Léon Blum

Léon Blum (1872–1950) – francuski polityk, przywódca francuskiej partii socjalistycznej, trzykrotny premier Francji.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Léon Blum

B

• Bogaci Żydzi, Żydzi z klasy średniej, żydowscy urzędnicy służby cywilnej, którzy obawiali się walki po stronie Dreyfusa, dziś obawiają się walki z faszyzmem. Myślą tylko o tym, żeby gdzieś się zagrzebać i ukryć.
  • Opis: w 1935.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności. Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty, tłum. Michał Filipczuk, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 61.
  • Zobacz też: Alfred Dreyfus, faszyzm

C

• Czerpanie nauk o życiu z książek i tylko z książek nigdy nie obywa się bez kosztów.
  • Opis: fragment eseju o Stendhalu.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności. Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty, tłum. Michał Filipczuk, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 83.

• Czy zrobiliśmy dostatecznie wiele dla naszych socjalistycznych towarzyszy z Europy Wschodniej? (…) Chcieli pracować z lokalnymi komunistami, a my ich do tego zachęcaliśmy. Na ich życzenie przymykaliśmy oko na to, co tak naprawdę się działo; wycofaliśmy nasze poparcie dla antykomunistycznych uchodźców i dla ofiar nietolerancji komunistów. Przez wzgląd na tychże socjalistów z Europy Wschodniej powinniśmy byli się zdobyć na większy krytycyzm.
  • Opis: w lutym 1948, w artykule redakcyjnym w „Le Populaire”, kilka dni po komunistycznym zamachu stanu przeprowadzonym w Pradze.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 84.

D

• Dla nas, socjalistów, pozorne sprzeczności między reformami oraz rewolucją dawno już zostały przezwyciężone.
  • Opis: w 1927.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 76.
  • Zobacz też: rewolucja

• Dodaję z dumą, że to zharmonizowanie patriotyzmu i humanizmu jest bardziej naturalne i proste u Francuza niż u każdego innego obywatela kuli ziemskiej, bo temperament francuski (…) rozumie zawsze i dotychczas odczuwa szlachetną potrzebę myślenia i działania dla spraw powszechnego znaczenia.
  • Źródło: Na miarę człowieka, cyt. za: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 112.
  • Zobacz też: Francuzi, humanizm, patriotyzm

F

• Francja została zhańbiona.
  • Opis: w lipcu 1940, w reakcji na przegłosowanie przez francuski parlament przekazania pełni władzy marionetkowemu rządowi Vichy z Philippe’em Pétainem na czele.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 50.

G

• Gdyby Pétain przeszedł na stronę aliantów, solennie oświadczam, że jeśli o mnie chodzi, to skłonny jestem przymknąć oczy na jego dotychczasowe zbrodnie i jego obecne wypływające z egoizmu kalkulacje; w każdej takiej zmianie frontu będę się dopatrywał jedynie jego wkładu w przyspieszenie ostatecznego zwycięstwa.
  • Opis: w liście przemyconym do Londynu z petainowskiego więzienia w sierpniu 1942, wobec pojawiających się spekulacji.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 99.

I

• Istnieje na tym świecie coś gorszego niż nadużywanie siły, a mianowicie służalcza uniżoność, z jaką owa siła się spotyka, gdy jej nadużycia wieńczy sukces; owo wiernopoddańcze lizusostwo, które zapomina o zbrodni, by wysławiać sukces.
  • Opis: w lipcu 1928 o Charles’u Maurras i innych przedstawicielach prawicy wyrażających podziw dla Mussoliniego.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 91.
  • Zobacz też: siła, służalczość, zbrodnia

J

• Jest wielkim błędem, do którego zdają się przychylać Pańscy osobiści przedstawiciele, traktowanie komunizmu jako jedynej siły reprezentującej lud w ruchu oporu. Jest rażącym błędem wyciąganie ręki do komunistów ponad głowami socjalistów. Niesłuszne jest odmawianie legitymacji jednym partiom politycznym, a przyznawanie jej innym.
  • Opis: w liście do Charles’a de Gaulle’a przemyconym z petainowskiego więzienia w 1941.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 93.

K

• Komunizm zdradzi zarówno swoje ideały, jak i swych wyznawców, tym samym grożąc przekreśleniem całego gmachu wartościowych dokonań socjalistów i ich aspiracji.
  • Opis: w 1920.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 37.
  • Zobacz też: komunizm

L

• Leninowcy w innych krajach mogą być jedynie rzecznikami interesów Związku Radzieckiego.
  • Opis: w 1941.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 37.

