Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Ustawa zasadnicza Rzeczypospolitej Polskiej obowiązująca od 1997 roku
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku, ogłoszony w Dzienniku Ustaw: Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483. Konstytucja RP weszła w życie 17 października 1997. Złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym z 243 artykułów.
Konstytucja
edytuj- My, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej,
zarówno wierzący w Boga
będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna,
jak i nie podzielający tej wiary,
a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł,
równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski,
wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach,
nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,
zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku,
złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie,
świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej,
pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane,
pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność,
w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem,
ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej
O konstytucji
edytuj- 3 lipca [2018] w Polsce wejdzie w życie ustawa o Sądzie Najwyższym, która ostatecznie zniesie w Polsce zasadę trójpodziału władzy i istotę demokratycznego państwa prawa (…). Mechanizmy obrony państwa prawa w Polsce okazały się zbyt słabe. Partia rządząca kończy dzieło demontażu systemu trójpodziału władz, łamiąc wprost zapisy polskiej konstytucji. Będąc obywatelami Polski, czujemy się również obywatelami Europy, dlatego świadomi znaczenia wolnej, demokratycznej i praworządnej Polski w Unii Europejskiej, apelujemy do Komisji Europejskiej oraz do Rady Unii Europejskiej o pozostanie wiernymi podstawowym wartościom zapisanym w artykule 2 traktatu o Unii Europejskiej.
- Autorzy: Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski, Bronisław Komorowski, Włodzimierz Cimoszewicz, Leszek Miller, Marek Belka, Kazimierz Marcinkiewicz, Andrzej Olechowski, Dariusz Rosati, Adam Rotfeld, Radosław Sikorski, Władysław Frasyniuk, Bogdan Lis, Zbigniew Bujak
- Źródło: Antoni Macierewicz oskarża sygnatariuszy listu do KE o zdradę narodową, onet.pl, 15 czerwca 2018
- Zobacz też: demokracja, Polska, Polska w Unii Europejskiej, Sąd Najwyższy (Polska), Unia Europejska
- Ale Konstytucję stosuje się bezpośrednio tam, gdzie jest luka ustawowa lub przepisy ustawy są niejednoznaczne. Natomiast Konstytucji nie stosuje się bezpośrednio tam, gdzie ona sama odsyła do ustawy i regulacji ustawowych. Tak jest w tym przypadku. Nikt nie zwraca uwagi na komentarz do art. 8 ust.2. Konstytucji wybitnego konstytucjonalisty prof. Wiesława Skrzydły. W komentarzu, który można przeczytać na stronie Lex.pl. wskazuje, że Konstytucja nie ma bezpośredniego zastosowania w szczególności tam, gdzie sama odsyła do ustawy. A tutaj Konstytucja w art. 180 ust. 4 odsyła do ustawy i nakazuje właśnie w ustawie uregulować wiek emerytalny sędziów.
- Autor: Przemysław Czarnek
- Źródło: Dr hab. Przemysław Czarnek: „To, co wyprawiają sędziowie SN przekracza jakiekolwiek granice niezawisłości”, wpolityce.pl, 6 lipca 2018.
- Andrzej Duda oświadczył, że poprzednią konstytucję napisały prawnicze elity, a on chce oddać głos obywatelom. Otóż mnie to wydaje się ideą bardzo groźną i znaną z historii. To jest pomysł typu „władza w ręce ludu”, znany już i z rewolucji francuskiej, i z rewolucji bolszewickiej. Jakie były tego skutki, wiemy z historii.
- Autor: Marek Chmaj
- Źródło: Prezydent składa wniosek o przeprowadzenie referendum. Konstytucjonalista: niektóre pytania są wzajemnie sprzeczne, inne bezprzedmiotowe, onet.pl, 20 lipca 2018
- Zobacz też: rewolucja francuska, rewolucja październikowa
- Andrzej Duda przejdzie do historii fatalnie, jako łamacz konstytucji.
