Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832) – niemiecki poeta, dramaturg, prozaik, filozof, uczony i mąż stanu.

Johann Wolfgang von Goethe

Cytaty z utworów

• Czerwona nić.
  • Der rote Faden. (niem.)
  • Opis: motyw, nurt działania.
  • Źródło: Pokrewieństwa z wyboru 2, 2 (1809)

Cierpienia młodego Wertera

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Cierpienia młodego Wertera.

• Jakże trudno na tym świecie człowiekowi zrozumieć drugiego człowieka.

• Odczuwamy bardzo często swe braki, a to, czego nam brak, posiada często, jak nam się wydaje, ktoś drugi…

• Posiadam tyle, a wszystko pochłania uczucie dla niej. Posiadam tyle, a bez niej wszystko mi jest niczym

• To co ja wiem, może każdy wiedzieć. Moje serce mam ja tylko.

Faust

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Faust (dramat).

• Błądzi człowiek, póki dąży.
  • Es irrt der Mensch, solang er strebt. (niem.)
  • Zobacz też: człowiek

• Czyn jest wszystkim, niczym sława.
  • Die Tat ist alles, nichts der Ruhm. (niem.)

• Krew jest to likwor całkiem osobliwy.
  • Blut ist ein ganz besondrer Saft (niem.)
  • Źródło: 1, 4

Refleksje i maksymy

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Refleksje i maksymy.

• Błędy człowieka czynią go sympatycznym.
  • Zobacz też: błąd

• Nie można żyć dla każdego, w szczególności zaś nie można żyć dla tych, z którymi nie chciałoby się żyć.
  • Wir können nicht für alle leben, besonders für die, mit denen wir nicht leben wollen. (niem.)

• Nie wszędzie, gdzie jest woda, muszą być żaby; ale gdzie słychać żaby, tam jest woda.

Inne

O religii

• Architektura weneckiego kościoła Świętego Marka dorównuje w swej głupocie wszystkiemu, czego uczono i dopuszczano się pewno w jego murach. Wszystkie te zabiegi o nadanie znaczenia kłamstwu wydają mi się żałosne, a popisy, które imponują dzieciom i ludziom żądnym wrażeń zmysłowych, zdają mi się – także wówczas, gdy zastanawiam się nad nimi jako twórca, poeta – niesmaczne i mało ważne.
  • Źródło: Karlheinz Deschner, I znowu zapiał kur – Krytyczna historia Kościoła, Gdynia 1996; t. 2, s. 306–308.

• Biorąc pod uwagę wszystkie akty tworzenia, odkrywa się jedną elementarną prawdę: gdy się czemuś prawdziwie poświęcamy, wspiera nas opatrzność.

• Chce on [Kościół] rządzić, a do tego potrzeba mu ograniczonych w swym myśleniu mas, które będą się korzyć i pozwolą nad sobą panować.
  • Źródło: Karlheinz Deschner, I znowu zapiał kur – Krytyczna historia Kościoła, Gdynia 1996; t. 2, s. 306–308.

• Człowiek bez wiary jest tylko półczłowiekiem.
  • Zobacz też: wiara

• Jakkolwiek często zaglądaliśmy do niego (Koranu), zawsze na początku nas odrzuca, lecz później przyciąga i zdumiewa, by na koniec zmusić nas do złożenia mu hołdu… Jego styl, zgodny z treścią i intencją, jest surowy, wspaniały, przejmujący – i zawsze prawdziwie wzniosły. A więc Księga ta przez wszystkie wieki będzie wywierać swój niezmienny wpływ.
  • Źródło: T.P. Hughes, A Dictionary of Islam, Londyn 1885, s. 526.

• Mahomet był Prorokiem, a nie poetą i dlatego jego Koran musi być traktowany jako Boskie Prawo, a nie jako książka stworzona przez człowieka dla rozrywki lub edukacji.
  • Zobacz też: Mahomet, Koran

• Nauka Chrystusa nigdzie nie była bardziej tłumiona niż w chrześcijańskim Kościele.

• Nie jestem zbudowany ani teatrem, ani obrzędami kościelnymi: komedianci zadają sobie wiele trudu, żeby wywołać uciechę, klech zaś czyni to, by nakłonić do religijnego skupienia. (…) [papież jest] najlepszym komediantem w Rzymie.
  • Źródło: Karlheinz Deschner, I znowu zapiał kur – Krytyczna historia Kościoła, Gdynia 1996, t. 2, s. 306–308.
  • Zobacz też: religia

Pozostałe

• Artysto, twórz, nie gadaj!
  • Bilde Künstler; rede nicht! (niem.)
  • Źródło: przedmowa do działu Sztuka, Dzieła (1815)

• Barwy są czynami światła, czynami i cierpieniem.
  • Die Farben sind Taten des Lichts, Taten und Leiden. (niem.)
  • Źródło: wstęp do O teorii kolorów (Zur Farbenlehre)
  • Zobacz też: światło

• Błąd łatwiej dostrzec niż prawdę, bo błąd leży na wierzchu, a prawda w głębi.

