Charles de Gaulle

Charles André Joseph Marie de Gaulle (1890–1970) – francuski dowódca wojskowy i mąż stanu.

• Bądźmy silni, czyści i wierni; u kresu naszej niedoli oczekuje nas największa chwała świata, chwała ludzi którzy nie ustąpili.
  • Soyons fermes, purs et fidèles; au bout de nos peines, il y a la plus grande gloire du monde, celle des hommes qui n’ont pas cédé. (fr.)
  • Opis: przemówienie z 14 lipca 1943.

Charles de Gaulle (ok. 1942)

• Całe moje życie było wojną z pieniądzem.
  • Źródło: Marcin Giełzak, Wieczna lewica. Myśli i aforyzmy, wyd. Theatrum Illuminatum, 2023, s. 85.

• Cisza, chwała silnych, schronienie słabych.

• Człowiek czynu nie może być pozbawiony dużej dozy egoizmu, pychy, oziębłości i chytrości.
  • Zobacz też: egoizm, pycha, chytrość

• Czy jestem szczęśliwy? Za kogo pan mnie uważa, za idiotę?!
  • Zobacz też: szczęście

• Dawna Algieria już nie istnieje.
  • L’Algérie de papa est morte. (fr.)
  • Źródło: wypowiedź w „L’Echo d’Oran”, 29 kwietnia 1959
  • Zobacz też: Algieria

• Dlaczego chcielibyście, abym w wieku 67 lat zaczynał karierę dyktatora?
  • Pourquoi voulez-vous qu’à 67 ans je commence une carrière de dictateur? (fr.)
  • Opis: konferencja prasowa, 19 maja 1958.
  • Źródło: Conférence de presse du 19 mai 1958, ina.fr

• Doszliśmy w końcu z Churchillem do banalnego, acz ostatecznego, wniosku z wydarzeń które wstrząsnęły zachodem, że Anglia, końcem końców, jest wyspą, Francja przylądkiem kontynentu, zaś Ameryka zupełnie inną częścią świata.
  • Źródło: Pamiętniki wojenne, t. 1

• Dyplomaci są użyteczni tylko podczas pięknej pogody. Kiedy pada deszcz – toną w każdej kropli.
  • Źródło: Jerzy Michałowski, Noty i anegdoty dyplomatyczne, red. Maria Błaszczykowa, wyd. Iskry, Warszawa 1977, s. 94.

• Dyplomata nie wierzy nigdy w to, co mówi. Toteż dziwi go bardzo, jeżeli ktoś mu uwierzy.
  • Źródło: Jerzy Michałowski, Noty i anegdoty dyplomatyczne, red. Maria Błaszczykowa, op. cit., s. 15.

• Francja przegrała bitwę, ale Francja nie przegrała wojny.
  • La France a perdu une bataille, mais la France n’a pas perdu la guerre.
  • Opis: proklamacja z 18 czerwca 1940. Słów tych użył mając na myśli porażkę bitwy o Francję i jej okupację przez Niemców, ale też i to, że Francuzi kontynuują walkę w ramach sił „Wolnej Francji”.

• Jak chcecie rządzić krajem, który ma dwieście czterdzieści sześć gatunków sera?
  • Comment voulez-vous gouverner un pays qui a deux cent quarante-six variétés de fromage? (fr.)
  • Źródło: Les Mots du Général, Ernest Mignon, 1962

• Jestem człowiekiem, który nie należy do nikogo a zarazem należy do wszystkich.
  • Je suis un homme qui n’appartient à personne et qui appartient à tout le monde. (fr.)
  • Opis: konferencja prasowa z 19 maja 1958.

• Jestem tu u siebie w domu.
  • Je suis ici chez moi (fr.)
  • Opis: do Henri Girauda po przylocie do Algieru, 30 maja 1943.

• Kiedy chcę wiedzieć, co myśli Francja, zadaję to pytanie sobie samemu.
  • Źródło: Stephen Clarke, 1000 lat wkurzania Francuzów, tłum. Stanisław Kroszczyński, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2012, s. 448.

• Ludzie mogą mieć przyjaciół, mężowie stanu nie.
  • Les hommes peuvent avoir des amis, pas les hommes d’Etat. (fr.)
  • Opis: wywiad z 9 grudnia 1967.