- Autor: Michał Kamiński
- Źródło: Michał Kamiński: trzeba zmienić i władzę, i opozycję, onet.pl, 18 czerwca 2018
- Bardzo boleśnie powróciły w ostatnim czasie wypowiedzi, że w Polsce rządzi konstytucja, a nie Ewangelia, że Konstytucja ma iść przed Ewangelią.
- Autor: Wacław Depo
- Źródło: Abp Depo na Jasnej Górze: Bardzo boleśnie powróciły wypowiedzi, że w Polsce rządzi Konstytucja, a nie Ewangelia, dziennik.pl, 16 sierpnia 2018
- Zobacz też: Ewangelia, Kościół katolicki w Polsce
- Było ich kilka, m.in. o kształt Senatu. O to, czy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają być ostateczne, czy nie, czy mamy budować w Polsce system prezydencki, o co zabiegał Lech Wałęsa i jego ekipa, czy parlamentarno-gabinetowy? Z moich obserwacji wynika, że do czasu, gdy Wałęsa był prezydentem, robiono wszystko, by ograniczyć do maksimum uprawnienia głowy państwa. Gdy prezydentem został Aleksander Kwaśniewski (grudzień 1995 r.) – jego środowisko zabiegało, by przydać kompetencji prezydentowi.
- Autor: Andrzej Zoll
- Opis: o sporach wokół powstającej nowej konstytucji RP w latach 90 XX w.
- Źródło: Prof. Andrzej Zoll: Tekst preambuły napisał Stefan Wilkanowicz, dziennikpolski24.pl, 4 kwietnia 2017
- Zobacz też: Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski
- CBOS zapytał Polaków, jak ich zdaniem funkcjonuje przyjęta w 1997 r. polska ustawa zasadnicza. (…) Większość z nas (60 proc.) twierdzi, że jej zapisy nie są respektowane. Przeciwnego zdania jest 28 proc. Polaków. Jednak gdy zapytano o to, które konkretnie przepisy są łamane, 41 proc. z nich nie było w stanie odpowiedzieć na to pytanie.
- Źródło: Zdaniem 60 proc. Polaków konstytucja jest łamana. Większość z nas nie chce też jej zmiany, polityka.pl, 30 marca 2017.
- Do procederu lekceważenia konstytucji włączyła się głowa państwa – formalnie strażnik ustawy zasadniczej. Prezydent Andrzej Duda bezprawnie zaingerował w proces wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego, nie odbierając przysięgi od trzech kandydatów prawidłowo wybranych przez poprzedni Sejm. Z sędziami wybranymi przez swoją partię-matkę nie miał takich oporów, potrafił zaprzysięgać ich nawet w środku nocy. Nawet promotor prezydenta mówił, że jego dawny podopieczny złamał konstytucję kilkukrotnie.
- Źródło: #Konstytucja20, czyli dwie dekady ustawy zasadniczej, newsweek.pl, 1 kwietnia 2017.
- Zobacz też: Jan Zimmermann
- Dostrzegam deficyt patriotyzmu konstytucyjnego. To jest taki specyficzny model patriotyzmu, o którym mogliby nam opowiedzieć Niemcy czy Amerykanie. Chodzi o to, że identyfikujemy się wokół zasad i wartości konstytucyjnych. Uznajemy, że konstytucja jest wyrażeniem pewnej wspólnej woli. Jest tak samo ważna, jak symbole narodowe, herb, flaga i tak samo ją szanujemy.
- Autor: Tomasz Słomka
- Źródło: Konstytucjonalista: nie widzę szczególnych przyczyn, żeby zmieniać konstytucję, polsatnews.pl, 3 maja 2016.
