • Inne małe palce lewej ręki są zimną abstrakcją
    z moim mamy wspólną datę urodzin
    datę śmierci
    wspólną samotność.
    • Źródło: Próba opisu
  • Jeśli tematem sztuki
    będzie dzbanek rozbity
    mała rozbita dusza
    z wielkim żalem nad sobą

    to co po nas zostanie
    będzie jak płacz kochanków
    w małym brudnym hotelu
    kiedy świtają tapety.
    • Źródło: Dlaczego klasycy
  • Kultura to (…) budowanie wartości, dla których warto żyć.
    • Źródło: Zbigniew Herbert, Herbert nieznany. Rozmowy, opr. H. Citko, Fundacja Zeszytów Literackich, 2008, s. 48.
    • Zobacz też: kultura
  • Lekkim krokiem przechodzi od plamy do plamy
    od owocu do owocu.
    • Źródło: W pracowni
  • Łapczywie gryzłeś powietrze i natychmiast wymiotowałeś
    nie umiałeś żadnej ludzkiej rzeczy
    nawet oddychać nie umiałeś.
    • Źródło: Tren Fortynbrasa
  • Mam okresy, w których nie mogę pisać – kiedy po prostu czuję się zacieśniony do własnego cierpienia czy do własnego bólu, czy własnej niezgody. Wtedy przestaję pisać. Ale kiedy znajduję jakąś ścieżkę do świata, to staram się iść tą ścieżką.
    • Źródło: Zbigniew Herbert, Głosy Herberta, opr. B. Toruńczyk, Fundacja Zeszytów Literackich, 2008, s. 184.
  • Michnik jest manipulatorem. To jest człowiek złej woli, kłamca. Oszust intelektualny. Ideologia tych panów, to jest to, żeby w Polsce zapanował „socjalizm z ludzką twarzą”. To jest widmo dla mnie zupełnie nie do zniesienia. Jak jest potwór, to powinien mieć twarz potwora. Ja nie wytrzymuję takich hybryd, ja uciekam przez okno z krzykiem.
    • Źródło: Antoni Lenkiewicz, Polacy na przełomie XX i XXI wieku, tom 8, Biuro Tłumaczeń, 1998, s. 45.
  • Mody przemijają, żyją tylko wielcy zmarli i oni w końcu będą nas sądzić.
    • Źródło: Zbigniew Herbert, Hommage à Rilke, „Zeszyty Literackie” nr 104/2008.
  • Mój Boże żeby ona była trochę młodsza
    trochę ładniejsza
    szła z duchem czasu
    kołysała się w biodrach w takt modnej muzyki
    może wówczas pokochaliby ją prawdziwi mężczyźni
    generałowie
    atleci władzy
    despoci.
    • Źródło: Pan Cogito o cnocie z tomu Raport z oblężonego Miasta
  • Mój głos wewnętrzny
    niczego nie doradza
    niczego nie odradza
    nie mówi ani tak ani nie
    jest słabo słyszalny
    i prawie nieartykułowalny.
    • Źródło: Głos wewnętrzny
  • Mój mały palec jest ciepły
    lekko zagięty do środka
    zakończony paznokciem
    składa się z trzech członów
    wyrasta wprost z dłoni
    gdyby był od niej oddzielony
    byłby sporym robakiem.
    • Źródło: Próba opisu
  • Mój ojciec bardzo lubił France’a
    i palił Przedni Macedoński
    w niebieskich chmurach aromatu
    smakował uśmiech w wargach wąskich.
    • Źródło: Mój ojciec
  • Naród, który traci pamięć, traci sumienie.
    • Źródło: Sławomir Abramowicz, Tomasz Balbus, Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, IPN, 2002, przedmowa, s. VII.
    • Zobacz też: naród
  • Nazwanie rzeczy i spraw ludzkich prowadzi do ich zrozumienia i osądu. Zwłaszcza po chaosie pojęć – poezja musi podjąć po ostatniej wojnie, po potopie kłamstw, trud odbudowy moralnej świata, przez odbudowę wartości słowa. Musimy na nowo oddzielić zło od dobra, światło od ciemności. (…) Słowo (…) musi powrócić do macierzystego portu – do znaczenia.
    • Źródło: Od słowa ciemnego chroń nas…
  • Nie dialoguj z pokusą, bo przegrasz.
  • Nie, jak będzie za ciężko, to wypije.
    • Opis: Herbert odpowiedział tak, kiedy przyjaciel zobaczył go nosiącego ciężkie galony taniego wina i zaoferował pomoc.
    • Źródło: viva.pl
  • Nie każda przewrotka jest od razu upadkiem.
  • Nie ma nic pospolitszego nad sny cesarzów.
