Wikicytaty

Marcin Luter

niemiecki teolog i reformator religijny
(Przekierowano z Martin Luther)

Marcin Luter (niem. Martin Luther; 1483–1546) – niemiecki mnich augustiański, teolog, reformator religijny, tłumacz Biblii.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Marcin Luter

B

edytuj
  • Bóg jest bogiem pokornych, odrzuconych, dręczonych, uciśnionych, zdesperowanych i tych, którzy zostali zredukowani do niczego.
    • Źródło: Kazimierz Bem, Jarosław Makowski, Bóg skandalicznie bezbronny, „Gazeta Wyborcza”, 23–25 kwietnia 2011.
    • Zobacz też: Bóg
  • Bóg ustawia wskazówki.

C

edytuj
  • Chętnie widziałbym, jak moje książki popadają w zapomnienie i giną, między innymi dlatego, że widzę, ile zbędnych rzeczy stworzono w Kościele, gdy rozpoczęto tam gromadzenie wielu innych książek obok i prócz Pisma Świętego.
    • Opis: w 1539.
    • Źródło: Maciej Ptaszyński, Sława i kult; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 78.
  • Chłopi grzmocą pięściami, rabują, bieszą się i zachowują jak wściekłe psy. Przy tym zupełnie jasne jest teraz, do czego zmierzali w swym fałszywym umyśle, że czystym kłamstwem było, co oświadczyli w owych „Dwunastu artykułach”, powołując się na Ewangelię. (…) Jeśli więc chłopi i nędzarze zwodzić się pozwalają i inaczej czynią, niż mówili, to ja także pisać o nich muszę; pierwej uświadomić im ich grzech (…), a po wtóre – pouczyć sumienie świeckiej zwierzchności, jak winna się ona zachowywać wobec tego, co się dzieje.
  • Człowiek nie może godnie Boga wzywać, ani się modlić, jeżeli nie chce odstąpić od naumyślnych grzechów, ani się nie chce poprawić. Ku prawej modlitwie należy też szczera pokuta i wystrzeganie się grzechów przeciw sumieniu, tj. żeby człowiek nie dał się złym skłonnościom swoim, przeciw Boskiemu przykazaniu, umyślnie i z wiedzą.
    • Źródło: Kazanie na drugą niedzielę adwentową; w: Postylla domowa (1544), przeł. Marcin Walter
    • Zobacz też: pokuta, sumienie

D

edytuj
  • Dziwne to czasy, kiedy książę może zdobyć niebo rozlewem krwi, w większym stopniu niż każdy inny modlitwą!

G

edytuj
  • Gdybym nawet wiedział, że jutro świat przestanie istnieć, to jeszcze dziś zasadziłbym drzewko jabłoni.
  • Grzechy są zgładzone śmiercią Chrystusową, przeto wiemy, że Bóg już się na nas nie gniewa, ale jest naszym przyjacielem, a nawet miłym Ojcem. Pojednanie to, jakiż obowiązek wkłada na nas? Oto ten, żebyśmy radowali się, iż mamy Boga tak łaskawego i dobrotliwego, który jest miłością, i chwalili go i w nim pokładali swe ufanie w każdym utrapieniu i pokuszeniu. Bo jeśli Bóg naszym przyjacielem, cóż może nam szkodzić, martwić i straszyć nas? (…) Chrystus siedzący na prawicy Ojca przyczynia się za nami. A chociaż nadejdzie śmierć i zdławi nas na jakiś czas, przecież wiemy, że Chrystus wzbudzi nas do żywota wiecznego.
    • Źródło: Kazanie na Wielki Piątek; w: Postylla domowa (1544), przeł. Marcin Walter
    • Zobacz też: grzech

