Napoleon Bonaparte

francuski monarcha, początkowo dowódca wojskowy

Napoléon Bonaparte (1769–1821) – Pierwszy Konsul Republiki Francuskiej 1799–1804 i cesarz Francuzów w latach 1804–1815.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Napoleon Bonaparte
  • Aby naród był wolny, trzeba, aby podwładni byli mędrcami, a rządzący bogami.
  • Aby pisać historię, trzeba być więcej niż człowiekiem, ponieważ autor trzymający pióro wielkiego sędziego powinien być wolny od wszelkich uprzedzeń, interesów lub próżności.
  • Ambicja władania duszami jest najsilniejszą z namiętności.
  • Armaty zabiły feudalizm. Atrament zabije społeczeństwa nowoczesne.
  • Bluszcz tuli się do pierwszego drzewa, jakie napotka; oto pokrótce historia miłości.
  • Ci ludzie umieją się tylko bić!
    • Opis: o polskim pułku gwardii, który się skompromitował na przeglądzie wojsk.
    • Źródło: Józef B.I. Załuski, Wspomnienia
  • Ciekawa byłaby książka, w której by nie było kłamstw.
  • Cnota jest dla kobiet tym, czym odwaga dla mężczyzn, pogardzam tchórzem i kobietą bez wstydu.
  • Co prawda, żeby umieć rozkazywać, trzeba się najpierw nauczyć słuchać, ale jeśli ktoś przez kilkadziesiąt lat umiał tylko słuchać, to już nie nadaje się do rozkazywania
  • Cóż to jest tron? Kawałek drewna pokryty aksamitem.
    • Qu’est-ce qu’un trône? Un morceau de bois recouvert de velours. (fr.)
    • Opis: skierowane do Ciała Ustawodawczego 1 stycznia 1814.
    • Źródło: Harangues et proclamations, Gautier, Paryż 1887, s. 27.
  • Cudzołóstwo, które w kodeksie cywilnym jest tak wielką sprawą, w rzeczywistości jest bagatelą, przygodą na balu maskowym.
  • Czas jest wszystkim.
  • Człowiek nie ma przyjaciół, przyjaciół ma tylko powodzenie.
    • Źródło: Nic, co ludzkie… Aforyzmy, sentencje i przysłowia, oprac. Henryk Jurand, LSW, 1982, s. 41.
  • Czymże jest gazeta? To rozproszony klub. Gazeta oddziałuje na swoich abonentów tak jak mówca klubowy na słuchaczy.
    • Źródło: Napoleon. Maksymy, wybór, wstęp i przekład Monika Senkowska-Gluck i Leopold Gluck, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.
  • Czymże jest więc miłość? Poczuciem własnej słabości, które natychmiast ogarnia człowieka samotnego lub osamotnionego (…).
    • Źródło: Max Gallo, Napoleon t. 1. Pieśń wymarszu
  • Dałem mu Księstwo traktatem tylżyckim, by nie wzbudzić zaniepokojenia, ale to panujący starzec i Niemiec. Ale gdybym był stworzył Królestwo Polskie, to dla takiego narodu jak wasz, dałbym innego króla.
    • Opis: o Fryderyku Auguście.
    • Źródło: Jerzy Jankowski, Monarsze sekrety
  • Dla moich Polaków nie ma rzeczy niemożliwych.
    • Opis: po bitwie w wąwozie Samosierra.
  • Dwie rzeczy popychają ludzi do działania – interes i strach.
  • Entuzjazm to delirium rozumu.
  • Gdańsk jest kluczem do wszystkiego, co mile widziane!
  • Geniusz to czasem tylko instynkt, który nie podlega doskonaleniu; częściej jest to sztuka trafnego kojarzenia codziennie doskonalona dzięki obserwacji i doświadczeniu.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: geniusz
  • Głowa bez pamięci jest jak twierdza bez załogi.
  • Głupiec jest jednak z czegoś zadowolony: zawsze jest zadowolony z siebie.
  • Handel istnieje tylko dzięki zaufaniu.
  • Historia jest wersją przeszłych wypadków, na które ludzie zdecydowali się zgodzić.
    • L’histoire est un mensonge que nul ne conteste. (fr.)
    • Inne tłumaczenie: Historia to uzgodniony zestaw kłamstw.