    • Źródło: Sen cesarza
  • Nie mogę przypomnieć sobie jego twarzy
    stawał wysoko nade mną
    na długich rozstawionych nogach
    widziałem
    złoty łańcuszek
    popielaty surdut
    i chudą szyję
    do której przyszpilony był
    nieżywy krawat.
    • Źródło: Pan od przyrody
  • Nie rozumiem, jak można pisać wiersze o księżycu. Jest tłusty i niechlujny. Dłubie w nosie kominów. Jego ulubione zajęcie to włazić pod łóżka i wąchać buty.
  • Niech mnie wydadzą dobre oczy
    pożerającym krajobrazom
    słowa co miały chronić ciało
    niech mi przepaści przyprowadzą.
    • Źródło: wersety panteisty
  • Nikomu nie przekażesz wiedzy
    twój tylko słuch jest i twój dotyk
    na nowo musi każdy stworzyć
    swą nieskończoność i początek.
    • Źródło: Kłopoty małego stwórcy, 2
  • Okolicznością łagodzącą jest fakt, że sztuka pochodzi z czasów zamierzchłych.
    • Źródło: Wybór poezji. Dramaty, Czytelnik, Warszawa 1973, s. 186.
  • On nas wprowadził
    przez złoty binokular
    w intymne życie
    naszego pradziadka
    pantofelka.
    • Źródło: Pan od przyrody
  • Pan Bóg kiedy budował świat
    marszczył czoło
    obliczał obliczał obliczał
    dlatego świat jest doskonały
    i nie można w nim mieszkać.
    • Źródło: W pracowni
  • Panie,
    dzięki Ci składam za cały ten kram życia, w którym
    tonę od niepamiętnych czasów bez ratunku śmiertelnie
    skupiony na ciągłym poszukiwaniu drobiazgów.
    • Źródło: Brewiarz I
  • Panie, (…)
    nie zdążę już
    zadośćuczynić skrzywdzonym
    ani przeprosić tych wszystkich
    którym wyrządziłem zło
    dlatego smutna jest moja dusza.
    • Źródło: Brewiarz IV
  • Pisarz jest, a przynajmniej powinien być, po stronie poniżonych i pokrzywdzonych. Od tego nie mogą go zwolnić żadne instancje świeckie czy duchowne.
    • Opis: na temat odmawiania udziału w życiu literackim w okresie socrealizmu.
    • Źródło: Antoni Lenkiewicz, Polacy na przełomie XX i XXI wieku, tom 8, Biuro Tłumaczeń, 1998, s. 45.
    • Zobacz też: socrealizm
  • Płynie się zawsze do źródeł pod prąd, z prądem płyną śmiecie.
    • Źródło: „Krytyka” nr 8/1981, s. 39.
  • Poeta walczy z własnym cieniem. Poeta krzyczy, jak ptak w pustce.
    • Źródło: Jacek Łukasiewicz, Poezja Zbigniewa Herberta, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995, s. 12.
  • Pogrzeb mieć będziesz żołnierski chociaż nie byłeś żołnierzem
    Jest to jedyny rytuał na jakim trochę się znam.
    • Źródło: Tren Fortynbrasa
  • Przeleciał ptak przepływa obłok
    upada liść kiełkuje ślaz
    i cisza jest na wysokościach
    i dymi mgłą katyński las.
    • Źródło: Guziki
  • Serce kamieni drży czasem jak serce małych zwierząt.
    • Źródło: Andrzej Franaszek, Poznawanie Herberta, tom 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998, s. 160.
  • Starannie więc krawat i uśmiechają się do lustra. Bo teraz to jest łagodny jedwab, a wtedy za pierwszej miłości był sznur.
    • Źródło: Ballada o starych kawalerach
  • Stawia nas twarzą w twarz wobec okrutnej alternatywy – albo bezpieczeństwo albo wolność. Tertium non datur. W naszej skołatanej epoce securitas może liczyć na rzesze wyznawców. Cenimy bezpieczeństwo, tę grę, w której główną wygraną jest zaledwie stawka, nędzny żeton, uprawniający do kontynuowania zabawy, dopóki służy ręka. Bezpieczeństwo, cóż to jest bezpieczeństwo. Trwożliwa formuła szczęścia. Życie bez walki.
    • Źródło: Securitas (Król mrówek)
  • Stawianie zagadnień: socjalizm albo kapitalizm jest symplifikacją. Pomijając nieokreśloność terminu socjalizm między jego skrajnym odchyleniem, marksizmem, a skrajnym odchyleniem kapitalizmu, powiedzmy amerykanizmem, jest jeszcze całe bogactwo mądrych form ustrojowych, które potrafią – wierzę – przywrócić staremu słowu: demokracja – życie, prawdę i wartość.
    • Opis: w liście do Jerzego Zawieyskiego.