J

edytuj
 
Biblia Lutra (1534)
  • Jak pieczęć uwierzytelnia list, tak dobre uczynki uwierzytelniają wiarę.
  • Jak to się stało, że chrześcijan nazywa się moim bezbożnym imieniem, imieniem nędznego, śmierdzącego truchła?
    • Opis: w 1522.
    • Źródło: Maciej Ptaszyński, Sława i kult; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 78.
  • Jako że fałszujesz prawdę Boga, niech strawi cię ten ogień.
    • Opis: 10 grudnia 1520 pod Bramą Elsterską w Wittenberdze paląc publicznie bullę papieża Leona X.
    • Źródło: Sebastian Duda, Reformacja. Rewolucja Lutra
  • Jedynie Chrystus.
    • Solus Christus. (łac.)
    • Opis: zasada teologiczna protestantyzmu uznająca Jezusa Chrystusa za jedynego pośrednika między Bogiem i człowiekiem.
    • Źródło: Jerzy Sojka, Fundamenty. Teologiczne idee reformacji; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 117.
  • Jedynie Pismo Święte.
    • Sola scriptura. (łac.)
    • Opis: zasada teologiczna protestantyzmu głosząca, że w sprawach wiary wystarczy opierać się na Biblii, a nie na instytucjonalnym autorytecie papieża i soboru.
    • Źródło: Jerzy Sojka, Fundamenty. Teologiczne idee reformacji; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 116.
  • Jedynie z łaski przez wiarę.
    • Sola gratia per fidem. (łac.)
    • Opis: zasada teologiczna protestantyzmu mówiąca o tym, że Bóg jest wyłącznym inicjatorem i dawcą zbawienia, a więc jest ono przyswajane przez człowieka w wierze, w zaufaniu Bogu i jego obietnicom; a nie na podstawie zasług, dobrych uczynków, czy jakiejś innej aktywności ludzkiej.
    • Źródło: Jerzy Sojka, Fundamenty. Teologiczne idee reformacji; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 117.
  • Jestem wrzecionem w jej kołowrotku.
    • Opis: w liście do przyjaciela o swojej żonie, Katarzynie von Bora.
    • Źródło: Jaśmina Korczak-Siedlecka, Maciej Ptaszyński, Marcin i Katarzyna; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 52.
  • Jeśli nasz Pan i Bóg dał temu biednemu światu tak szlachetne dary jak muzyka, to co dopiero stanie się w życiu wiecznym, gdy wszystko będzie najdoskonalsze i najweselsze?
    • Źródło: Dorota Szwarcman, Przepędza diabła, dostarcza radości; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 86.
    • Zobacz też: muzyka
  • Jeśli nie zostanę przekonany przez świadectwa Pisma albo ewidentne argumenty rozumowe, to pozostanę związany świadectwami Pisma, które przytoczyłem, a moje sumienie pozostanie w niewoli Słowa Bożego. Także nie wierzę samym tylko papieżowi i soborom, pewną jest bowiem rzeczą, iż często mylili się i zaprzeczali samym sobie. Nie mogę zatem i nie chcę niczego odwoływać, ponieważ postępowanie wbrew sumieniu nie jest ani bezpieczne ani uczciwe.
    • Opis: w 1521 na sejmie Rzeszy w Wormacji.
    • Źródło: Sebastian Duda, Reformacja. Rewolucja Lutra
  • Jeśli Żydzi nie chcą się nawrócić, to nie powinniśmy ich dłużej cierpieć wśród nas ani cierpliwie znosić ich obecności.
  • Jeżeli widzisz dziecko, to przyłapujesz Boga na gorącym uczynku.

K

edytuj
  • Każdy chrześcijanin jest swoim własnym papieżem.
    • Źródło: Operationes in psalmos 1519–1521; cyt. za: Brian Gerrish, The old Protestantism and the new: essays on the Reformation heritage, T & T Clark International, Londyn 2004.
    • Zobacz też: papież
  • Kłamstwo jest kula śnieżna: im dłużej ją kręcisz, tym staje się większa.
  • Królestwo Chrystusa to Królestwo słuchu, a nie wzroku. Oczy wiodą nas bowiem nie tam, gdzie znajdziemy Chrystusa. To uszy muszą to czynić.
    • Źródło: Maciej Ptaszyński, Sława i kult; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 77.

