Wikicytaty

Wolna wola

zdolność podmiotów do dokonywania wyborów bez ograniczeń ze strony różnych czynników

Wolna wola – hipotetyczna cecha ludzkiego umysłu, pozwalająca człowiekowi świadomie decydować o swoich czynach i nie być całkowicie zdeterminowanym czynnikami zewnętrznymi.

  • A gdy ludzie twierdzą, że twoje zachowanie cechuje się bezprzyczynowością, które nazywają „wolną wolą”, to (a) nie dostrzegli, lub też nie poznali, determinizmu czającego się pod powierzchnią i/lub (b) błędnie doszli do wniosku, że specyficzne aspekty wszechświata, które działają w sposób indeterministyczny, mogą wyjaśnić twój charakter, moralność i zachowanie.
  • Czystość i nieczystość nie są wypływem wrodzonej nam natury, ale zależą od wolnej woli tych, którzy daną rzecz przedsiębiorą.
    • Autor: Jan Chryzostom
    • Źródło: Myśli św. Jana Chryzostoma, "Wolna wola", 59. Księgarnia Św. Wojciecha, 1937.
    • Zobacz też: czystość
  • Musimy wierzyć w wolną wolę. Nie mamy wyboru.
    • Autor: Isaac Bashevis Singer
    • Źródło: Henryk Markiewicz, Utarczki i perswazje 1947–2006, Wydawnictwo UJ, 2007, s. 10.
  • Myślę, że człowiek nie może się zmienić, ale może dokonać w sobie przemiany. Bo jeśli ktoś jest żywiołem wody, może stać się lodem albo parą, ale nigdy nie będzie ogniem. Wierzę w wolną wolę i determinizm, czyli w dwie rzeczy, które na pierwszy rzut oka się wykluczają. Tak naprawdę cudownie się dopełniają. Jesteśmy zdeterminowani chociażby cechami genetycznymi czy wychowaniem, ale mamy też wolną wolę, która może decydować, jak czerpać z tych zasobów.
  • Nie do końca potrafię sobie wyobrazić, jak można żyć tak, jakby wolna wola nie istniała. Być może nigdy nie będzie możliwe patrzeć na siebie jako na nic więcej niż sumę biologicznych składników. Może będzie nam musiało wystarczyć, że mity, które sobie opowiadamy o ludziku w naszym mózgu, będą przynajmniej nieszkodliwe, a ciężką pracę autentycznie racjonalnego myślenia zachowamy tylko do spraw naprawdę ważnych – takich jak wstrzymywanie się od surowych ocen.
    • Autor: Robert Sapolsky, Zachowuj się. Jak biologia wydobywa z nas to, co najgorsze, i to, co najlepsze, tłum. Piotr Szymczak, Media Rodzina, Poznań 2022, ISBN 9788382651171, s. 741.
  • Oto praca wychowawcza winna się zawsze rachować z jednym czynnikiem, z którym inne dziedziny działalności ludzkiej nie mają w tym stopniu do czynienia, mianowicie: z wolną wolą wychowanka. Na czynnik ten wpływać można i trzeba, i wiemy dobrze, że wpływu wychowawcze mogą go bardzo daleko przeobrazić. A jednak nie może tu być mowy o takim oddziaływaniu koniecznym, które by się dało ująć w jakieś prawa funkcjonujące z niezawodną ścisłością, jak to ma miejsce na tylu innych polach twórczości ludzkiej.
    • Autor: o. Jacek Woroniecki, W szkole wychowania, Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, Lublin 2008, s. 247
  • Szatan ma tylko jedną bramę, aby wejść do naszej duszy: wolę. Bramy ukryte nie istnieją. Nie ma żadnego grzechu, jeśli nie został on popełniony za zgodą woli. Skoro w grę nie wchodzi wola, to nie jest to grzech, a tylko słabość ludzka.
  • Wolna wola jest instytucją społeczną, którą z powodzeniem tworzymy w naszym kręgu kulturowym. (…) Traktujemy się nawzajem tak, jakby każdy z nas mógł swobodnie decydować, i dlatego w ramach społeczności jesteśmy podmiotami obdarzonymi wolną wolą. Poza tymi granicami nie ma wolności. To nasze uwarunkowania społeczne w określony sposób determinują nasze postępowanie. Wolna wola nie występuje w naturze. Nie ma na świecie człowieka, który, podejmując decyzje, nie ulegałby różnym wpływom.
    • Autor: Wolfgang Prinz
    • Źródło: rozmowa Thomasa Asseheuera i Ulricha Schnabela, Wolna wola nie istnieje, „Die Zeit”, tłum. „Forum”, 27 lutego 2012.

Zobacz też:

Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Wolna_wola&oldid=589221”