• Charakter człowieka najlepiej określa się przez to, co uznaje on za śmieszne.

• Ciągle mamy nadzieję – i we wszystkich sprawach lepiej mieć nadzieję niż ją stracić.
  • Zobacz też: nadzieja

• Co skraca mi czas? – Działanie! Co wydłuża go niemiłosiernie? – Bezczynność!
  • Zobacz też: czas, działanie

• Cud jest najukochańszym dzieckiem wiary.

• Człowieczek.
  • Homunkulus. (łac.)

• Człowiek dla miłości jest tylko potrzebny na świecie.

• Człowiek, choć jest istotą tak ograniczoną, potrzebuje podwójnych uczuć: Miłości i Nienawiści.

• Gdy otworzysz oczy wydaje ci się już, że widzisz.

• Gdzie światło jest najjaśniejsze, cień jest najciemniejszy.
  • Źródło: Götz von Berlichingen

• Gdzie znika zainteresowanie, tam znika i pamięć.

• Głęboki upadek prowadzi często do wielkiego szczęścia.
  • Zobacz też: szczęście

• I być zmuszonym do uwielbiania absurdu – to najsmutniejszy stan, do jakiego może być doprowadzony człowiek świadomy swego rozumu.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• I najmniejszy włos rzuca swój cień.
  • Das kleinste Haar wirft seinen Schatten. (niem.)
  • Źródło: Sprüche in Prosa III

• Istnieją dwie pokojowe formy przemocy: prawo i przyzwoitość.
  • Zobacz też: przemoc

• Ja jestem Twój i Ty jesteś moja, i tak trwamy razem. Przecież nie może być inaczej.

• Jeśli miłość jest wadą, szybko z niej wyrastasz.
  • Zobacz też: miłość

• Każdy, chociażby tylko dziesięć lat wcześniej czy później urodzony, byłby, co się tyczy własnego własnego wykształcenia i oddziaływania na zewnątrz, niemal zupełnie innym człowiekiem.
  • Ein jeder, nur zehn Jahre früher oder später geboren, dürfte, was seine eigene Bildung und die Wirkung nach außen betrifft, ein ganz anderer geworden sein. (niem.)
  • Źródło: Z mojego życia. Zmyślenie i prawda, tom I, wstęp, tłum. Aleksander Guttry

• Kiedy ludzie stają się naprawdę źli, jedynym uczuciem, jakie im pozostaje, jest radość z cudzej krzywdy.

• Klasyczne jest to, co zdrowe; romantyczne to, co chore.
  • Źródło: Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 30.

• Kolekcjonerzy to ludzie szczęśliwi.

• Komu trzy tysiące lat nie mówią nic, niech w ciemności niewiedzy żyje z dnia na dzień.
  • Źródło: tłum. Ewa Perucka, cyt. za: Jostein Gaarder, Świat Zofii. Cudowna podróż w głąb historii filozofii, Warszawa 1995, s. 182.

• Kto nie jest w stanie kochać i twierdzi, że nigdy się nie myli, ten pozwolił się już pogrzebać.

• Kto nie uwierzy w własny rozwój, ten na zawsze pozostanie szarym przechodniem.

• Kto wiele przebywa z dziećmi, odkryje, że żaden nasz czyn nie pozostaje u nich bez oddźwięku.
  • Zobacz też: dziecko

• Kto źle zapnie pierwszy guzik, ten nie zapnie się jak należy.

• Los spełnia nasze życzenia, ale na swój sposób, żeby móc nam dać coś ponad życzenie.

• Ludzie są szczęśliwi, zanim dojdą do rozumu i kiedy go znów stracą.

• Ludzkość? To abstrakcja. Zawsze istnieli i będą istnieli tylko ludzie.

• Łatwo się nauczyć panowania, trudniej rządzenia.

• Matematycy to gatunek Francuzów: mówisz coś do nich, a oni przekładają to na swój język i proszę: robi się z tego coś zupełnie innego.
  • Zobacz też: matematyk

• Miej nawet mały rozum, ale swój.

• Miłość często to wzmacnia, co zdawałoby się, że ją powinno ugasić: kaprysy i przeciwności, oddalenie i zazdrość.

• Miłość jest cierpieniem. Człowiek musi kochać, ale nie chce tego.

• Miłość to sprawa idealna, małżeństwo – realna. Połączenie rzeczy realnej z idealną nigdy nie uchodzi bezkarnie.

