Friedrich Schiller

Johann Christoph Friedrich von Schiller (1759–1805) – niemiecki poeta i dramaturg.

Friedrich Schiller

Don Carlos (1787)

• Dwadzieścia trzy lata przeżyłem,
  I cóż zdziałałem dla nieśmiertelności?
  • Dreiundzwanzig Jahre,
    und nichts für die Unsterblichkeit getan! (niem.)
  • Opis: w wydaniu I z 1785 nie było tych słów.
  • Zobacz też: Juliusz Cezar, Czyż nie wydaje się wam…

• W moich posiadłościach słońce (nigdy) nie zachodzi.
  • Die Sonne geht in meinem Staat nicht unter. (niem.)
  • Opis: por. Owidiusz, Fasti 2, 136, Wergiliusz, Eneida, 6, 795
  • Źródło: 1, 6

• Zbiegły dni wesołego w Aranchwes pobytu.
  • Die schönen Tage in Aranjuez sind nun zu Ende. (niem.)
  • Źródło: 1, 1, tłum. Adam Mickiewicz

Rezygnacja (1784)

(niem. Resignation)

• Historia świata jest sądem nad światem.
  • Die Weltgeschichte ist das Weltgericht. (niem.)
  • Źródło: 68

• I ja urodziłem się w Arkadii.
  • Auch ich war in Arkadien geboren. (niem.)

Inne

• Aniołem człowieka jest czas.

• Co ma ożyć w pieśni, zginąć powinno w rzeczywistości.

• Czas przynosi radę. Należy oczekiwać jej cierpliwie. Bywa, że trzeba zawierzyć chwili.

• Dwoje serc i w skromnej chatce
  Może w szczęściu błogim trwać.
  • Raum ist in der kleinsten Hütte
    für ein glücklich liebend Paar. (niem.)
  • Źródło: Chłopiec nad strumieniem, tłum. Wanda Markowska

• Gdzie wolność wielka, tam i wiele błędu.

• Jak gwałtowne odmiany mroku i światła, anarchii i ładu, szczęśliwości i nędzy [w historii i na świecie] – nawet gdy spojrzeć na człowieka już tylko w tej małej części świata, jaką jest Europa! Nad Tamizą żyje on wolny i tylko sobie wolność tę zawdzięcza. Tam pośród swych Alp niepokonany, tu znów niezwyciężony wśród swych bagien i sztucznych jezior. Nad Wisłą przez rozbicie bezsilny i nieszczęsny, a za Pirenejami nieszczęsny i bezsilny przez spokój. W Amsterdamie zamożny i kwitnący bez obfitych plonów; a nad Ebro, w tym raju niewykorzystanym, cierpiący nędzę i ubóstwo.
  • Opis: podczas wykładu inauguracyjnego na uniwersytecie w Jenie, w 1789.

• Jedynie dobry smak wnosi harmonię do życia społecznego, albowiem wprowadza ją w życie jednostki.
  • Źródło: Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, tłum. I. Krońska i J. Prokopiuk, Warszawa 1972, s. 167.

• Jestem lepszy niż moja reputacja.

• Jeśli chcesz się poznać, to spójrz jak żyją inni; jeśli chcesz zrozumieć innych – zajrzyj we własne serce.

• Kluczem do edukacji jest przeżycie piękna.

• Kto niewiasty obronić nie zdoła, niewart jej serca.

• Kto raz przeżył wielką miłość, aż do śmierci jest szczęśliwy i nieszczęśliwy, ponieważ się z niej wyleczył.

• Między zmysłową radością a pokojem duszy
  Pozostaje człowiekowi tylko niepokojący wybór.
  • Źródło: Eleanor Herman, Królowe i ich kochankowie. 900 lat intryg, namiętności i pasjonującej polityki, tłum. Barbara Tarnas, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2007, ISBN 9788389632319, s. 7.

• Miłość pomaga znieść wspólną niedolę.

