Aleksander I Romanow

Aleksander I (1777–1825) – cesarz Rosji w latach 1801–1825, król Polski w latach 1815–1825 z dynastii Romanowów.

• Czyż mogę się zrzekać 200 tysięcy najlepszych żołnierzy Europy dla kapryśnych i niesfornych Polaków? Jadę do Berlina, by zastępy pruskich jegrów mieć u swego boku w rozprawie z Napoleonem.
  • Opis: odmowa przyjęcia planów Adama Jerzego Czartoryskiego w sprawie antypruskiej koalicji.
  • Źródło: Kronika Polski. Lata wielkich nadziei: 1796–1814, Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, Kraków 1998, s. 13.

Aleksander I Romanow

• Jestem samowładnym monarchą i będzie, jak ja chcę.
  • Źródło: Piotr Małyszko, Słownik postaci historycznych, wyd. ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2006, s. 5.

• Jeśliby tobie ucięto rękę, zapewne byś krzyczał i żalił się, że cię boli – zeszłej nocy odjęto mi Speranskiego, a on był moją prawą ręką.
  • Zobacz też: Michaił Sperański, rosyjski polityk i prawnik, zwolennik reform
  • Źródło: Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, 100 postaci, które tworzyły historię Polski, wyd. Świat Książki, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2000, ISBN 837311288X, s. 242

• Jeśli cesarz Napoleon rozpocznie ze mną wojnę, jest możliwe, a nawet prawdopodobne, że zostaniemy pokonani. To znaczy, zakładając, że będziemy się bić. Hiszpanie często przegrywają, ale jak dotąd nie zostali pokonani. I nie są przecież tak daleko od Paryża! My nie będziemy ryzykować. Mamy duże pole manewru. Nie ja pierwszy wyciągnę miecz, ale będę ostatnim, który go schowa. Jeśli przebieg walk będzie dla mnie niekorzystny, wycofam się na Kamczatkę. Nasz klimat, nasza zima będą po naszej stronie.
  • Opis: wypowiedziane w 1811
  • Źródło: Roman Daszczyński, Nie igraj z Azjatą, „Ale Historia Extra” nr 1 (1), listopad 2012, s. 29.

• Moim jedynym pragnieniem był zawsze związek Francji i Rosji, chciałbym bardzo porozumieć się z pierwszym konsulem, którego szczery charakter jest mi dobrze znany.
  • Opis: odpowiedź na kurtuazyjny list, który wysłał mu Napoleon I Bonaparte z okazji koronacji cara w 1801
  • Źródło: Roman Daszczyński, Nie igraj z Azjatą, „Ale Historia Extra” nr 1 (1), listopad 2012, s. 28.

• Nigdy przedtem nie sprawiło mi to takiej przyjemności, bardzo ci dziękuję.
  • Opis: zwracając się w języku francuskim do swej żony w dniu 15 listopada 1825, która namówiła go do wyspowiadania się i przyjęcia komunii, co też uczynił (zmarł 1 grudnia tego roku)
  • Źródło: Isabelle Bricard, Leksykon śmierci wielkich ludzi, tłum. Anita i Krzysztof Staroniowie, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1998, ISBN 8305129713, s. 18.

• Od dłuższego już czasu zaczęliśmy ze strony cesarza Francuzów doznawać postępowania, które dowodziło nieprzyjaznych jego względem Rosji zamiarów; atoli spodziewaliśmy się, że zmienimy je, posługując się łagodnymi i pokojowymi środkami. Skorośmy w końcu spostrzegli, że powtarzają się bezustanne najbardziej jawne obelgi, zostaliśmy mimo Naszych pokojowych chęci zmuszeni do uzupełnienia i skupienia Naszych armii. Jednakowoż nie straciliśmy jeszcze nadziei dojścia do pojednania i, zatrzymując się u granic Naszego Cesarstwa i nie łamiąc pokoju, byliśmy gotowi do obrony. Wszystkie jednak użyte przez Nas łagodne środki nie zdołały zapewnić Nam owego upragnionego pokoju. Cesarz Francuzów wypowiedział Nam pierwszy wojnę, atakując nagle Nasze wojsko pod Kownem. Widząc więc, że nic nie zdoła go skłonić do poparcia Naszych pokojowych pragnień, nie mamy przeto innej rady, jak wezwać pomocy Wszechmocnego, świadka i mściciela prawdy, i przeciwstawić Nasze siły siłom nieprzyjaciela.
  • Opis: odezwa do swych wojsk przed wybuchem wojny rosyjsko-francuskiej z Napoleonem I Bonapartem.
  • Źródło: Paweł Klint, Piotr Galik, Zrozumieć przeszłość. Dzieje nowożytne. Podręcznik do historii dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Część 2. Zakres rozszerzony, Nowa Era, Warszawa 2014, ISBN 9788326717970, s. 451.

• Ojciec zmarł na apopleksję. Teraz będzie tak, jak było za babki.
  • Opis: po śmierci ojca, Pawła I (w rzeczywistości zamordowanego przez gwardzistów, na co Aleksander przyzwolił). Babka – Katarzyna II
  • Źródło: Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, 100 postaci…, op. cit., s. 242

• Panie Boże! Czyżby było prawdą, że królowie cierpią przed śmiercią bardziej niż zwykli ludzie?
  • Opis: ostatnie słowa
  • Źródło: Isabelle Bricard, Leksykon śmierci wielkich ludzi, op. cit., s. 19.

• Teraz, panowie, czyńcie waszą powinność. Zastosujcie środki, które uznacie za właściwe.
  • Opis: do swoich lekarzy, gdy był poważnie chory (wypowiedziane 15 listopada 1825)
  • Źródło: Isabelle Bricard, Leksykon śmierci wielkich ludzi, op. cit., s. 18–19.