    • Zobacz też: historia
  • Jeden rodzaj złodzieja jest, którego prawo nie ściga, a który rabuje to, co dla ludzi najcenniejsze – czas.
  • Jesteś łajnem w jedwabnych pończochach.
  • Jeżeli już macie pić, to pijcie jak Polacy.
  • Józefino, gdzie odnajdzie Cię ten list? Jeśli w Paryżu, to znaczy, że moje nieszczęście jest pewnikiem, nie kochasz mnie już! Pozostaje mi tylko mi śmierć… Wszystkie moje nadzieje zgasły. Poddaję się nieodwracalnemu wyrokowi losu. Okrył mnie sławą tylko po to, żebym bardziej odczuwał swoje nieszczęście. W mojej sytuacji jestem w stanie przywyknąć do wszystkiego, tylko nie do myśli, że już nigdy nie będę mógł Cię szanować! Nie! To niemożliwe! Moja Józefina jest w drodze do mnie; kocha mnie przynajmniej trochę; miłość, którą sobie przysięgliśmy, nie może ulotnić się po dwóch miesiącach. Nienawidzę Paryża, kobiet, miłości… Źle się czuję… a Twoje zachowanie… Czy mam ci robić wymówki? Nie! Twoje postępowanie to Twój los. Tak urocza, tak piękna, tak słodka, jak możesz (nieczytelne) być powodem mojej rozpaczy? Żegnaj, Józefino, sama myśl o Tobie napawa mnie szczęściem…
    • Źródło: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 61.
  • Jutro wieczorem wracam do Paryża. Nie myj się.
    • Opis: fragment listu napisanego do Józefiny podczas wyprawy wojennej.
  • Kapitulacja to próba ocalenia wszystkiego, z wyjątkiem honoru.
  • Każdy żołnierz nosi buławę w tornistrze.
  • Kiedy ludzie przestają narzekać, przestają myśleć.
  • Kobieta, która sypia ze swym mężem, zawsze ma na niego wpływ.
  • Konstytucje są dziełem czasu, toteż droga pozostawiona dla ulepszeń nigdy nie będzie za szeroka.
  • Kradzież nie istnieje, za wszystko się płaci.
  • Kto stracił pieniądze, ten nic nie stracił. Kto przegrał bitwę i stracił wojsko, ten mało stracił. Kto stracił wiarę, ten wszystko stracił.
  • Kto umie schlebiać, umie również rzucać potwarz.
  • Lepiej, żeby kobiety obracały igłą niż językiem.
  • Lud, który dopuszcza się ekscesów, jest niegodny wolności, lud prawdziwie wolny szanuje człowieka i własność.
  • Lud, który może wszystko powiedzieć, może wszystko zrobić.
  • Ludzie genialni są jak meteory. Ich przeznaczeniem jest by, spalając się, przydali blasku epoce, w której żyją.
    • Les hommes de génie sont des météores destinés à brûler pour éclairer leur siècle. (fr.)
    • Źródło: Discours de Lyon
    • Zobacz też: człowiek
  • Ludzie nie są ani całkowicie dobrzy, ani całkowicie źli, lecz doświadczają wszystkiego, co dobre i złe.
    • Źródło: Zbigniew Czajkowski, Zdolności przywódcze trenera i style kierowania, „Rocznik Naukowy – IDŌ Ruch dla Kultury”, t. 3, nr 3/2002, s. 193.
  • Ludzie są naprawdę wielcy dzięki instytucjom, jakie po nich pozostają.
    • Źródło: Jarosław Gronert, Astrologia od początku, Pabianice 2007, s. 33.
  • Małżeństwo jest prawdziwą loterią: w urnie (loteryjnej) znajdziesz mnóstwo czarnych biletów, a białych, które są wygrywającymi, bardzo mało.
  • Miłość ludzi nie poddaje się władzy bagnetów.
  • Miłość to głupota robiona we dwoje.
  • Moja sława nie polega na tym, że wygrałem 40 bitew. Waterloo wymazało wspomnienie tych zwycięstw, ale nie wymaże tego co żyć wiecznie będzie – mojego kodeksu cywilnego.
  • Moją kochanką jest władza.
    • Źródło: Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2014, s. 115
  • Można wybaczyć zasługi, nie wolno przebaczać intryg.