• Massu, wszystko się popieprzyło!
  • Opis: były to pierwsze słowa jakie prezydent de Gaulle wypowiedział do dowódcy francuskich wojsk okupacyjnych, kiedy wylądował w jego kwaterze w Baden-Baden podczas wydarzeń majowych w 1968.
  • Zobacz też: Maj 1968

• Nie czuję się źle. Ale nie obawiajcie się. Pewnego dnia nie omieszkam umrzeć.
  • Je ne vais pas mal. Mais rassurez-vous, un jour, je ne manquerai pas de mourir. (fr.)
  • Opis: konferencja prasowa z 4 lutego 1965, dementi pogłosek o ukrywanej śmiertelnej chorobie.

• Nie gwałci się własnej żony.
  • Opis: w odpowiedzi na zarzuty Paula Reynaud o pogwałcenie konstytucji.

• Nie są chyba takimi dupkami żołędnymi, żeby wtryniać to do swoich szkolnych wypracowań.
  • Opis: generał – znany z pięknego języka swoich dzieł i przemówień – słynął w domu do zamiłowania do ostrego koszarowego języka i takiej odpowiedzi udzielił swojej żonie, pani Yvonne de Gaulle, kiedy ta namawiała go, aby bardziej się pilnował w obecności wnuków.

• Niech żyje Montreal! Niech żyje Quebec! Niech żyje wolny Quebec! Niech żyje Kanada francuska i niech żyje Francja!
  • Vive Montréal! Vive le Québec! Vive le Québec… libre! Vive le Canada français! Et vive la France! (fr.)
  • Opis: 24 lipca 1967, w przemówieniu wygłaszanym z balkonu ratusza w Montrealu. Słowa te spowodowały wzrost nastrojów niepodległościowych w Quebecu, a także pogorszenie stosunków z Kanadą.

• Niech żyje Zabrze – najbardziej śląskie z miast śląskich, a zatem najbardziej polskie z miast polskich!
  • Opis: Charles de Gaulle podczas przemówienia w Zabrzu 10 września 1967, kiedy Niemcy Zachodnie jeszcze oficjalnie nie uznawały zachodniej granicy Polski (NRD uznała ją w 1950, zaś RFN dopiero w 1970).

• Ofensywa rozpoczęła się świetnie. Grupa Manewrowa, którą dowodzi szef państwa, Piłsudski, (…) szybko przesuwa się na północ. Nieprzyjaciel, całkowicie zaskoczony widokiem Polaków na swoim lewym skrzydle, o których myślał, że są w stanie rozkładu, nigdzie nie stawia poważnego oporu, ucieka w rozsypce na wszystkie strony albo poddaje się całymi oddziałami. (…) Ach! Cóż to było za piękne posunięcie! Nasi Polacy jak gdyby przypięli skrzydła, aby je wykonać; ci sami żołnierze, przed tygodniem wyczerpani fizycznie i moralnie, biegną naprzód, pokonują dziennie czterdziestokilometrowe etapy. Drogi zawalone są grupami jeńców w opłakanym stanie i rzędami podwód zabranych bolszewikom.
  • Opis: jako członek Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce, Warszawa, 17 sierpnia 1920.
  • Źródło: Agnieszka Knyt, Bitwa warszawska 1920. Jak Polska zatrzymała bolszewików, Wydawnictwo Fundacja Ośrodka Karta, Warszawa 2020, ISBN 9788365979896, s. 111.
  • Zobacz też: wojna polsko-bolszewicka, Józef Piłsudski

• Patriotyzm jest wtedy, gdy na pierwszym miejscu jest miłość do własnego narodu; nacjonalizm wtedy gdy na pierwszym miejscu jest nienawiść do innych narodów niż własny.
  • Opis: przy opuszczaniu urzędu prezydenta.
  • Źródło: Romain Gary, To Mon Général, „Life”, 9 maja 1969
  • Zobacz też: patriotyzm, nacjonalizm

• Polityka jest sprawą zbyt poważną, aby powierzać ją politykom.
  • Opis: odpowiedź na uwagę Clementa Attlee, że de Gaulle jest bardzo dobrym żołnierzem, ale bardzo złym politykiem.
  • Źródło: Francis Williams, A Prime Minister Remembers, 1961 (wspomnienia Clementa Attlee)

• Podstawą naszej cywilizacji jest wolność każdego do myśli, wierzeń, opinii, pracy, rozrywki.
  • A la base de notre civilisation, il y a la liberté de chacun dans sa pensée, ses croyances, ses opinions, son travail, ses loisirs. (fr.)
  • Opis: przemówienie z 25 listopada 1941.