M

edytuj
  • Mam nadzieję, że jeśli będzie się postępować życzliwie z Żydami i uczyć ich starannie na podstawie Pisma Świętego, wielu z nich stanie się autentycznymi chrześcijanami i zwróci ponownie ku wierze swoich ojców, proroków i patriarchów. Jeszcze bardziej ich to tylko od niej odstręczy, jeśli tak całkowicie będzie się odrzucać ich judaizm, że nie pozwoli się na zachowanie z niego niczego, a ich będzie się traktować jedynie z arogancją i pogardą. Gdyby apostołowie, którzy także byli Żydami, postępowali z nami, gojami tak, jak my, goje, postępujemy z Żydami, nigdy nie byłoby chrześcijanina pośród gojów. Ponieważ tak po bratersku postępowali z gojami i my z kolei powinniśmy traktować Żydów po bratersku, abyśmy mogli niektórych z nich nawrócić. Albowiem nawet my sami nie posunęliśmy się jeszcze wcale tak bardzo naprzód, nie mówiąc już o dotarciu na miejsce.
    • Źródło: O tym, że Jezus Chrystus urodził się Żydem (1532)
    • Zobacz też: judaizm, Żydzi

N

edytuj
  • Na przekór i wbrew diabłu i wszystkim jego podopiecznym chcę jeszcze poślubić moją Kasię. (…) Ślub da mi gwarancję, że przed moim końcem (…) nie zostanie we mnie nic z mojego wcześniejszego papieskiego życia.
    • Opis: w liście do przyjaciela z 1525 roku.
    • Źródło: Jaśmina Korczak-Siedlecka, Maciej Ptaszyński, Marcin i Katarzyna; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 52.
  • Największym nieszczęściem narodu niemieckiego jest niewątpliwie pożyczanie na procent (…). Diabeł wynalazł je, a papież, sankcjonując to, wyrządził światu nieobliczalne szkody.
    • Źródło: Do szlachty chrześcijańskiej narodu niemieckiego o poprawie stanu chrześcijańskiego.
    • Zobacz też: lichwa
  • Nasi głupcy, papieże, biskupi, sofiści oraz mnisi – prymitywne ośle głowy – (…) postępowali z Żydami tak, jakby były to psy, a nie istoty ludzkie; jedynie szydzili z nich i przejmowali ich własność. Kiedy ich chrzczą, nie pokazują im nic z chrześcijańskiej doktryny ani życia, ale poddają ich papiestwu i mnichom. Jak w ogóle mogliby Żydzi widząc, że judaizm ma tak silne wsparcie w Piśmie Świętym, a chrześcijaństwo stało się zwykłą paplaniną niepolegającą na Biblii, ułożyć się i stać od razu prawymi, dobrymi chrześcijanami? Sam słyszałem od pobożnych ochrzczonych Żydów, że gdyby nie usłyszeli Ewangelii w naszych czasach, pozostaliby na resztę swoich dni Żydami pod przykrywką chrześcijaństwa. Albowiem przyznają, że nigdy jeszcze nie dowiedzieli się niczego o Chrystusie od tych, którzy ochrzcili ich i udzielali im nauk.
    • Źródło: O tym, że Jezus Chrystus urodził się Żydem (1532)
  • Nie ma na świecie milszej rzeczy niż miłość kobiety, gdy komu przypadnie w udziale. Gdy mężczyzna kobietę kocha, jest ona dla niego najpiękniejsza i najmilsza.
  • Nie poczytajcie mi za złe, że ośmieliłem się napisać ja, najmniejszy i wart najmniej ze wszystkich ludzi.
    • Źródło: Wstęp do 95 tez przybitych do drzwi katedry w Wittenberdze w 1517.
  • Nikomu innemu nie zawdzięczamy tego katastrofalnego buntu, jak tylko książętom i panom, a w szczególności wam, ślepym biskupom i szalonym księżom oraz mnichom, których serca są nawet po dziś dzień zatwardziałe. Nie przestajecie grzmieć przeciwko świętej Ewangelii; choć wiecie, że jest ona prawdziwa i że nie możecie jej zaprzeczyć. Oprócz tego, podobnie do władców świeckich, nie robicie nic innego, jak tylko oszukujecie i okradacie lud, by wieść życie w luksusie i zbytku. Biedni zwykli ludzie nie mogą już tego znieść. Miecz już jest u waszych gardeł, ale myślicie, że siedzicie tak mocno w siodle, że nikt nie może pozbawić was konia. To fałszywe bezpieczeństwo i ta uparta przewrotność połamie wam karki, jak się o tym przekonacie.