    • Źródło: Zbigniew Herbert, Jerzy Zawieyski, Korespondencja 1949–1967, Biblioteka „Więzi”, 2002, s. 29.
    • Zobacz też: socjalizm, kapitalizm, demokracja
  • Suchy poemat moralisty
    tak – tak
    nie – nie.
    • Źródło: Kołatka
  • Szedłem –
    przez wodospady schodów
    wiry morskich skrzydeł
    i barokowe niebo
    całe w bąblach aniołów
    – do ciebie.
    • Źródło: Mona Liza
  • Tadzio jest dowartościowany, Tadzio czuje się świetnie, a już to, że sekretarz generalny spotyka się z nim!… I mówi: wicie, rozumicie, towarzyszu – tak, choć on jeszcze do partii nie należał – ale wicie, rozumicie, my w Nieborowie robimy taki zjazd, to przyjedźcie do Nieborowa, tam będzie taka dyskusja literacka o nowych kierunkach.
    • Opis: krytyczny opis postawy intelektualistów w dobie stalinizmu; zwrot „wicie, rozumicie” wszedł do potocznego obiegu jako ilustracja niegramotnego sposobu wysławiania się działaczy partyjnych w PRL.
    • Źródło: Hańba domowa, 1996
  • Tej garstce, która nas słucha, należy się piękno, ale także prawda…
    • Źródło: Pocztówka od Adama Zagajewskiego
  • Teraz kiedy zostaliśmy sami możemy porozmawiać książę jak mężczyzna z mężczyzną
    chociaż leżysz na schodach i widzisz tyle co martwa mrówka.
    • Źródło: Tren Fortynbrasa
  • Teraz masz spokój Hamlecie zrobiłeś co do ciebie należało i masz spokój
    Reszta nie jest milczeniem ale należy do mnie.
    • Źródło: Tren Fortynbrasa
  • To wcale nie wymagało wielkiego charakteru
    mieliśmy odrobinę niezbędnej odwagi
    lecz w gruncie rzeczy była to sprawa smaku
    Tak smaku
    który każe wyjść skrzywić się wycedzić szyderstwo
    choćby za to miał spaść bezcenny kapitel ciała
    głowa.
    • Źródło: Potęga smaku
  • Trzeba świat pokrzepić fałszywymi łzami.
    • Postać: Sokrates
    • Źródło: Jaskinia filozofów
  • Tylko guziki nieugięte
    potężny głos zamilkłych chórów
    tylko guziki nieugięte
    guziki z płaszczy i mundurów.
    • Źródło: Guziki
  • Ukazuje się pismo "Mr Cogito"; o klubach nie słyszałem. Pomylił mnie pan chyba z "Playboyem".
    • Opis: odpowiedź na pytanie: Podobno w Ameryce działają kluby Pana Cogito?
    • Źródło: niniwa22.cba.pl
  • W czasie swej wielkiej mowy prokurator przebijał mnie na wylot żółtym wskazującym palcem.
    • Źrodło: Proces
  • W mojej klasie było nas dwudziestu czterech i ja byłem najmniej zdolny; i z całej naszej klasy tylko ja jeden przeżyłem wojnę.
  • W pierwszym rzędzie siedziała moja stara tłusta kobieta
    przebrana za moją matkę.
    • Źrodło: Proces
  • W ostatnich miesiącach żyłem w potwornym psychicznym dole, niczym biedna Merlin Monroe przed samobójstwem, które w dalszym ciągu uważam za tchórzostwo.
  • We mnie jest płomień który myśli
    i wiatr na pożar i na żagle.
  • Wielkie nazwiska uprawdopodobniają największe idioty­zmy, gdyż tłum ma naiwną pewność, że wielcy ludzie bredzić nie mogą.
    • Źródło: Waldemar Łysiak, Rzeczpospolita kłamców. Salon, Nobilis, 2004, s. 56.
  • Wolność uzyskana bez kropli krwi nie jest żadną wolnością.
  • Z faktu używania tych samych przekleństw
    i podobnych zaklęć miłosnych
    wyciąga się zbyt śmiałe wnioski
    także wspólna lektura szkolna
    nie powinna stanowić przesłanki wystarczającej
    aby zabić.
    • Źródło: Rozważania o problemie narodu, z tomu Studium przedmiotu (1961)
  • Z jego namowy w dziesiątym roku życia zostałem ojcem
    gdy po napiętym oczekiwaniu z kasztana zanurzonego w wodzie ukazał się żółty kiełek.
    • Źródło: Pan od przyrody
  • Z lekką głową
    papierosem za uchem
    i bez kropli nadziei w sercu.
    • Źródło: Na szczycie schodów
  • Zapatrzony w Twoje oczy
    zaplątany w Twoje rzęsy.