M

• Możecie w dalszym ciągu powtarzać: „nie głosowaliśmy za traktatem wersalskim”, ale nie oszukujcie się; jest to postawa widza, a nie uczestnika. I nie zapominajcie, że obojętni widzowie mogą czasem stać się wspólnikami.
  • Opis: w listopadzie 1938, w okresie kryzysu monachijskiego.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 98.

• My, socjaliści, nie możemy już dłużej uderzać w ton moralnego sprzeciwu wobec traktatu wersalskiego oraz naszego niespełnionego pragnienia rewizji traktatu. Stajemy w obliczu zagrażającego Europie imperializmu. Ostatnią nadzieją jest obecnie próba przekonania pewnych państw, że atakując inne, ryzykują konfrontację ze zjednoczoną Europą.
  • Opis: w czerwcu 1938 na kongresie SFIO w Royan, trzy miesiące przed kryzysem monachijskim.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 98.

N

• Nie jestem obeznany z ową pobożnością kręgu rodzinnego, która tak wielu ludzi wiąże z ich domostwem lub kawałkiem ziemi; jest ona źródłem słabości całej ludzkości, największą z przeszkód utrudniających poddanie ludzkiej kondycji niezbędnym zmianom.
  • Opis: słowa włożone w usta Goethego.
  • Źródło: Nouvelles Conversations de Goethe avec Eckermann (1897), cyt. za: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 116.
  • Zobacz też: rodzina

• Nie ma na świecie niczego bardziej bolesnego i haniebnego niż spektakl urządzony przez Żydów francuskich usiłujących zamknąć Francję przed żydowskimi uchodźcami z innych krajów.
  • Opis: w 1938.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 62.
  • Zobacz też: Żydzi

• Niech pan się nie zniża do odpowiedzi. Obrzucano mnie kalumniami, obrażano, atakowano (…). Niech pan nie reaguje. Jest pan ponad tym wszystkim.
  • Opis: doradzając Jules’owi Mochowi, który również musiał znosić oszczercze oskarżenia.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 106.

• Niegdyś byliśmy wzorcem dla innych krajów, ojczyzną odwagi i wolności myślenia. Dzisiaj oscylujemy pomiędzy, będącymi wyrazem strachliwości, konwencjami fałszywej moralności burżuazyjnej oraz nikczemnością lekceważenia i szyderstwa.
  • Opis: w 1927, kiedy zarówno lewica, jak i prawica sprzeciwiły się przyznaniu kobietom prawa wyborczego.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 113.

O

• Od prawicy do lewicy zapanowało uczucie tchórzliwej ulgi [lâche soulagement].
  • Opis: o nastroju panującym we Francji po podpisaniu układu monachijskiego.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 84.

P

• Parlamentarna grupa socjalistów w rytualnym geście wierności prastaremu symbolowi trwała w sprzeciwie wobec przegłosowania kredytów na zbrojenia dopóki wiedziała, że i tak zostaną one przegłosowane – gest ten nie był pozbawiony elementu hipokryzji.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 79.
  • Zobacz też: hipokryzja, pacyfizm

• Pierwszy raz w historii socjalizmu postrzegacie terroryzm nie tylko jako ostatnią deskę ratunku, ostateczny środek umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa publicznego, który należałoby zastosować w obliczu oporu burżuazji; czy też jako konieczną przesłankę rewolucji – lecz jako metodę rządzenia. I to właśnie ów nacisk na terror, na model rosyjski, który, chcąc nie chcąc, należy zastosować w odniesieniu do Francji wraz z niewolniczym, ślepym posłuszeństwem wobec Moskwy, jaki model ten zakłada – to właśnie, powiadam, nas różni i zawsze będzie nas różnić.
  • Opis: mowa wygłoszona w Tours w grudniu 1920 o bolszewikach i ich francuskich sympatykach.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 92.

