Zbigniew Pietrasiński

Zbigniew Pietrasiński (1926–2010) – polski psycholog, profesor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki, popularyzator nauki.

Psychologia sprawnego myślenia

(Wiedza Powszechna, Warszawa 1961)

• Doświadczenie poucza, że powodzenie życiowe, pomyślność, szczęście nie musi iść w parze ze stopniem posiadanej inteligencji i kultury umysłowej. Bywa różnie. Czasem osobnik o raczej prymitywnym umyśle jest szczęśliwszy od wysoce inteligentnego, ponieważ lepiej się przystosowuje do rzeczywistości nie całkiem racjonalnie ułożonej, mniej rzeczy go drażni i martwi, ma mniej powodów do wątpliwości i rozterek duchowych, a czasem i więcej szans na awans.
  • Źródło: s. 185
  • Zobacz też: szczęście

• Inteligencja przejawia się m.in. w odporności na zakłócający poprawność myślenia wpływ emocji. Człowiek niełatwo dający się wprowadzić w błąd sugestywnym oddziaływaniem różnych grup i jednostek, które ukrywają przed nim całą prawdę lub wręcz narzucają fałszywe, choć czasem przyjemne tezy, przejawia wyższą inteligencję od osobnika mniej krytycznego i łatwiej ulegającego tendencji do myślenia na zasadzie pobożnych życzeń.
  • Źródło: s. 41
  • Zobacz też: inteligencja (psychologia)

• Każdy z nas pogrążony jest od dzieciństwa w oceanie kultury swej epoki i jej tradycji, wchłania nieustannie nie tylko jej wielkość, lecz i ograniczoność. Umysły krytyczne umieją przynajmniej częściowo dostrzec tę ograniczoność i przez to w jakimś stopniu ją przezwyciężyć. Nie każdy z nich sięga tak daleko jak genialny Kartezjusz, który pokusił się o podanie w wątpliwość wszystkiego, co umysł jego przyswoił sobie od dzieciństwa do czasu męskiej dojrzałości.
  • Źródło: s. 72
  • Zobacz też: Kartezjusz, tradycja

• Krytycyzm jest postawą, która u konkretnych ludzi obejmuje bardzo niejednakowy zakres problemów. Znane są przykłady uczonych wybitnie krytycznych w dziedzinie uprawianej specjalności, a zarazem dogmatycznych w sferze poglądów światopoglądowych lub politycznych, przejętych pod wpływem swego otoczenia.
  • Źródło: s. 74
  • Zobacz też: naukowiec

• Ludzie nazywani genialnymi mogą się od siebie poważnie różnić zarówno pojemnością i trwałością pamięci, jak szybkością myślenia, błyskotliwością, siłą wyobraźni etc. Jednak ich cechą wspólną jest zdolność do najwyższej abstrakcji, do operowania nowymi, skomplikowanymi systemami symboli. Przewyższają oni innych ludzi plastycznością myślenia i dostrzeganiem ukrytych związków. Potrafią przełamywać całe systemy trwałych, powszechnie uznanych szablonów myślowych i tworzyć z elementów doświadczenia społecznego i własnego nowe, złożone i niezwykle cenne struktury.
  • Źródło: s. 47
  • Zobacz też: geniusz

• Wiadomo, że pod wpływem uczuć łatwo można bez żadnych racjonalnych powodów uznać za prawdę to, czego bardzo pragniemy lub czego się boimy. Stajemy się mniej krytyczni wobec mniemań osób drogich i przesadnie uprzedzeni do sądów nieprzyjaciół. Wiemy dobrze, że zarówno miłość, jak nienawiść może oślepić człowieka, podyktować mu absolutnie błędne sądy i decyzje.
  • Źródło: s. 107
  • Zobacz też: uczucie