  • Mój pan nie ma serca, panem moim jest porządek rzeczy.
  • Myśl – oto główny wróg cesarza.
  • Na świecie są tylko dwie potęgi: miecz i duch. W końcu miecz zawsze ulega duchowi.
  • Na tym świecie istnieje tylko jedna alternatywa: rozkazywać albo słuchać.
  • Na wojnie ten wygrywa, kto najmniej błędów popełnia.
  • Na wojnie, jak w miłości: żeby zakończyć, trzeba się widzieć z bliska.
  • Najdalej zajdzie ten człowiek, który nie wie, gdzie idzie.
  • Największe zwycięstwo nad kobietą to uciec od niej.
  • Największym mówcą świata jest sukces.
  • Nakładać zbyt twarde warunki, znaczy zwalniać od ich wykonania.
  • Nazwa i forma rządu są bez znaczenia. Ważne, aby obywatele byli równi wobec praw i aby sprawiedliwość była sprawiedliwie egzekwowana. Nie może być półsprawiedliwości – niesprawiedliwość jest niepodzielna!
    • Źródło: Waldemar Łysiak, Salon 2. Alfabet szulerów. Cz. 2, Wydawnictwo Nobilis, Warszawa 2006, s. 359.
  • Nie ma ludzi, którzy by się lepiej rozumieli, niż żołnierze i księża.
  • Nie należy szukać odznaczeń i epoletów na polu bitwy, skoro można je zdobyć w przedpokoju.
  • Nie polityka powinna rządzić ludźmi, lecz ludzie polityką.
  • Nie powinno się szukać dla siebie żony wśród kokietek.
  • Nie przeszkadzaj swojemu wrogowi gdy popełnia błędy.
  • Nie wiem, co to znaczy, gdy mówią o kobiecie, że zachowała w największym stopniu swą cześć – albo oddała się swojemu zalotnikowi, albo nie.
  • Nie zapomnij przekazać mi wiadomości, że wierzysz w moją miłość do Ciebie, że kocham Cię ponad wszystko na świecie. Że Tobie poświęcam każdą chwilę mojego życia; że nie ma chwili, żebym nie myślał o Tobie; że nigdy nie pomyślałam o żadnej innej kobiecie; że wszystkie one bez wyjątku są pozbawione wdzięku, urody, duszy; że Ty, cała Ty, jak Cię widzę, podobasz mi się, że tylko Ty możesz zniszczyć wszystkie moje duchowe siły; że całkowicie opanowałaś moje myśli, która nie byłaby Tobie podporządkowana; że moje siły, moje ramiona, moja dusza należą Ciebie; że w Twoim ciele jest moja dusza; i że jeśli nie zechcesz kochać mnie dłużej, umrę…
    • Opis: do Józefiny.
    • Źródło: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 61.
  • Niedobra to zabawa – rozdzielać korony za swego życia.
  • „Niemożliwe” – to nie jest słowo francuskie.
  • „Niemożliwe” to słowo dla głupców!
  • Nigdy nie wierz szpiegom, są oni źródłem większych kłopotów niż korzyści.
  • Obawiać trzeba się nie tych, co mają inne zdanie, lecz tych, co mają inne zdanie, lecz są zbyt tchórzliwi, by je wypowiedzieć.
  • Od dwóch dobrych generałów wolę jednego, który ma szczęście.
  • Od zamiaru do wykonania należy odczekać trzy lata.
  • Okoliczności? Ja tworzę okoliczności!
  • Opinia publiczna to dziwka.
  • Oto człowiek!
    • Opis: po rozmowie z Goethem w Weimarze.
  • Pamiętajcie, panowie, co powiedział pewien rzymski cesarz: trup wroga zawsze pachnie słodko.
  • Państwa upadają, gdy kobiety rządzą sprawami publicznymi.
    • Źródło: Przemysław Słowiński, Dyktatorzy i ich kobiety. Seks, władza i pieniądze, Videograf, Chorzów 2013, ISBN 9788378351320, s. 57.
  • Papież jest jedynie urzędowym przywódcą Kościoła. Nieomylność przysługuje prawowicie zgromadzonemu Kościołowi, a nie papieżowi.