• Podczas gdy zasadą amerykańskiego kapitalizmu jest „niech powstają nowe interesy”, zasada kapitalizmu francuskiego brzmi „niech stare interesy nigdy nie zaginą”.
  • Opis: w 1950.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 113.
  • Zobacz też: kapitalizm

• Powiadam wam, że mam w tej chwili poczucie beznadziei i tragizmu, gdy pomyślę, że moje słowa, które niegdyś znajdowały wśród członków większości [Frontu Ludowego] taki oddźwięk, już do was nie trafiają.
  • Opis: mowa parlamentarna z marca 1938, wygłoszona w kontekście międzynarodowego kryzysu wywołanego Anchlussem Austrii i potrzeby wzniesienia się ponad partyjne kłótnie i konflikty.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 98.

• Próbowałem wszystko uszlachetnić, wszystkiemu nadać godność. Może to był mój błąd. Jeśli miałem jakiś dar, to właśnie ten. Może nadmiernie wierzyłem w cnotę; w pojednanie – poprzez sięgnięcie ku wyższej sferze.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 63.

R

• Rewolucja, taka jak ją pojmujemy, przebiega w zgodzie z teorią ewolucji żyjących gatunków, jaką głoszą dzisiaj spadkobiercy Darwina.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 76.

• Rozdzielenie polityki Francji i polityki Wielkiej Brytanii oznacza izolację Francji, izolację dyplomatyczną, finansową i moralną.
  • Opis: w 1936 decydując się – mimo swoich przekonań – na pozostawienie Hiszpanii i Niemiec ich własnemu losowi.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 67.
  • Zobacz też: Wielka Brytania

S

• Sama istota marksizmu zawiera się w Manifeście Komunistycznym; testowany po upływie stu lat marksizm jest dziś bardziej żywy, bardziej aktywny i bardziej wpływowy niż kiedykolwiek.
  • Opis: w 1948.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 74.
  • Zobacz też: marksizm

• Skreślimy ostatni wiersz: „Przysięgam, że danych obietnic dotrzymam”.
  • Opis: dowiedziawszy się, że jego odezwa nie zmieści się na stronie gazety (trwała jego kampania wyborcza).
  • Źródło: Przemysław Słowiński, Sławni ludzie w anegdocie, Videograf II, Katowice 2009, ISBN 9788371837272.

• Socjaliści wierzą w słuszność wszelkich dróg wiodących do rewolucji – nawet tych legalnych!
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 77.

• Socjalizm to ma wspólnego z religią, że korzysta z każdej sposobności pozyskania ludzi dobrej woli.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 56.

T

• Trucizny czasami są lekarstwami, ale niektóre trucizny są po prostu truciznami.
  • Les poisons sont quelquefois des remèdes, mais certains poisons ne sont pourtant que des poisons. (fr.)
  • Źródło: À l’échelle humaine (1945)

• Tylko socjalizm już jutro może na siebie wziąć zadanie moralnej odnowy narodu oraz jego obrony przed czymś w rodzaju industrialnego cezaryzmu. To dlatego jako socjaliści musimy pozostać zjednoczeni.
  • Opis: mowa z 1917.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 70.

W

• W interesie Stalina jest wyzyskanie antyamerykanizmu de Gaulle’a z korzyścią dla komunistów zarówno we Francji, jak i w Europie.
  • Opis: w 1946.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 93.
  • Zobacz też: Józef Stalin

• W życiu nie sposób jednocześnie zachować wszystkich możliwych korzyści; często nawet myślę, że być może moralność polega wyłącznie na odwadze dokonywania wyboru.
  • Źródło: O małżeństwie (1907), cyt. za: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 114.
  • Zobacz też: moralność

• We Francji jest teraz tylko jeden władca, a jest nim Hitler. Francuskie rządy skazane są na wzajemne prześciganie się w posłuszeństwie i wypełnianiu poleceń. Któregoś dnia to się zmieni, a źródło tej zmiany bije w głębi warstw ludowych, ale na razie jest tak jak jest. Czy się to komu podoba, czy nie, tak zwane rządy francuskie będą dążyły do realizowania we Francji zasad i metod nazizmu. Będą miały swoje gestapo i swoje oddziały szturmowe, dokonując egzekucji jednostek i prześladując zbiorowości; będą ścigały socjalistów i upokarzały Żydów.
  • Opis: w lipcu 1940.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 108.
  • Zobacz też: Adolf Hitler, Francja Vichy

• Wiara socjalistyczna stanowi jedyną wersję owego uniwersalnego instynktu sprawiedliwości i solidarności, który ściśle koresponduje z obecnymi warunkami życia społecznego i gospodarczego. Wszystkie inne wersje zatarł upływ czasu (…). Socjalizm jest więc etyką i niemal religią – w stopniu nie mniejszym niż doktryną.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 73.
  • Zobacz też: socjalizm

• Wie pan, kim jestem; wie pan, że jestem marksistą i Żydem. A teraz usiądźmy i porozmawiajmy.
  • Opis: w 1936, kiedy jako premier spotkał się z Hjalmarem Schachtem, nazistą i ministrem III Rzeszy. Cytat pochodzi z artykułu, w którym Blum bronił się przed zarzutem głoszącym, że krytykując nazizm zapomniał o potrzebie uchronienia Francji od wojny.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 74.