P

edytuj
  • Piotr (2 P 1, 19) prawdziwie pisze, że Słowo jest jak lampa świecąca w ciemnym miejscu. (…) Boża wierność i prawda zawsze musi najpierw stać się wielkim kłamstwem, zanim stanie się prawdą. Świat nazywa tę prawdę herezją. I my także ciągle jesteśmy kuszeni do wiary, że Bóg nas porzuci lub nie dotrzyma słowa. W ten sposób w naszych sercach staje się kłamcą. W skrócie, Bóg nie może być Bogiem, jeśli najpierw nie stanie się diabłem. Nie możemy iść do nieba, jeśli najpierw nie pójdziemy do piekła. Nie możemy stać się dziećmi Boga, jeśli najpierw nie staniemy się dziećmi diabła. (…) Dlatego to właśnie Duch [Święty] jest Tym, który oświeca i naucza nas Słowa, abyśmy wierzyli inaczej. W ten sam sposób kłamstwa świata nie mogą stać się kłamstwami, jeśli najpierw nie stały się prawdą. Bezbożni nie mogą iść do piekła, jeśli najpierw nie poszli do nieba. Nie stają się dziećmi diabła, jeśli najpierw nie byli dziećmi Boga.
    • Źródło: Psalmenvorlesung 117 (Komentarz do Psalmu 117.); w: Luthers Werke Weimar Ausgabe 31, s. 249.
    • Zobacz też: herezja, kłamstwo, prawda
  • Po pierwsze, spalić ich synagogi lub szkoły i zakopać, przykryć ziemią to, co się nie spali, aby człowiek nigdy już nie oglądał ponownie kamienia czy żużli, które po nich pozostały. Należy to zrobić na chwałę naszego Pana i świata chrześcijańskiego, aby Bóg ujrzał, że jesteśmy chrześcijanami i że nie godzimy się na takie kłamstwa, przekleństwa i bluźnierstwa wymierzone w Jego Syna i Jego chrześcijan ani ich nie tolerujemy.
    Po drugie radzę, by również zetrzeć z powierzchni ziemi i zniszczyć ich domy. Gdyż dążą w nich do tych samych celów, jak w swych synagogach. Zamiast tego można ich zakwaterować pod dachem lub w stodole, jak Cyganów. (…)
    Po czwarte doradzam, by zakazano ich rabinom od tej pory nauczania pod karą utraty życia i zdrowia.
    • Źródło: Żydzi i kłamstwo (1543)
  • Poddaje się Pismom, które cytowałem; myśl moja jest niewolnikiem Słowa Bożego. Nie chcę i nie mogę niczego odwołać, albowiem czynić coś przeciwko własnemu przekonaniu nie jest rzeczą bezpieczną ani uczciwą (…) Oto stoję przed wami. Nie mogę uczynić inaczej.
    • Opis: na sejmie Rzeszy w Wormacji, broniąc się przed oskarżeniami o herezję, 1521.
    • Źródło: Leopold von Ranke, Dzieje papiestwa w XVI-XIX wieku, Warszawa 1974.
  • Ponieważ podnoszą bunt, występnie rabują klasztory i zamki, które do nich nie należą, przez co samo już, jak rozbójnicy na drogach i mordercy, zasłużyli w dwójnasób na śmierć ciała i duszy; a ponieważ spod boskiego i cesarskiego prawa wyjęty jest buntownik, któremu można tego dowieść, przeto dobrze i słusznie czyni każdy, który pierwszy by chciał i mógł go udusić. (…) Książę i pan tu pamiętać musi, że spełnia urząd boży i bożego gniewu jest pachołkiem, któremu powierzono miecz przeciw owym szubrawcom (…) Dlatego też należy czuwać. Tu pobłażliwość albo miłosierdzie nie wchodzi w rachubę; teraz jest czas miecza i gniewu, a nie czas łaski. (…) I teraz błagam, niech ucieka, kto może, od chłopa, jak od samego szatana.
  • Przede wszystkim najważniejszą i najpowszechniejszą lekcją w wyższych i niższych szkołach winna stanowić nauka Pisma św., a u młodych chłopców – Ewangelii. I chciałby Bóg, aby każde miasto miało także szkołę dla dziewcząt, w której codziennie przez jedną godzinę dziewczynka słuchałaby Ewangelii po niemiecku lub po łacinie.
    • Opis: w 1520.
    • Źródło: Jaśmina Korczak-Siedlecka, Maciej Ptaszyński, Marcin i Katarzyna; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 54.