    • Źródło: Max Gallo, Napoleon t. 1. Pieśń wymarszu
  • Piękna kobieta podoba się oczom, dobra kobieta – sercu. Pierwsza jest klejnotem, druga – skarbem.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Pijcie jak Polacy ale bądźcie równie dzielni jak oni.
    • Soyez soul comme les Polonais, mais soyes aussi brave qu’eux (fr.)
  • Po bitwie nie ma wrogów, są tylko ludzie.
  • Podejrzliwość rządu jest tym, co demaskuje jego słabość.
  • Polityka to gra pozorów.
  • Politykę wszystkich mocarstw określa ich położenie geograficzne.
  • Popełnił największy z błędów – zajmował się tym, na czym się nie znał.
  • Prawo? Szabla jest prawem!
  • Przypadek sam nic nie zdziała.
  • Religia chrześcijańska jest religią społeczeństwa cywilizowanego. Ona podnosi człowieka, głosząc wyższość ducha nad materią. Nie szanować tej religii, to znaczy być pozbawionym zdrowych pojęć moralnych i oddawać się libertynizmowi myślowemu, który niesie dezorganizację społeczeństwa.
    • Źródło: Waldemar Łysiak, Salon 2. Alfabet szulerów. Cz. 1, A – L, Wydawnictwo Nobilis, Warszawa 2006, s. 128, 129.
  • Religia jest szczepionką wyobraźni; chroni ją ona przed niebezpiecznymi i absurdalnymi wierzeniami.
  • Rządy dotrzymują słowa tylko wtedy, gdy są do tego zmuszone lub gdy jest to dla nich korzystne.
  • Rządzenie nie opiera się na metafizyce, lecz na wynikach ciekawych doświadczeń.
  • Samo zwycięstwo nic nie znaczy, trzeba umieć je wykorzystać.
  • Są tylko dwa kraje: Wschód i Zachód, i dwa ludy: Wschodu i Zachodu.
  • Siła moralna bardziej niż liczba decyduje o zwycięstwie.
  • Słabość władzy najwyższej jest najgorszym nieszczęściem ludów.
  • Słowa „cnota polityczna” to nonsens.
  • Sprawiedliwość jest pierwszym obowiązkiem monarchów.
  • Studiowanie historii nauczyło mnie, że elekcja głowy państwa lub rady rządzącej niesie w sobie zaród upadku lub zgoła niewoli dla ludów…
  • Sukces jest najgłośniejszym mówcą świata.
  • Suweren powinien rządzić zgodnie z ustalonymi regułami, a nie kierując się kaprysem.
  • Swoje marzenia odmierzam cyrklem rozumu.
  • Śmierć jest snem bez snów.
  • Światem rządzi wyobraźnia.
    • L’imagination gouverne le monde! (fr.)
    • Źródło: Emmanuel de Las Cases, Memoriał ze Św. Heleny
  • Tam, gdzie nie ma wolności, nie ma ani praw, ani obowiązków.
  • Tam, gdzie rząd jest słaby, rządzi armia.
  • Teologia powoduje w religii mniej więcej to samo, co trucizna w środkach spożywczych.
  • Ten, kto patrzy na pole bitwy zbyt suchym okiem, traci zbyt wielu ludzi niepotrzebnie
  • Trzeba być powolnym w rozważaniach i szybkim w działaniu.
  • Trzy dni mglistej pogody, a stałbym się panem Londynu.
  • Tylko prawda obraża. Słabość nigdy na nic się nie zda. Rządzić można tylko siłą i przez siłę.
  • Tylko ten nie popełnia błędów, kto nic nie robi.
  • Uczeni i osły do środka!
  • Upadek władcy zwykle go pomniejsza, ale mnie to doświadczenie niebywale wyniosło do góry. Każdy dzień uwalnia mnie od wizerunku tyrana, mordercy, dzikusa.
    • Opis: fragment pamiętnika napisanego na Wyspie Świętej Heleny.
    • Źródło: Jan Fleischhauer, Cesarz wszystkich parweniuszy, „Der Spiegel”, 14 sierpnia 2013.
  • Urzędnicy są jak książki na półkach biblioteki: im wyżej postawieni, tym rzadziej do czegoś służą.
  • Uznanie związku małżeńskiego za nierozerwalny to prowokacja do zbrodni.