- Dziś – dzięki kontroli nad Trybunałem poprzez jego prezeskę i większości sędziów wybranych głosami PiS – Kaczyński może kształtować zupełnie inną linię orzecznictwa w sprawie interpretacji Konstytucji. A wszak w prawie konstytucyjnym ważniejsze nie jest to, jak brzmi przepis, tylko kto ma prawo do jego interpretacji. Trybunał przejęty przez PiS żadnej zasadniczej ustawy obozu władzy nie zakwestionuje – tak wyglądają fakty. A zatem pierwszą wykazaną przez PiS słabością Konstytucji jest marna ochrona jej strażników z Trybunału.
- Autor: Andrzej Stankiewicz, Remanent Konstytucji. Kaczyński pokazał, gdzie są luki, onet.pl, 31 marca 2017.
- Jestem głęboko przekonany, że Polsce potrzebna jest nowa ustawa zasadnicza, która będzie lepiej niż obecna odpowiadać potrzebom czasu, likwidować sfery wyjęte spod społecznej kontroli, zmniejszać niebezpieczeństwo patologizacji państwa, eliminować nieodpowiedzialność. Wiem, że w obecnym parlamencie będzie ją niezwykle wręcz trudno uchwalić, niemniej będę o to zabiegał, odwołując się do poczucia odpowiedzialności wszystkich obecnych w parlamencie frakcji. Uchwalenie nowej konstytucji ułatwiłoby bowiem w bardzo wysokim stopniu naprawę państwa, byłoby też uwieńczeniem budowy tego, co nazywamy czwartą Rzecząpospolitą.
- Autor: Lech Kaczyński
- Opis: o potrzebie uchwalenia nowej konstytucji, w orędziu 23 grudnia 2005.
- Źródło: Niedokończona prezydentura. 9 lat temu Lech Kaczyński został zaprzysiężony na prezydenta, telewizjarepublika.pl, 23 grudnia 2014
- Konstytucja tworzy pewne ramy, które są nie do przekroczenia. Ale jestem przekonany, że nawet drogą ustawową, albo poprzez decyzje niższego szczebla, można zrobić wiele dobrego.
- Autor: Jarosław Kaczyński, Remanent Konstytucji. Kaczyński pokazał, gdzie są luki, (wypowiedź z 2013), onet.pl, 31 marca 2017.
- [Konstytucja RP] jest wyjątkowo niejednoznaczna. To typowa konstytucja państwa opiekuńczego, wzorowana na niemieckiej konstytucji z 1949 r. Ale w przeciwieństwie do tej niemieckiej jest pełna pretensjonalnych stwierdzeń, deklaracji, które mogą być interpretowane na praktycznie dowolny sposób. W mojej opinii, to jest legislacyjna tragedia, dramat.
- Autor: Lech Morawski, Jak prof. Lech Morawski Oxford zaskoczył, rp.pl, 11 maja 2017
- Lewica szczyci się autorstwem naszej konstytucji, i słusznie. Niemniej zafundowała nam takie przepisy dotyczące małżeństwa, które uniemożliwiają uchwalenie ustawy o związkach w kształcie proponowanym przez środowiska LGBT. To dzisiaj Viktor Orbán, żeby ratować się przed rewolucją obyczajową, zmienia swoją konstytucję na wzór naszej – autorstwa lewicowych polityków, takich jak Aleksander Kwaśniewski czy Włodzimierz Cimoszewicz.
- Autor: Donald Tusk
- Źródło: rozmowa Dominiki Wielowieyskiej, Tusk: Nie jestem liderem salonowej rewolucji!, wyborcza.pl, 15 marca 2013.
- Zobacz też: Włodzimierz Cimoszewicz, Aleksander Kwaśniewski, Viktor Orbán
- Mamy zatem niezmienioną konstytucję, pomyślaną jako konstytucja społeczeństwa otwartego, inkluzywnego, demokratycznego (parlament odgrywający swoją rolę, podział władz rozumiany i praktykowany na serio) i najnowsze ustawodawstwo, hołdujące de facto innej koncepcji aksjologicznej i w wielu wypadkach wypaczające zasady konstytucyjne.