• Miłość to uparte dziecię, nigdy się mocniej nie uczepi szaty nadziei jak wówczas, gdy ta bliska jest zniknięcia.

• Miłość, co daje siłę wszystko znieść, za wszystko też może wystarczyć.

• Musisz wygrać i panować –
  albo przegrać w nędzy żyć.
  Cierpieć albo triumfować,
  młotem lub kowadłem być!
  • Zobacz też: cierpienie, triumf

• Myślenie jest ważniejsze niż wiedza, ale nie ważniejsze niż obserwacja.

• Na myśl o Niemcach często ogarnia mnie wielki smutek: jacyż potrafią być wspaniali jako jednostki, a zarazem jacy godni pogardy jako naród…
  • Źródło: John Altman, Gry szpiegów, motto

• Najszczęśliwszy geniusz ledwo dokaże, ażeby samym instynktem i naturą wyniósł się nad pospolitość. Sztuka jest sztuką, kto jej nie zbadał, nie może zwać się poetą, ani artystą.
  • Źródło: Kazimierz Brodziński, O krytyce w: Pisma rozmaite Kazimierza Brodzińskiego, tom I, wyd. Drukarnia Józefa Węckiego, Warszawa 1830, s. 53.

• Należy każdego dnia posłuchać krótkiej pieśni, przeczytać dobry wiersz, zobaczyć wspaniały obraz i jeśli byłoby to możliwe – wypowiedzieć kilka rozsądnych słów.

• Nie ma wartości równej wartości czasu.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Nie ma większego skarbu nad wartość dnia.
  • Opis: przypisywane.
  • Źródło: „Przekrój”, wydania 2880–2891, wyd. Czytelnik, 2000, s. 29.
  • Zobacz też: dzień

• Nie ma nic straszniejszego niż czynna ignorancja.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz też: ignorancja

• Nie podróżuje się po to, by przyjechać, tylko żeby podróżować.

• Nie trzeba pisać wierszy ani sztuk teatralnych, żeby być twórcą: istnieje również twórczość czynów, która niejednokrotnie stoi znacznie wyżej.

• Nie zawsze się traci, kiedy się zostaje pozbawionym czegoś.

• Nikt nie jest panem ludzi naprawdę twórczych, należy ich zostawić samych sobie.

• Nikt nie jest tak bardzo zniewolony jak ktoś, kto czuje się wolnym, podczas gdy w rzeczywistości nim nie jest.

• Nowi poeci zbyt wiele wody wlewają do atramentu.
  • Zobacz też: poeta

• Oskarżasz ją, że przechodzi od jednego do drugiego, a ona szuka tylko stałego mężczyzny.

• Po sposobie, w jaki spełniasz swój obowiązek poznasz wartość swoją.

• Podróżuje się nie po to, aby dotrzeć do celu, ale po to, żeby być w podróży.

• Potykając się można zajść daleko; nie wolno tylko upaść i nie podnieść się.

• Póki nie umierasz i nie stajesz się na nowo, jesteś tylko smutnym gościem na tej tajemniczej ziemi.
  • Źródło: Dietrich von Hildebrand, Przemienienie w Chrystusie, tłum. Juliusz Zychowicz, Znak, Kraków 1982, s. 15.

• Prawda jest pochodnią olbrzymią: dlatego właśnie usiłujemy wszyscy zbliżyć się do niej tylko na chwilę w obawie, by nie spłonąć.

• Prawdziwa miłość jednaką zostanie, czy jej na wszystko pozwolisz, czy wszystkiego zabronisz.

• Przed rewolucją wszystko było dążnością, potem zmieniło się w żądanie.

• Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować.
  • Źródło: Jarosław Gronert, Astrologia od początku, Pabianice 2007, s. 144.
  • Zobacz też: wiedza

• Starość nie czyni nas zdziecinniałymi, jak ludzie twierdzą, lecz odkrywa w nas ciągle jeszcze prawdziwe dzieci.

• Śnieg to fałszywa czystość.

• Świadomość, że gdzieś jest ktoś, kto mimo dzielącej odległości lub nie wyrażonych myśli, wyczuwa twą obecność, przemienia tę ziemię w raj.

• Świat idzie naprzód tylko dzięki tym, którzy się temu sprzeciwiają.

• Talent kształci się w ciszy, a charakter – w wirze świata.

• Ten jest najszczęśliwszym człowiekiem, który koniec swego życia może powiązać z jego początkiem.
  • Źródło: Teresa Bętkowska, Ojciec kochał – matka wychowywała, „Alma Mater” nr 156–157, kwiecień-maj 2013, s. 29.

• To nie to, że z wiekiem stajemy się dziećmi. Wiek po prostu pokazuje, jakimi dziećmi pozostaliśmy.

