Introspekcja

Introspekcja – w psychologii oraz pedagogice, obserwacja oraz analiza własnych subiektywnych stanów psychicznych, myśli i przemyśleń.

• Ci zaś muszą być nieszczęśliwi, którzy nie śledzą z rozwagą drgnień duszy własnej.
  • Autor: Marek Aureliusz, Rozmyślania, tłum. Marian Reiter, Warszawskie Towarzystwo Filozoficzne, Warszawa 1937, s. 61.

• Ciągła introspekcja, a jednocześnie – prowokowanie przez różne sytuacje spontanicznego wyjawiania się czegoś z człowieka, nawet bez świadomości. Aktor przy opracowywaniu każdej swojej roli musi dokonać bolesnego trudu. Jeżeli tego nie uczyni, to albo się powtórzy, albo jeszcze gorzej – stacza się w jakąś manierę. (...) Nasza praca w ogóle to odkrywanie tajemnic drzemiących w człowieku.
  • Autor: Jan Kreczmar
  • Źródło: „Argumenty”, 6 sierpnia 1972

• Do obserwacji siebie (przez którą samopoznanie, poprzez które rozumienie) potrzebna jest tylko uwaga, nie potrzeba żadnych specjalnych warunków ani laboratoryjno-komfortowych, ani podle-terenowych, ani malowniczych, ani egzotycznych, ani szwajcarskich, ani meksykańskich. Każde są dobre. Obserwować siebie można wszędzie. I nie są niezbędne wielkie, wstrząsające przeżycia. Każde najbanalniejsze zdarzenie uważnie i do końca obserwowane: co? jak? dlaczego? – może stać się decydujące, fundamentalne, przełomowe.
  • Autor: Edward Stachura, Fabula rasa

• Obserwacje faktów psychicznych prowadzić można bezpośrednio tylko na sobie samym. Obserwowanie własnego życia psychicznego nazywamy introspekcją. Pośrednią obserwację można prowadzić i na innych jednostkach, spostrzegając i notując systematycznie objawy ich życia psychicznego, jak: słowa i zwroty w pewnych sytuacjach wypowiadane, z uwzględnieniem ich tonu, gesty i wyrazy twarzy, odruchy proste i zachowania się złożone.
  • Autor: Władysław Witwicki, Psychologia, t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 34.

• Uważam, że ekonomia jest nauką moralną... zajmuje się introspekcją i wartościami... zajmuje się motywami, oczekiwaniami i psychologicznymi niepewnościami.
  • Autor: John Maynard Keynes, The General Theory and After, part 2, w: The Collected Writings of John Maynard Keynes, t. 14, Palgrave Macmillan, Londyn 1973.
  • Zobacz też: ekonomia