• To pan musi znowu ocalić świat.
  • Opis: do Arthura Wellesleya, 1. księcia Wellington (prośba o ponowne stawienie czoła Napoleonowi I Bonaparte, który uciekł z wyspy Elba).
  • Źródło: Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2014, s. 113.

• Udawajmy, że pragniemy wzmocnić przymierze, aby uśpić czujność sprzymierzeńca. Zyskam w ten sposób na czasie, a tymczasem się przygotowuję…
  • Opis: z listu Aleksandra I do matki Marii Fiodorowny latem 1808 (rok po pokoju w Tylży).
  • Źródło: Roman Daszczyński, Nie igraj z Azjatą, „Ale Historia Extra” nr 1 (1), listopad 2012, s. 29.

• Zapuszczę brodę i raczej będę żywić się czerstwym chlebem na Syberii, aniżeli podpiszę hańbę mojej ojczyzny i drogich moich poddanych, których ofiarę umiem cenić.
  • Opis: wypowiedziane w gniewie po otrzymaniu wieści o zajęciu Moskwy przez armię napoleońską.
  • Źródło: Grzegorz Jasiński, Aleksander I w: Romanowowie (tom 3. z serii Dynastie Europy), Biblioteka Gazety Wyborczej, ISBN 9788326800832, 2010, s. 35.

O Aleksandrze I Romanowie

• Car Aleksander I Romanow otrzymał raz od biednego jeszcze wtedy poety Cheaplera tomik poezji z dedykacją. Podziękował mu w ten sposób, że kazał związać setkę banknotów storublowych na kształt książki i – umieściwszy na karcie tytułowej napis: „Poezje Aleksandra I” – posłał ją Cheaplerowi. Nazajutrz poeta odpisał:
  „Poezje te podobały mi się tak bardzo, że pragnąłbym czym prędzej przeczytać tom drugi”.
  Po kilku dniach otrzymał to, o co prosił, jednakowoż na końcu przesyłki od cara znalazły się słowa:
  „Koniec tomu drugiego i ostatniego”.
  • Źródło: Przemysław Słowiński, Sławni ludzie w anegdocie, Videograf II, Katowice 2009, ISBN 9788371837272.

• Car jest mądry, wytworny, wykształcony; bez trudu może oczarować, lecz tego właśnie trzeba się bać; jest nieszczery; to prawdziwy Bizantyjczyk czasów upadku imperium (…) jest wyrafinowany, fałszywy, zręczny; może zajść daleko…
  • Autor: Napoleon I
  • Źródło: Grzegorz Jasiński, Aleksander I w: Romanowowie (tom 3. z serii Dynastie Europy), op. cit., s. 32.

• Car szedł na koronację, przed nim kroczyli mordercy jego dziadka, po bokach szli mordercy jego ojca, a za nim jego właśni mordercy…
  • Autor: Charles-Maurice de Talleyrand
  • Opis: o koronacji Aleksandra I.
  • Źródło: Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, ISBN 8301125829, s. 68.

• Chciał wciąż podbijać serca, robić wrażenie, imponować gabinetom, podobać się generałom, literatom, damom, być podziwianym w najświetniejszych salonach, na najpoufniejszych zebraniach, a także na czele armii.
  • Autor: Adam Jerzy Czartoryski
  • Źródło: Roman Daszczyński, Nie igraj z Azjatą, „Ale Historia Extra” nr 1 (1), listopad 2012, s. 26.

• Chyba żaden historyk nie określi go mianem wielkiego władcy. Ale skoro tak, to dlaczego Aleksander poszedł na konfrontację z genialnym Napoleonem i wyszedł z niej zwycięsko? Dlaczego sprawił, że Rosja po raz pierwszy w dziejach decydowała o losach Europy? Wysoki, szczupły blondyn o sympatycznej powierzchowności. Europejczyk z szerokimi horyzontami, biegłą znajomością kilku języków.
  • Autor: Roman Daszczyński, Nie igraj z Azjatą, „Ale Historia Extra” nr 1 (1), listopad 2012, s. 26.

• Jeśli było trudno do czegokolwiek go przekonać, to jeszcze trudniej było go zmusić do odstąpienia idei, która go opanowała.
  • Autor: Curt von Stedingk
  • Źródło: Grzegorz Jasiński, Aleksander I w: Romanowowie (tom 3 z serii Dynastie Europy), op. cit., s. 35.

• Przed Twe ołtarze zanosim błaganie,
  Naszego króla zachowaj nam, Panie.
  • Autor: Alojzy Feliński, Hymn na rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego… (tekst pierwotny), cyt. za: Paweł Wieczorkiewicz, Aleksander I [w:] Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, 100 postaci…, op. cit., s. 240.

• Wasza Cesarska Mość powinien ratować Europę, a może się to udać tylko w tym wypadku, jeśli przeciwstawi się pan Napoleonowi. Cywilizowany jest naród francuski, nie zaś jego władca. A zatem cesarz Rosji powinien się znaleźć w sojuszu z narodem francuskim.
  • Autor: Charles-Maurice de Talleyrand
  • Źródło: Roman Daszczyński, Nie igraj z Azjatą, „Ale Historia Extra” nr 1 (1), listopad 2012, s. 29.

• Witaj, Królu, w polskiej ziemi
  Ojcze między dziećmi swemi,
  Tyś nam wrócił byt i prawa
  Niech Ci będzie wieczna sława.
  • Autor: Franciszek Grzymała, słowa z 1816, cyt. za: Paweł Wieczorkiewicz, Aleksander I [w:] Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, 100 postaci…, op. cit., s. 240.