    • Źródło: Waldemar Kuligowski, Miłość na Zachodzie. Historia antropologiczna, Wydawn. Naukowe UAM, 2004, s. 300.
    • Zobacz też: małżeństwo, prowokacja
  • W polityce głupota nie stanowi przeszkody.
  • W Polsce zetknąłem się z V żywiołem: błotem.
  • W systemie wszechświata nic nie jest zdane na los przypadku, w systemie społecznym – nic nie powinno zależeć od kaprysów jednostek.
  • W Valence widziałem zdeterminowany lud, żołnierzy patriotów oraz oficerów arystokratów (…). Kobiety wszędzie są rojalistkami. Nic w tym dziwnego. Wolność jest kobietą piękniejszą od nich, więc je przyćmiewa.
    • Źródło: Max Gallo, Napoleon t. 1. Pieśń wymarszu
  • Wasi władcy, urodzeni na tronie, mogą ponieść dwadzieścia klęsk militarnych, a mimo to zawsze wracają do swych rezydencji. Moje panowanie natomiast nie przetrwa nawet dnia, jeśli stracę siłę i przestaną się mnie bać.
    • Opis: w rozmowie z austriackim następcą tronu.
    • Źródło: Jan Fleischhauer, Cesarz wszystkich parweniuszy, „Der Spiegel”, 14 sierpnia 2013.
  • Wiara jest poza zasięgiem prawa. Jest to najbardziej intymna własność człowieka i nikt nie może żądać aby zdawał z niej rachunek.
  • Wiesz dobrze, że nie zniósłbym widoku Ciebie z kochankiem… Zobaczyć go i wyrwać mu serce, to byłoby dla mnie jednym i tym samym… Jestem pewien Twojej miłości i jestem z niej dumny… Dziecko, tak jak matka godne uwielbienia, przyjdzie na świat i będzie mu wolno przez długie lata przebywać w Twoich ramionach. Tymczasem ja. nieszczęsny, musiałem zadowolić się jednym tylko dniem. Tysiące razy całuję Twoje oczy, Twoje usta, Twój język, całą Ciebie. Uwielbiania, w jak wielka jest Twoja władza nade mną? Jestem chory na ciebie. Uwielbiana, jak wielka jest Twoja władza nade mną? Jestem chory na ciebie. Pożera mnie gorączka…
    • Opis: do Józefiny.
    • Źródło: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 62.
  • Władca, który nie króluje w sercu swych ludów, jest niczym.
  • Władcy lubią tylko tych, którzy są im przydatni, i tylko tak długo, dopóki ich potrzebują.
  • Wojna jest lepsza niż nietrwały pokój.
  • Wojna jest najgorszym rozwiązaniem najtrudniejszych spraw.
  • Wolność obywatelska istnieje tylko tam, gdzie sądy są silne.
  • Wolnomularze? To kupa durniów, którzy zbierają się, żeby ucztować i odprawiać śmieszne głupstwa. Niemniej jednak, od czasu do czasu robią coś dobrego. W czasie rewolucji i niedawno znowu przyczynili się do osłabienia potęgi papieża i wpływów kleru.
  • Wszelki rasizm jest obłędem i łajdactwem
  • Z miłości jest tylko jedno wyjście – ucieczka.
  • Złodziejstwo jest wybaczalne – głupota nie.
  • Zostawcie to Polakom!
    • Laissez faire aux Polonais! (fr.)
    • Opis: po wydaniu przez Napoleona rozkazu zdobycia Somosierry gen. Montbrun zameldował Cesarzowi, że szarża wprost na armaty nie jest możliwa. Wtedy Napoleon wypowiedział słowa: Zostawcie to Polakom! Polscy szwoleżerowie zdobyli Somosierrę.
    • Zobacz też: Polacy
  • Żeby prowadzić wojnę potrzeba trzech rzeczy: pieniędzy, pieniędzy i pieniędzy.
  • Żołnierze armii Włoch! Prowadzę was na najurodzajniejsze równiny świata. Znajdziecie tam honor, chwałę i bogactwo. Czyżby miało wam zabraknąć odwagi?
    • Opis: jeden z pierwszych rozkazów.
  • Żołnierze, czterdzieści wieków patrzy na was!
    • Opis: zdanie wypowiedziane przed bitwą pod piramidami.