- Opis: o stosunku do konstytucji władz państwowych obsadzonych przez partię Prawo i Sprawiedliwość i współrządzących z nią polityków.
- Źródło: Sprawiedliwość konstytucyjna po (?) kryzysie konstytucyjnym – wystąpienie w czasie II Kongresu Praw Obywatelskich, konstytucyjny.pl, 16 grudnia 2018.
- Można ją śmiało nazwać konstytucją postkomunistyczną. Zawiera ona w sobie bowiem wiele elementów, które petryfikowały istniejący układ społeczny, a ten istniejący układ społeczny był niczym innym, jak właśnie postkomunizmem w najczystszym tego słowa znaczeniu.
- Autor: Jarosław Kaczyński, Kaczyński: konstytucję można śmiało nazwać postkomunistyczną, tvn24.pl, 3 kwietnia 2017.
- Nie można dopuścić w żadnym wypadku do sytuacji, w której zmiany konstytucji miałyby być remedium na konflikty polityczne tworzone przez polityków.
- Autor: Mirosław Wyrzykowski
- Źródło: Temat dnia „Gazety Wyborczej”: prof. Mirosław Wyrzykowski: „Wartość konstytucji to jest stabilność, trwałość”, wyborcza.pl, 21 stycznia 2016
- Nie można milczeć, kiedy się detronizuje Boga. Nie! Nigdy! Najwyższym prawem w Polsce i na całym świecie – w każdym uczciwym narodzie – jest prawo Boże. Chrześcijanin nie może jej [konstytucji] przyjąć.
- Autor: Józef Michalik, przewodniczący zespołu Episkopatu ds. konstytucji
- Opis: w 1997.
- Źródło: Dominika Wielowieyska, Konstytucja III RP zakonserwowała nam społeczeństwo, ale już 20 lat broni nas przed autorytaryzmem, „Ale Historia”, wyborcza.pl, 3 kwietnia 2017.
- Nie można używać argumentu, że jeśli wygrało się wybory, to można ignorować konstytucję albo ją naruszać. Oczywiście jeśli zdobędzie się większość, można konstytucję zmienić. (…) Demokracja daje prawo do zmiany konstytucji, jeśli się taką większość posiada. Ale zmieniając konstytucję, nie można tego robić w sposób naruszający zasady, do których zobowiązało się podpisując międzynarodowe traktaty, takie jak Traktat o Unii Europejskiej. To również jest ograniczenie dla demokratycznego mandatu, który się zdobyło.
- Opis: w sprawie respektowania konstytucji RP w czasie sprawowania rządów przez partię Prawo i Sprawiedliwość.
- Autor: Frans Timmermans, Timmermans: dyskusja z polskim rządem ogranicza się do wymiany pism, tvn24.pl, 6 listopada 2017
- Nie przesądzamy w konstytucji o tym, czy wprowadzamy ustrój prezydencki, czy ustrój kanclerski, ale to nie jest powód, aby mówić, że jest to konstytucja tworząca słabe państwo. Jest to konstytucja z całą pewnością wzmacniająca, w porównaniu z małą konstytucją [uchwaloną w 1992 r. i utrzymującą w mocy część zapisów PRL-owskiej konstytucji z 1952 r.], władzę wykonawczą i państwo.
- Autor: Tadeusz Mazowiecki
- Opis: w 1997 w przemówieniu sejmowym.
- Źródło: Dominika Wielowieyska, Konstytucja III RP zakonserwowała nam społeczeństwo, ale już 20 lat broni nas przed autorytaryzmem, „Ale Historia”, wyborcza.pl, 3 kwietnia 2017.
- Obecna konstytucja jest naprawdę niedobra. Wchodząc w życie w 1997 r. spetryfikowała czysty postkomunizm. Polski aparat państwowy nie został zbudowany od nowa, jest mutacją aparatu komunistycznego.