R

edytuj
  • Również i wynaturzenie może przybrać formę doskonałą.
    • Opis: o papiestwie.
    • Źródło: Leopold von Ranke, Dzieje papiestwa w XVI-XIX wieku, Warszawa 1974.

T

edytuj
 
Bożonarodzeniowa pieśń Vom Himmel hoch (pol. Jam z niebios zszedł) autorstwa Marcina Lutra, wydanie z 1567
  • Tak wiele mam dziś do zrobienia, że będę musiał spędzić jeszcze jedną godzinę na modlitwie.
  • To Jezus Chrystus, Pan, nasz Bóg,
    On was wyzwoli z wszelkich trwóg,
    On zbawcą waszym pragnie być
    I wszelką z was nieprawość zmyć.
    • Es ist der Herr Christ, unser Gott,
      Der will euch führ’n aus aller Not,
      Er will eu’r Heiland selber sein,
      Von allen Sünden machen rein.       (niem.)
    • Źródło: pieśń Jam z niebios zszedł (1534), przeł. Edward Romański

W

edytuj
  • Warownym grodem jest nasz Bóg.
    • Ein feste Burg ist unser Gott. (niem.)
    • Źródło: tytuł pieśni napisanej przez Marcina Lutra.
    • Zobacz też: Bóg
  • Wszystko, co się osiąga na tym świecie, osiąga się przez nadzieję.

Z

edytuj
  • Z dzieł teologicznych należy czytać jedynie nieliczne i najlepsze. (…) Tak więc powinno się czytać dzieła ojców Kościoła tylko przez jakiś czas, abyśmy poprzez nie mogli dojść do Biblii (…) jedynie Pismo św. jest bowiem naszą winnicą, w której powinniśmy ćwiczyć i pracować.

Cytaty przypisywane

edytuj
  • Dzieło i słowo Boże mówią nam jasno, że kobiety winny służyć małżeństwu lub prostytucji.
  • Ktoś, kto twierdzi, że ziemia liczy sobie więcej niż sześć tysięcy lat, przestaje być chrześcijaninem.
    • Źródło: Vittorio Messori, Czarne karty Kościoła, przeł. ks. Antoni Kajzerek, Księgarnia Świętego Jacka, Katowice 2003, s. 127.
  • Ludzie dają posłuch jakiemuś astrologowi, który usiłował wykazać że to Ziemia się kręci, a nie niebiosa czy firmament, Słońce i Księżyc… Ów głupiec pragnie wywrócić do góry nogami całą astronomię.
  • Największa ohyda.
    • Opis: o katolickiej mszy.
    • Źródło: ks. Grzegorz Śniadoch IBP, Msza święta trydencka. Mity i prawda, wydanie II popr. i uzup., Centrum Kultury i Tradycji, Ząbki 2014, s. 275.
    • Zobacz też: msza trydencka
  • Pod rządami papiestwa ludzie byli przynajmniej miłosierni i nie trzeba było używać siły, by otrzymać jałmużnę. Teraz, pod rządami Ewangelii, zamiast dawać – okradają się i można by rzec, że nikt nie uzna, że coś ma, dopóki nie weźmie w posiadanie własności swojego sąsiada.
    • Źródło: Guenter B. Risse, Mending bodies, saving souls: a history of hospitals
  • Rozum to jest największa k...a diabelska; z natury swojej i sposobu bycia jest szkodliwą k...ą; jest prostytutką, prawdziwą k...ą diabelską, k...ą zeżartą przez świerzb i trąd, którą powinno się zdeptać nogami i zniszczyć ją i jej mądrość. Rzuć jej w twarz plugastwo, aby ją oszpecić. Rozum jest utopiony i powinien być utopiony w Chrzcie… Zasługiwałby na to, ohydny, aby go wyrzucono w najbrudniejszy kąt domu, do wychodka.
    • Opis: kazanie o rozumie w Wittenberdze z 1546.
    • Źródło: Jacques Maritain, Trzej reformatorzy, Luter, Kartezjusz, Rousseau, wyd. Fronda, 2005
    • Zobacz też: rozum