• Polityka, kiedy jest sztuką oraz służbą a nie narzędziem wyzysku, to działanie na rzecz ideału poprzez rzeczywistość.
  • La politique, quand elle est un art et un service, non point une exploitation, c’est une action pour un idéal à travers des réalités. (fr.)
  • Opis: konferencja prasowa z 30 czerwca 1955.
  • Zobacz też: polityka

• Próbowałem podnieść Francję z błota. Ona jednak powraca do swoich błędów i wymiocin. Nie mogę zapobiec temu, by Francuzi byli Francuzami.
  • Źródło: Stephen Clarke, 1000 lat…, op. cit., s. 448.

• Przez całe moje życie miałem pewną wizję Francji.
  • Toute ma vie, je me suis fait une certaine idée de la France. (fr.)
  • Źródło: wstęp do książki Mémoires de guerre.
  • Zobacz też: Francja

• Przeszkoda pociąga człowieka z charakterem, jako że pokonując ją sam się urzeczywistnia.
  • Źródło: Ostrze miecza

• Przyszłość nie należy do ludzi…
  • L’avenir n’appartient pas aux hommes…
  • Opis: przemówienie z grudnia 1967.
  • Zobacz też: przyszłość

• Ta wojna jest wojną światową.
  • Źródło: apel radiowy wygłoszony w czerwcu 1940 z Londynu i nawołującym do kontynuowania walki z najeźdźcą.

• Tak, to Europa, od Atlantyku po Ural, (…) to cała Europa zadecyduje o losach świata.
  • Oui, c’est l’Europe, depuis l’Atlantique jusqu’à l’Oural, (…) c’est toute l’Europe, qui décidera du destin du monde. (fr.)
  • Opis: 23 listopada 1959, przemówienie do mieszkańców Strasburga. Najczęściej cytuje się pogrubioną część wypowiedzi.
  • Źródło: Roger Massip, De Gaulle et l’Europe, 1963
  • Zobacz też: Europa

• Wielki człowiek… wielki zbrodniarz.
  • Opis: o Józefie Stalinie.
  • Źródło: Paweł Wieczorkiewicz, Noty biograficzne w: Fenomen Stalina, tłum. Maria Kotowska, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1988, s. 195.

• Wielki kraj, godny swej nazwy, nie ma przyjaciół.

• Wszystkim Polakom mówię z głębi serca: dziękuję wam, żegnajcie, niech żyje Polska, nasza droga, szlachetna, waleczna Polska!
  • Opis: przemówienie generała de Gaulle’a wygłoszone w języku polskim w Polsce w 1967, które zostało nagrane przez Telewizję Polską. W czasie jego wizyty Francja (jako pierwszy kraj Europy Zachodniej) oficjalnie uznała nową zachodnią granicę Polski, a więc polskie Ziemie Odzyskane.
  • Źródło: Polskie Radio Historia, polskieradio.pl, 6 września 2012.

• Wyobrażanie sobie, że można zbudować twór, który by sprawnie funkcjonował, a jednocześnie wykraczał poza państwo, jest mrzonką.
  • Opis: znane retoryczne pytanie generała de Gaulle’a, które przywołują (i podpisują się pod nim) eurosceptycy.

• Zbyt często zapomina się, że jestem zwykłym człowiekiem. Mówię czasem, że ludzie są zawsze tylko ludźmi. I ci wysocy, i ci niscy, prezydenci i zwykli obywatele.
  • On oublie trop souvent que je suis un homme comme un autre. Comme je le dis parfois, les hommes ne sont jamais que les hommes, qu’ils soient grands ou petits, qu’ils s’appelent de Gaulle ou Dupont. (fr.)

• Zrozumiałem was!
  • Je vous ai compris! (fr.)
  • Opis: 4 czerwca 1958, w przemówieniu do mieszkańców Algieru, po tym jak wezwali go do przejęcia władzy.

• Żaden prawdziwy problem nie może być rozwiązany, najlepsze, co można dla niego zrobić, to zapewnić mu trwanie.

• Żadna polityka nie jest wartościowa w oderwaniu od rzeczywistości.
  • Il n’y a pas de politique qui vaille en dehors des réalités. (fr.)
  • Opis: orędzie z 14 czerwca 1960.
  • Zobacz też: polityka

O Charles’u de Gaulle’u

• To jedyny człowiek zdolny napędzić strachu Churchillowi.
  • Autor: Ławrientij Beria
  • Źródło: Sergo Beria, Beria, mój ojciec