- Autor: Jarosław Kaczyński, Remanent Konstytucji. Kaczyński pokazał, gdzie są luki, (wypowiedź sprzed jesieni 2015), onet.pl, 31 marca 2017.
- Obserwacja zjawisk politycznych i prawno-ustrojowych, które mają miejsce w Polsce od jesieni 2015 r. skłania do przedstawienia hipotezy, iż mamy do czynienia ze zjawiskiem, które można określić jako „wrogie przejęcie” porządku konstytucyjnego. „Wrogie przejęcie” jest w tym przypadku procesem uzyskiwania przez większość parlamentarną i w konsekwencji przez władze wykonawcze kontroli nad ustrojowo kluczowymi organami państwa i mechanizmami ich funkcjonowania poprzez zastosowanie pozakonstytucyjnych i antykonstytucyjnych metod.
- Autor: Mirosław Wyrzykowski
- Źródło: M. Wyrzykowski: „Wrogie przejęcie” porządku konstytucyjnego, monitorkonstytucyjny.eu, 27 marca 2018
- Zobacz też: podział władz
- Pan Wilkanowicz zadzwonił wtedy do mnie z prośbą o spotkanie. Umówiliśmy się w Katedrze Prawa Karnego UJ. Przyszedł i wręczył mi tekst, który dziś jest określany jako preambuła konstytucji, czyli jej integralna część. Zapytał, czy mógłbym go przeczytać. Przeczytałem i zachwyciłem się. Pojechałem natychmiast do Warszawy. Tekst pokazałem najpierw Tadeuszowi Mazowieckiemu. Potem poprosiłem o spotkanie z ówczesnym prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim. Mazowiecki i Kwaśniewski podzielili mój zachwyt.
- Autor: Andrzej Zoll
- Źródło: Włodzimierz Knap, Prof. Andrzej Zoll: Tekst preambuły napisał Stefan Wilkanowicz, dziennikpolski24.pl, 4 kwietnia 2017.
- Zobacz też: Aleksander Kwaśniewski, Stefan Wilkanowicz, Tadeusz Mazowiecki, Uniwersytet Jagielloński
- PiS-owi nie chodzi przecież o autentyczną debatę konstytucyjną, tylko o zabezpieczenie się przy pomocy nowej konstytucji przed skutkami utraty władzy. Temu samemu służy populistyczne hasło rzucone przez Dudę, by nie tylko elity i politycy brali udział w przygotowaniu nowej konstytucji. Tak odbywało się przyjmowanie konstytucji PRL: miliony ludzi partia komunistyczna zwoływała na wiece poparcia dla projektu napisanego przez ówczesną elitę państwa ludowego i zatwierdzonego przez Stalina. Teraz ma tę rolę odegrać lud pisowski, a zatwierdzi Kaczyński. PiS-owi potrzeba, bo jest siłą antysystemową, chce zlikwidować obecny ustrój, a nie go korygować. Sięgnie więc po każdy sposób, by cel osiągnąć. Będzie obecną konstytucję niszczył metodą antykonstytucyjnych faktów dokonanych albo pójdzie na całość. Trzeciomajowe przemówienie prezydenta sygnalizuje, że PiS idzie na całość.
- Autor: Adam Szostkiewicz, PiS idzie na całość. Dzięki nowej konstytucji chce zabezpieczyć się przed skutkami utraty władzy, tokfm.pl, 4 maja 2017
- Zobacz też: Józef Stalin
- Posyłane są w serce Papieża kamienie w postaci ustaw demoralizujących naród i w postaci projektu konstytucji.
- Autor: Edward Frankowski
- Opis: w 1997.
- Źródło: Dominika Wielowieyska, Konstytucja III RP zakonserwowała nam społeczeństwo, ale już 20 lat broni nas przed autorytaryzmem, „Ale Historia”, wyborcza.pl, 3 kwietnia 2017.