  • Żołnierze maszerują na żołądkach.

O Napoleonie I

edytuj
  • A więc i on jest tylko zwyczajnym człowiekiem.
  • Być może żaden despota tak bardzo nie prześladował Kościoła jak Bonaparte, ani też w sposób bardziej obsesyjny nie starał się go zniszczyć, a kiedy tego nie osiągnął, próbował z niego uczynić poczwarkę, instrumentum regni.
    • Źródło: Vittorio Messori, Czarne karty Kościoła, przeł. ks. Antoni Kajzerek, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1998, s. 108
  • Dla mnie istota charakteru tego człowieka nie tkwi w biografiach tworzących białą czy czarną legendę, ale w jego korespondencji z Józefiną. Listy te są zdumiewająco szczere, a czasem wręcz dziecinne. Ukazują człowieka szaleńczo zakochanego. Wyobraźcie sobie: ten facet porzucił nawet swoją armię w Egipcie, aby dołączyć do Józefiny we Francji, ponieważ dowiedział się o jej niewierności!
  • Geniusz Napoleona to gwiazda, w którą wpatrują się wszystkie duchy (…) Ów geniusz skupia wszelką świętość – jest świętym ery całej (…) Nikt nie był bardziej człowiekiem cudu i człowiekiem globu – człowiekiem najzupełniejszym (…) Od czasów Jezusa nikt nie zrealizował na Ziemi więcej niż on.
    • Autor: Adam Mickiewicz
    • Uwaga: wykład wygłoszony na Collège de France; skróty pochodzą od Waldemara Łysiaka.
    • Źródło: Waldemar Łysiak, Salon 2. Alfabet szulerów. Cz. 2, Wydawnictwo Nobilis, Warszawa 2006, s. 366.
  • Jaka szkoda, że tak wielki człowiek jest tak źle wychowany!
  • Komediant! Tragediant!
    • Commediante! Tragediante! (wł.)
    • Autor: Pius VII w czerwcu 1812, podczas internowania w Fontainebleau
  • Korsykanin zmywa z tronów
    Zabobonów ciemną ciecz –
    Grzebie w trzewiach wyzwolonych
    Lepki od wolności miecz.
  • Napoleon... pomimo całej swej wielkości błądził, uważając, że bitwy, że zwycięstwa militarne decydują o biegu historii, że są źródłem dalszego biegu dziejów. Tak samo myślał właściwy spadkobierca doktryny napoleońskiej, tj. niemiecki sztab generalny, tak samo myślał potworny obłąkaniec Hitler.
  • Nie odmówimy zdolności Napoleonowi I., który z chudopacholskiego syna prowincyonalnego adwokata własną pracą wyrósł na wielkiego wodza, a potem dobił się nawet cesarskiej korony i trząsł całą Europą – ale co Europie z tego? Uznajemy wielki talent niejednego króla, ale cóż z tego, gdy zdolności swych użył na uciskanie poddanych, a panowanie swoje rozszerzał grabieżą cudzej własności, pozbawiając wolności sąsiadów?
  • Niech spoczywa w spokoju pod tą kopułą, to hełm na głowę giganta.
    • Opis: epitafium wypisane na sarkofagu Napoleona.
  • Nigdy jeszcze żaden człowiek nie przyczynił się w większym stopniu do wywyższenia potęgi rosyjskiej niż Napoleon w latach 1807–1812.
    • Autor: Karol Marks, cyt. za: Documents of the First International. 1864–1866, Londyn 1963, s. 388.
  • Objawy kultu Napoleona tak w dobie romantyzmu, jak i potem nie były nigdy w Polsce wolne od przymieszki krytycyzmu i goryczy. Ani Polski nie wyzwolił ostatecznie, ani nawet sprawy polskiej nie potraktował tak, jak wedle naszego własnego poczucia na to zasługiwała.
    • Autor: Stefan Treugutt, Napoleon Bonaparte jako bohater polskiego romantyzmu (1974)
  • O Napoleonie, z ukochanych najukochańszym, rozprawiał jak natchniony poeta. Zdawało się, że każdej chwili zakrzyknie gromko: „Niech żyje Cesarz!” – i rzuci się w bój, krwawy szatan. Napoleon, siedząc okrakiem na komecie jak na ognistym koniu, z wielką przyjemnością przysłuchiwał się panu profesorowi Gąsowskiemu. Gdyby mógł sięgnąć z nieba, przypiąłby na jego piersi Krzyż Legii Honorowej.