• Wielka trudność związana z naszą taktyką w ciągu ostatnich dziesięciu lat polegała na utrzymaniu obranego kursu pomiędzy partiami: komunistyczną i burżuazyjną bez najmniejszych odchyleń w jedną czy drugą stronę.
  • Opis: w 1929.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 72.

Z

• Zawsze sądziłem – w przeciwnym wypadku nie byłbym socjalistą – że transformacja społeczna, która nazywając rzeczy po imieniu jest rewolucją, nie była ani możliwa, ani wyobrażalna bez zdobycia pełnej kontroli nad środkami władzy społecznej, innymi słowy: bez zdobycia władzy politycznej przez proletariat.
  • Opis: w 1935.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 75.

O Léonie Blumie

Cytaty z publicystyki prawicowej i komunistycznej

• Blum odznacza się awersją do socjalizmu godną Milleranda, okrucieństwem Piłsudskiego, dzikością Mussoliniego, tchórzostwem ludzi o rękach unurzanych we krwi takich jak Noske oraz godną Trockiego nienawiścią do Związku Sowieckiego.
  • Autor: Maurice Thorez, przywódca francuskiej partii komunistycznej
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 110.

• Mała parchowata małpa pokroju Bluma jest całkowicie obojętna wobec francuskich interesów, a nawet im wroga.
  • Autor: Léon Daudet, francuski polityk i publicysta prawicowy, działacz Action Française
  • Opis: fragment artykułu prasowego z grudnia 1920.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 102.

• To, że taki Blum, zamiast ślęczeć nad Talmudem jak przystało na obrzezańca, może być député z Narbony i pełniąc tę funkcję może odgrywać rolę – i to jaką rolę! – w parlamencie francuskim, pokazuje skalę tragicznej absurdalności naszego systemu wyborczego.
  • Autor: Charles Maurras
  • Opis: w październiku 1934.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 104.

• Oto mamy człowieka do odstrzału – strzałem w plecy (…) ludzkiego śmiecia, którego należy traktować jak śmiecia.
  • Autor: Charles Maurras
  • Opis: w 1936, kiedy Léon Blum został premierem Francji.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 104.

• Pan premier, pochodząc z plemienia tułaczy, porzucony został w Île-de-France przez czysty przypadek: równie dobrze wylądować mógłby w Nowym Jorku, Kairze czy Wilnie, czuje się wystawiony do wiatru jako premier narodu obcego jego rasie.
  • Autor: Maurice Bedel, publicysta prawicowy
  • Opis: w 1937.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 105.

• Podstarzała służąca burżuazji, stara flirciara radykałów.
  • Autor: Paul Vaillant-Couturier, publicysta komunistyczny
  • Opis: w 1928.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 110.

• Przede wszystkim jest obrzydliwy. Na korpusie rozczłonkowanej kukły osadzona jest smętna głowa palestyńskiej baby. (…) Musimy wybierać między Francją a tym przeklętym człowiekiem. Jest on ucieleśnieniem wszystkiego, co przyprawia o chorobę nasze ciała i nasze umysły. Jest samym złem. Jest śmiercią.
  • Autor: Pierre Gaxotte, francuski historyk i polityk związany z Action Française
  • Opis: w 1938.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 105.

Pozostałe

• Ani przedtem, ani potem emigranci polityczni nie czuli się we Francji do tego stopnia zadomowieni jak podczas pierwszych miesięcy władzy zwycięskiego Frontu Ludowego [kiedy premierem był Léon Blum].
  • Autor: Manès Sperber, austriacki pisarz, działacz antytotalitarny i uchodźca polityczny
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 112.