- Proszę Obywatelki i Obywateli, aby czytali polską Konstytucję i wyciągali z niej wnioski. Niech we własnym interesie przemyślą drogę, którą podąża rządząca większość. Trzeba bowiem stale pamiętać, że nikt, kto wygrywa demokratyczne wybory nie rządzi tylko w imieniu swoich wyborców, ale w imieniu wszystkich obywateli. Nikomu też nie wolno niszczyć struktur konstytucyjnych organów państwa. Tak postępuje tylko okupant.
- Autor: Małgorzata Gersdorf, „Nikomu nie wolno niszczyć struktur konstytucyjnych. Tak postępuje tylko okupant”, tvn24.pl, 22 grudnia 2017
- Rząd nie neguje fundamentów konstytucyjnych, jak trójpodział władz. Obecna konstytucja nie została ufundowana na podstawach liberalnych, tylko republikańskich. Zarzuty m.in. Komisji Weneckiej są w mojej opinii oparte na nadinterpretacji zasady rządów prawa.
- Autor: Lech Morawski, Jak prof. Lech Morawski Oxford zaskoczył, rp.pl, 11 maja 2017
- Zobacz też: rząd Beaty Szydło
- Twórcy konstytucji z 1997 zawarli w niej pewne przepisy ogólne i pozbawione szczegółowych wyjaśnień (np. co do prawa łaski, albo składu KRS, albo wolności zgromadzeń itp.) licząc na zdrowy rozsądek i dobrą wolę tych, którzy będą je stosowali. Nie przewidzieli, że do władzy przyjdą gangsterzy, którzy konstytucyjne przepisy obrócą przeciw samej konstytucji, udając Greka i mówiąc, że nie widzą konstytucyjnych zakazów działań naruszających ustrój. W tym przede wszystkim zasadę podziału władz, którą Andrzej Duda tak bezwstydnie naruszył, „ułaskawiając” Kamińskiego, bezczelnie mówiąc przy tym, że w ten sposób „uwalnia” system wymiaru sprawiedliwości od tej sprawy. A teraz tzw. Trybunał Konstytucyjny uwolnił prezydenta od konstytucji.
- Autor: Wojciech Sadurski, Prezydent uwolniony od konstytucji, „Gazeta Wyborcza” 19 lipca 2018, s. 13.
- Zobacz też: Krajowa Rada Sądownictwa, Mariusz Kamiński (ur. 1965), prawo łaski, wymiar sprawiedliwości w Polsce
- Uważam, że prezydent powinien przede wszystkim czuwać nad przestrzeganiem konstytucji, a nie ją kwestionować tego rodzaju inicjatywą. To referendum to nieporozumienie.
- Opis: o staraniach prezydenta Andrzeja Dudy dotyczących przeprowadzenia w 2018 referendum w sprawie konstytucji.
- Autor: Ryszard Piotrowski
- Prof. Piotrowski: Referendum prezydenta Dudy to nieporozumienie, wyborcza.pl, 13 czerwca 2018
- Zobacz też: referendum
- W sytuacjach kryzysowych państwo może podejmować różne decyzje, również te niezgodne z konstytucją.
- Autor: Mariusz Muszyński
- Źródło: Kontrowersyjne wpisy nowego sędziego Trybunału Konstytucyjnego wywołały burzę w sieci. Internet nie zapomina, onet.pl, 3 grudnia 2015
- Żadna konstytucja nie obroni się przed najazdem Hunów. Jeżeli przybędą barbarzyńcy i nie będą stosowali żadnych reguł, to cokolwiek do tej konstytucji zapiszemy, to i tak się samo nie obroni.
- Autor: Krzysztof Grajewski
- Źródło: Sympatyzujący z PiS prawnicy oferują konstytucjonalistom dwa tysiące złotych za wypełnienie ankiet. Chodzi o zmiany w konstytucji, wyborcza.pl, 9 kwietnia 2017.