  • Porwał mnie zresztą nie tylko jako geniusz (wódz, mąż stanu, prawodawca, reformator Europy), lecz i jako smarkacz, bo nim stał się paneuropejskim tytanem, był już twardzielem. Gdy miał 7 lat, oskarżono go o wyjedzenie cichaczem połowy fig i winogron z kosza, który stryj przysłał dla matki. Chłopiec zaprzeczył, ale mu nie uwierzono. Niby drobiazg, lecz wtedy na Korsyce wychowywano dzieci w surowym reżimie, kłamliwość tępiono bez pardonu. Dostał rózgi, a że dalej twierdził, iż nie jest winowajcą – dostawał je przez kilka kolejnych dni. Przez cały ten czas był karmiony tylko chlebem i wodą. Póki jego siostra nie przyznała się, że wraz z koleżanką wyjadły owoce. I poinformowała zdumionych rodziców, że Napolione widział to. Widział, znosił cięgi i głód, a nie pisnął słowem!
    • Autor: Waldemar Łysiak, Salon 2. Alfabet szulerów. Cz. 2, Wydawnictwo Nobilis, Warszawa 2006, s. 357, 358.
  • Ratunku Francji po klęsce, do której doprowadziły ją zwycięstwa Napoleona, nie można przypisać wyłącznie Talleyrandowi, ale dziesiątkom jeszcze innych czynników. Ale te zastrzeżenia nie zmieniają w niczym słuszności twierdzenia, że Stanisław August miał dobry program w polityce zagranicznej, a nie zdał egzaminu w polityce wewnętrznej, natomiast Napoleon uzyskał stanowisko dyktatora w polityce wewnętrznej, ale swoją polityką zagraniczną, drogą ustawicznych triumfów, doprowadził Francję do klęski.
  • Taki pożerany pychą i ambicją człowiek jak Napoleon I siebie zgubił, ale Bóg użył potężnego dynamizmu jego duszy do zatrzymania Rewolucji i zapoczątkowania nowego ładu w Europie.
    • Autor: Jacek Woroniecki, Katolicka etyka wychowawcza, tom II/1, Wydawnictwo Mariackie, Kraków 1948, s. 407
  • To więcej niż zbrodnia, to błąd.
    • C’est plus qu’un crime, c’est une faute. (fr.)
    • Autor: przypisywane Fouchému albo Talleyrandowi, albo Boulayowi de la Meurthe
    • Opis: po straceniu księcia d’Enghien przez Napoleona I w 1804.
    • Źródło: Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989, s. 88.
    • Zobacz też: zbrodnia
  • Wraz z Napoleonem zaczyna się nowoczesne zarządzanie państwem, a także wojna o charakterze totalnym. Korsykanin to ojciec chrzestny współczesnego prawa rozwodowego, dzięki któremu małżonkowie mogą rozstać się za obopólnym porozumieniem; ojciec kodeksu cywilnego, ale także nacjonalizmu, który przysporzył potem Europie tylu zgryzot. Można powiedzieć, że Napoleon zapoczątkował epokę współczesnej polityki.
    • Autor: Jan Fleischhauer, Cesarz wszystkich parweniuszy, „Der Spiegel”, 14 sierpnia 2013.
  • Wszyscy XX-wieczni autokraci, poczynając od Mussoliniego i Atatürka, który wyłonił się z gruzów otomańskiego imperium, po Stalina Hitlera i Mao Tse-Tunga, naśladowali Bonapartego – prekursora i wzorca współczesnych tyranów. W ich ślady poszli pomniejsi despoci – Sukarno w Indonezji, Ho Chi Minh i Pol Pot w Indochinach, Naser i Saddam na Bliskim Wschodzie, Peron i Castro w Ameryce Łacińskiej, Kadafi, Bokassa i Idi Amin w Afryce. Wszystkie te ponure postacie dopuszczające się najstraszliwszych bestialstw, począwszy od ludobójstwa, a skończywszy na ludożerstwie, były w gruncie rzeczy groteskową parodią korsykańskiego mistrza.