O Marcinie Lutrze

edytuj
  • Luter usprzecznił byt. Dla Lutra wszystko, co istnieje, z Bogiem Objawienia chrześcijańskiego na czele, jest sprzecznością, czyli w samym Bogu istnieje cała rzeczywistość. To jest taka próba teologicznego panteizmu. (…) W dotychczasowej filozofii przed Marcinem Lutrem każdy człowiek, każda osoba ludzka była podmiotem substancjalnym, przynajmniej w tej wielkiej myśli greckiej metafizyki, później też scholastyki, chrześcijańskiej myśli szeroko pojętej. Luter dokonał redukcji rozumienia substancji i ją tylko ograniczył do pojęcia Boga. Tylko Bóg jest substancją. To oznacza, że taki upadły anioł światłości, tj. nic innego jak wcielenie samego Boga. I dlatego Luter stawia tezę, w Komentarzu do Psalmów, w 1530 roku: „Zanim Bóg stał się Bogiem, musiał najpierw stać się diabłem”.
  • Luter widział możliwość przezwyciężenia lęku i pewność zbawienia jedynie w wierze w obietnicę Boga zawartą w jego Słowie, które przychodzi do ludzi poprzez słowo głoszone w kościele. Podczas gdy dotąd punkt ciężkości spoczywał na instytucji, prawie i autorytecie.
    • Autor: Rolf Decot, Mała historia reformacji w Niemczech, przeł. Juliusz Zychowicz, „Biblioteka Historii Kościoła”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.
  • Luter wydarzenie zbawcze uwewnętrzniał, personalizował i uduchowiał. Stary system począł się chwiać, kiedy wskutek przezwyciężenia lęku przed karą za grzechy usunięta została jego podstawa, a pewność zbawienia została oparta na wierze w zawarte w Piśmie Świętym Boże Słowo. To było jedną z przyczyn ogromnej siły oddziaływania tez Lutra, ale także teologicznym powodem uniemożliwiającym – przynajmniej w owym czasie – porozumienie, ponieważ zakładałoby ono całkowitą odnowę systemu.
    • Autor: Rolf Decot, Mała historia reformacji w Niemczech, przeł. Juliusz Zychowicz, „Biblioteka Historii Kościoła”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.
  • Moralności teolog – to przytyk,
    Bo w stolicy wołają – poganin!
    Reformator, heretyk, polityk!
    Tak, papieską ja bullę spaliłem,
    Lecz szukajcie miast, które on spalił!
    Ja na wrotach kościelnych tezy swoje przybiłem,
    On mnie wyklął, a mnisi śpiewali.
  • Niestety, zamiast się modlić, niektórzy katolicy uciekają z Kościoła, idą do zielonoświątkowych, do świadków Jehowy. Ty zadajesz im pytanie: „Czemu?” Oni odpowiadają: „Ponieważ Kościół katolicki nie ma Biblii, a protestanci mają”. Jak to? A skąd dostałeś Biblię? Kim był Luter? Księdzem katolickim, prawda? Bracie i siostro, problemem nie jest więc Kościół katolicki, ale ty i ja.