• Blum był w stanie przepchnąć więcej reform w ramach zawartych 8 czerwca 1936 roku porozumień z Matignon niż wprowadzono we Francji od pokolenia. Były to: znaczna podwyżka płac, czterdziestogodzinny tydzień pracy, płatny urlop oraz prawo zawierania układu zbiorowego pracy. Gdy wszystkie protesty dobiegły końca i gdy zakończono strajki okupacyjne, a właściciele fabryk otrząsnęli się z zaskoczenia, nie było już więcej równie łatwych zdobyczy socjalnych, choć Blum zdołał uzyskać zatwierdzenie kolejnych długofalowych zmian (…).
  • Autor: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 66.
  • Zobacz też: praca, reforma

• Było czymś wspaniałym ujrzeć, jak ten człowiek, który pozbawiony był szczególnych warunków fizycznych, miał słaby głos i nigdy nie uciekał się do prostackich technik pozyskiwania sobie słuchaczy – potrafił zapanować nad audytorium wyłącznie dzięki swej nieprzeciętnej inteligencji i precyzji własnych analiz.
  • Autor: Joseph Paul-Boncour, polityk socjalistyczny
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 88.

• Nie sposób sobie wyobrazić opisu bardziej precyzyjnego i jasnego, bardziej eleganckiego i niezawodnego niż ten, który potrafi na każde zawołanie przedstawić Léon Blum – bez względu na to, czy miałby on dotyczyć zdarzenia, książki czy dramatu. Jakiż wspaniały musi być z niego rapporteur w Radzie Stanu! Gdyby jego myśli nie skupiały się do tego stopnia na polityce – jakże świetny byłby z niego krytyk!
  • Autor: André Gide
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 88.

• Podniósł ręce do sufitu i powiedział: „Wyobraża pan sobie, że ja, socjalista, mogę poprzeć ideę wojny ofensywnej?” Z pewnością nie mógł. Był ubezwłasnowolniony przez własną partię.
  • Autor: Charles de Gaulle
  • Opis: wspominając rozmowę z 1935.
  • Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 79.

• Przetrwał nie tylko setki napaści słownych, lecz również akt przemocy fizycznej, jakiego doznał 13 lutego 1936 z rąk zwolenników Maurrasa, którzy dopadli go na bulwarze St. Germain. (…) Blum został dotkliwie pobity i dopiero po wielu tygodniach wrócił do czynnej polityki. Biorąc pod uwagę podłe traktowanie, na jakie był narażony zarówno w mediach, jak i w parlamencie przez większą część dwóch dekad, dziwi jedynie fakt, że nie stał się ofiarą takiej napaści już wcześniej.
  • Autor: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 106–107.

• W czasie odbywającej się 21 marca 1940 roku debaty nad proponowanym przez Paula Reynaud nowym rządem byłem zaszokowany dominującą w parlamencie, rodzącą zaślepienie atmosferą nienawiści i walki partyjnej. (…) Tylko Léon Blum, chociaż nie zaproponowano mu miejsca w rządzie, wygłosił wzniosłe przemówienie.
  • Autor: Charles de Gaulle, Pamiętniki wojenne, przeł. Jerzy Nowacki, cyt. za: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 99.
  • Zobacz też: II wojna światowa, Paul Reynaud

• W epoce polityków i polityki cechujących się szczególną nieodpowiedzialnością Léon Blum dźwigał brzemię politycznej odpowiedzialności nieomal samotnie.
  • Autor: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności..., op. cit., s. 38.
  • Zobacz też: odpowiedzialność

• W opinii Bluma niekomunistyczna lewica nigdy, przenigdy nie może oddać inicjatywy politycznej komunistom (…) Gdyby nie to – gdyby nie przywództwo Bluma i dawany przez niego przykład – francuscy socjaliści prawie na pewno nie podnieśliby się z upadku po rozłamie roku 1920, zaś historia Francji okresu międzywojennego miałaby zupełnie inne, niekoniecznie zdrowsze oblicze. Francuscy komuniści mieli całkowitą rację, dopatrując się w Léonie Blumie głównej przeszkody – moralnej i politycznej – na jaką trafili na swej drodze do zdobycia we Francji monopolu w zakresie politycznego radykalizmu w latach 30. i ponownie w okresie 1945–1948. Blum intuicyjnie przeczuwał, że uchronienie francuskiego socjalizmu od Scylli komunizmu i Charybdy wchłonięcia go przez radykalne centrum stanowi warunek konieczny zachowania demokratycznej przestrzeni publicznej w republikańskiej Francji.
  • Autor: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 37.