• Trzeba kochać, trzeba nienawidzić, trzeba walczyć, trzeba umieć silnie przeżywać. To może uczynić życie gorzkim, ale bez tego życie nic nie jest warte.

• Tylko człowiek, który przez całe życie pracował, ma prawo powiedzieć: żyłem!

• Tylko ten, kto jest najwrażliwszy, może się stać najzimniejszym i najtwardszym; musi się bowiem zamknąć w hartowanym pancerzu, aby się zabezpieczyć przed szorstkimi potrąceniami. I jakże mu często ciąży ten pancerz.

• Wiele tracimy wskutek tego, że przedwcześnie uznajemy coś za stracone.
  • Zobacz też: strata

• Więcej światła!
  • Mehr Licht. (niem.)
  • Opis: rzekomo ostatnie słowa poety; prawdopodobnie umierającemu Goethemu ciemniało w oczach i powiedział: „Otwórzcie drugą okiennicę, niechaj wpadnie więcej światła”.

• Większego szczęścia nie ma na ziemi jak szczerze kochać i być ukochanym.

• Własna wola czyni człowieka wielkim lub małym.
  • Źródło: Jarosław Gronert, Astrologia od początku, Pabianice 2007, s. 17.

• Właśnie to, z czym człowiek się nie zgadza i czego nikt nie chce słuchać, trzeba tym częściej powtarzać.

• Wobec wielkich zalet drugiego człowieka nie ma innego ratunku jak tylko miłość.

• Wszechpotężna jest miłość, która wszystko tworzy, wszystko ochrania.
  • Zobacz też: miłość

• Wszystko, co wyzwala naszego ducha, nie ucząc nas panowania nad sobą, prowadzi do zguby.

• Wszystko ułożyłoby się znakomicie, gdyby można było rzecz powtórzyć.

• Wysokie wymagania – nawet niespełnione – już same w sobie są bardziej godne szacunku niż niskie wymaganie spełnione bez reszty.
  • Źródło: „Przekrój” nr 1747, 1 października 1978, s. 13.

• Z przyganą odniósł się też do tragedii przeznaczenia. „Cóż dzisiaj powiedział – począć z losem? Los to polityka.”
  • Źródło: Rozmowa z Napoleonem (1808)
  • Zobacz też: przeznaczenie

• Zaczynaj wszystko, co możesz zrobić lub o czym marzysz. Zuchwałość mieści w sobie geniusz, siłę i czary. Nie zwlekaj!

• Zmysły mają zbyt krótkie skrzydła w stosunku do nieśmiertelnego lotu ducha.

O Goethem

• Faust to wielkie dzieło. Jest ono najpełniejszym wyrazem epoki, która się w Europie nie powtórzy. Epoki, kiedy społeczeństwo doszło do odrzucenia samego siebie, kiedy każdy obywatel stał się człowiekiem, kiedy wreszcie zaczęła się walka między starymi a nowymi czasami i ludzie przestali uznawać za niewzruszone cokolwiek prócz rozumu ludzkiego i przyrody. Francuzi w swojej rzeczywistości wprowadzali rządy rozumu ludzkiego; Niemcy wprowadzili je w teorii, w filozofii, w poezji… Fausta możemy uważać za najpełniejszy literacki wyraz epoki dzielącej średniowiecze od nowych czasów… W życiu każdego z nas przychodzi okres, kiedy Faust wydaje się nam najznakomitszym dziełem umysłu ludzkiego, kiedy zaspokaja on całkowicie nasze pragnienia; ale nadchodzi z kolei okres, kiedy nie przestając uważać Fausta za wspaniałe i przepiękne dzieło, idziemy jednak naprzód poszukując innych, może mniejszych talentów, ale silniejszych charakterów, kiedy dążymy do innych celów…
  • Źródło: Iwan Turgieniew, Połnoje sobranije soczinienij, Petersburg 1898, t. XII.

• Niewzruszony na swym Olimpie bóg Goethe, który opisuje ludzkie namiętności, nigdy ich nie odczuwając ani nie podzielając, zawsze wydawał mi się istotną niezbyt pociągającą, która swą nieczułością, egoizmem i pychą przypomina diabła, a człowieka jedynie swoimi drobnymi namiętnościami.
  • Źródło: Alexis de Tocqueville, Listy, wyd. Znak, 1999

• Obrazek przedstawiał Goethego... wie pani, poetę Goethego. Ale na portrecie nie wyglądał tak jak w rzeczywistości... Właściwie w ogóle nie wiadomo dokładnie, jak wyglądał, nie żyje od stu lat. Ale pewien współczesny malarz ufryzował Goethego tak, jak sobie go wyobrażał, i ten portret denerwował mnie i budził we mnie wstręt... nie wiem, czy pani to rozumie?
  • Autor: Hermann Hesse, Wilk stepowy