  • Ostry ton skierowanych przeciw powstańcom wypowiedzi reformatora jest trudny do zrozumienia z perspektywy dzisiejszego społeczeństwa otwartego. Wówczas to stanowisko zapobiegło utożsamieniu Reformacji z ruchem rewolucyjnym, co mogło doprowadzić do utraty zainteresowania postulatami Reformacji przez najbardziej wpływowe polityczne środowisko władców ziemskich w Niemczech. Z drugiej strony to jedno z najbardziej dla Lutra przełomowych wydarzeń spowodowało rewizję jego poglądów na wiele kwestii społecznych i kościelnych. Doświadczenia z Karlstadtem i Müntzerem skłoniły Lutra do rezygnacji z modelu Reformacji „oddolnej” na rzecz budowania organizacji kościelnej w oparciu o aparat władzy książęcej.
    • Autor: Łukasz Barański (historyk reformacji), Bunt chłopów; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki” nr 4/2017, s. 33.
    • Zobacz też: Thomas Müntzer, rewolucja
  • Pisma Lutra nie tylko wstrząsnęły Niemcami, ale także przekształciły dynamikę rzemiosła drukarskiego. (…) Wittenberga musiała wykształcić rzemiosło wydawnicze zdolne zaspokoić olbrzymi popyt na jego dzieła, rzemiosło, które również byłoby w stanie nadać odpowiednią siłę oddziaływania wezwaniu do fundamentalnej reformy chrześcijaństwa.
  • Rozkazujemy teraz wam wszystkim i każdemu z osobna, abyście Marcinowi Lutrowi nie udzielali domu ani dworu, pokarmu ani napoju, ani go nie podejmowali, ani też słowem lub czynem, tajemnie lub publicznie nie okazywali żadnej pomocy ni poparcia, ani ułatwienia, ale tylko gdziekolwiek go potem spotkacie i znajdziecie, możecie go ująć i wziąwszy do więzienia, dostawić nam w całości.
  • Sam Luter był straszny: alkoholik, chamski, nietolerancyjny, także wobec innych reformatorów. Nie wsparł zbuntowanych chłopów, którzy prosili go o pomoc. Wpierw bronił katolików i Żydów przed atakami, potem wybrał mowę nienawiści.
    Ale dzięki Bożej Łasce w tym średniowiecznym człowieku zrodziła się nowoczesna dusza. Luter kazał kształcić kobiety, chciał ograniczenia kar cielesnych wobec dzieci, nie potępiał seksu przedmałżeńskiego. Za jego sprawą cywilizacja Zachodu uznała za świętość wolność sumienia.
  • Stając wobec skomplikowanej materii handlu międzynarodowego i instytucji finansowych, zachowuje się on jak dziki, któremu tłumaczy się działanie dynama albo silnika parowego. Jest zbyt przerażony i rozeźlony, by odczuwać choćby cień zainteresowania. Próby wyjaśnienia mu mechanizmu jeszcze bardziej go rozwścieczają; może tylko powtarzać, że tkwi w tym diabeł i że dobry chrześcijanin nie będzie mieć nic do czynienia z tajemnicą nieprawości.
    • Autor: Richard Tawney, Religion and the Rise of Capitalism, New American Library, Nowy Jork 1954 (1927), s. 80.
  • Wariatem Luther nie był. Uczepiła się tylko jego mózgu nieznośna pycha, która mówiła głośno, iż ona tylko zna drogę do nieba i wie wszystko, co trzeba zrobić, aby się pozbyć katolicyzmu. Wielu z jego dawniejszych przyjaciół nie znosiło tej niepotrzebnej pychy. Gdy który z nich zaprzeczał mu coś, rzucał się na niego jak rozgniewany brytan. (…) Oprócz tego był Luther zanadto wrażliwym i nerwowym, czego dowodem jego ciężkie choroby.

Zobacz też

edytuj
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Marcin_Luter&oldid=564607”