    • Źródło: Piosenka zakochanego
  • Żegnaj książę czeka na mnie projekt kanalizacji
    I dekret w sprawie prostytutek i żebraków
    Muszę także obmyślić lepszy system więzień
    Gdyż jak zauważyłeś słusznie Dania jest więzieniem
    Odchodzę do moich spraw dziś w nocy urodzi się
    Gwiazda Hamlet nigdy się nie spotkamy
    To co po mnie zostanie nie będzie przedmiotem tragedii
    Ani nam witać się ani żegnać żyjemy na archipelagach
    A ta woda te słowa cóż mogą cóż mogą książę.
    • Źródło: Tren Fortynbrasa

O Zbigniewie Herbercie

edytuj
  • Herbert jest „klasykiem”. (…) Celem Herberta nie jest nowość. Jego celem jest doskonałość.
  • Każda opowieść Herberta zawiera ukryty sens. (…) Herbert daje nam takich bogów, na jakich zasłużyliśmy.
    • Autor: Kamila Borysewicz, Prywatna mitologia Zbigniewa Herberta, „Akcent” nr 4, 2001
  • Krzyczał, nie chciał wyjść, groził, że jeśli to zrobi - to przez otwarte szeroko okno.
    • Autor: Andrzej Franaszek
    • Opis: o chorobie psychicznej Herberta.
    • Źródło: Herbert. Biografia, tom II, s. 661
  • Można mieć kochanki, żonę, tysiące admiratorów, nawet oddanych przyjaciół i wciąż być samotnym. Taki właśnie był Zbyszek.
  • Nawet wtedy, kiedy sitwa literacka skakała wokół niego na paluszkach, miał wybuchy szczerości. Pamiętam, jak zareagował, gdy ktoś próbował obniżyć piękno akowskiego etosu. Po prostu walnął pięścią w stół i wyszedł ze mną na taras. A na tarasie huknął potężnym basem: „Precz z bolszewikami”.
  • Palił jak smok. Gdy odwiedziłem go po raz przedostatni, 3 maja 1998, palił dwa papierosy na raz, jeden za mnie, ponieważ rzuciłem. To było dramatyczne - inhalacja - papieros - inhalacja - papieros. Zdumiewało to nawet mnie, starego palacza.
  • Podczas wizyty w restauracji w Berlinie potrafił podnieść rękę i zawołać na kelnera „Heil Hitler”.
    • Autor: Agnieszka Dajbor
    • Źródło: viva.pl
  • Zbigniew Herbert to według mnie najwybitniejszy poeta Polski powojennej.
    • Autor: Witold Kieżun, Magdulka i cały świat, wyd. Iskry, Warszawa 2013, s. 279.
  • Zbyszek Herbert nie ma jeszcze trzydziestu lat, jest szczupły, trochę słabowity, o za szerokich biodrach. Ma uczniakowaty, wesoło zadarty nos i podejrzanie łagodne, jasne oczy. W ich błękitnej miękkości jest nieszczerość i upór. Jest grzeczny, życzliwy, spokojny, lecz w uprzejmości czai się wola i krnąbrność i jakaś wyczulona przewrotność, z którą lepiej się liczyć. Mówi cicho, interesująco i wie, o czym mówi, nosi w sobie dużą i bezinteresowną erudycję, którą bez wysiłku przetapia na dowcip i wdzięk. Uprawia moralną czystość, bezkompromisowość i wierność samemu sobie trochę na pokaz, ale w tak solidnym gatunku, że nie można przyczepić się do niczego i nie można odpłacić mu niczym poniżej głębokiego szacunku. Oczywiście, cierpi nędzę. Zarabia kilkaset złotych miesięcznie jako kalkulator- chronometrażysta w spółdzielni produkującej papierowe torby, zabawki czy pudełka. Pogoda, z jaką Herbert znosi tę mordęgę po ukończeniu trzech fakultetów, jest wprost z wczesnochrześcijańskiej hagiografii. Ta pogoda to precyzyjnie skonstruowana maska: kryje się za nią rozpacz człowieka, który boi się, że przegrał życie w niepoważnym pokerze historii, w którym stawką były ideologiczne przywiązania i honory. W konsekwencji tego zgubnego nałogu nie jest w stanie pomóc starym schorowanym rodzicom czy wymknąć się innym zgryzotom. Przypomina człowieka, który pochylił się nad studnią życia i którego doszedł stamtąd przeraźliwy smród, ale który się także wpił spazmatycznie w krawędź, aby się nie cofnąć i za żadną cenę nie przenieść rozmarzonego wzroku w cukierkowe landszafty.
Uwaga: W dalszej części znajdują się słowa powszechnie uznawane za wulgarne!
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Zbigniew_Herbert&oldid=602919”