• Mimowi (aktorowi) potomność nie splata wieńców.
  • Dem Mimen flicht die Nachwelt keine Kränze. (niem.)
  • Źródło: Trylogia o Wallensteinie i wojnie trzydziestoletniej, cz. I, Obóz Wallensteina (1799), Prolog, 41

• Murzyn zrobił swoje, Murzyn może odejść.
  • Der Mohr hat seine Arbeit getan; der Mohr kann gehen. (niem.)
  • Źródło: Fiesco 3, 4

• Niezmącona radość życia [nie jest udziałem żadnego ze śmiertelnych].
  • Des Lebens ungemischte Freud. (niem.)
  • Źródło: Pierścień Polikratesa 9

• O radości, iskro bogów!
  Elizejskich pól dziewico!
  Wchodzim do twych świętych progów
  Z pełną ogniów twych źrenicą.
  Co czas rozprzągł i zwyczaje,
  Czarodziejstwo twoje sprzęga;
  Braćmi cały świat się staje,
  Kędy błogi lot twój sięga.
  Uściśnijmy się, miliony!
  Pocałunek całej ziemi!
  Musi nad gwiazdami temi
  Ojciec mieszkać upragniony.
  • Źródło: An die Freude (pol. Do radości) (1785)
  • Opis: Do radości – przekład Karola Brzozowskiego wyd. w 1933; wersja instrumentalna Ody do radości Ludwiga van Beethovena (fragment IX symfonii) jest hymnem Unii Europejskiej.

• Obramieńcie się, miliony!
  Pocałunek całej ziemi! Bracia, za gwiazdami temi
  Ojciec mieszka uwielbiony.

• Od mężczyzny wymaga świat siły, aby bronił praw i słuszności, kobieta tylko dobrocią i miłością panować powinna.

• Pokora jest ozdobą chrześcijanina.
  • Źródło: Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin, oprac. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 63.
  • Zobacz też: pokora

• Pozory rządzą światem.

• Przypadków nie ma; to, co jawi się nam jako ślepy traf, pochodzi właśnie z najgłębszych źródeł.
  • Źródło: „Najwyższy czas!”, tom 19, wydania 18–39, Oficyna Liberałów, 2008, s. XVI.
  • Zobacz też: przypadek

• Różnica, zachodząca pomiędzy starym kawalerem i starym mężem na tym polega, iż pierwszego mogą oszukiwać wszystkie kobiety, drugiego zaś tylko własna żona.

• Silny jest najpotężniejszy (gdy jest) sam.
  • Der Starke ist am mächtigsten allein. (niem.)
  • Źródło: Wilhelm Tell 1, 3 (1804)

• Szaleństwo trwa krótko, żal długo.

• Świat znika w oczach rozkochanej kobiety. Jeden tylko człowiek jest dla niej na świecie, to jest jej kochanek, przy którym giną wszyscy inni.

• Taki ma koniec, co piękne na ziemi!
  • Das ist das Los des Schonen auf der Erde! (niem.)

• To właśnie skutkiem, klątwą złego czynu, że ze zła biorąc, w zło się rozkorzenia.

• Trwaj tylko w słońcu, bo nic pięknego nie rośnie w ciemności.

• Tylko w życiu wszystko się postarza, wiecznie młoda jest tylko fantazja.

• Z głupotą sami bogowie walczą nadaremno.
  • Mit der Dummheit kämpfen Götter selbest vergebens. (niem.)
  • Źródło: Dziewica Orleańska, 1801

• Zegar nie bije dla tych, co szczęśliwi!

• Zwykli ludzie płacą tym, co robią, szlachetni tym, czym są.

• Żeby ocalić wszystko, musimy wszystko zaryzykować.
  • Źródło: Sprzysiężenie Fieska w Genui, 1784

• Życie jest chmurne, a sztuka radosna.
  • Zobacz też: sztuka, życie

O Schillerze

• (…) doświadczanie sztuki Schillera – wspaniałego dzieła wielkiego życia, najwyższej dokładności i przy tym całej jego wspaniałej pomysłowości – to prawdziwa rozkosz.
  • (…) der Versuch über Schiller, ein großartiges Werk großer Liebe, voll Akribie und dabei ebenso voll prachtvoller Einfälle, es ist ein reiner Genuß.
  • Autor: Hermann Hesse, 2 lipca 1955

• Schillerowska teoria rozdziału ideału i rzeczywistości umożliwia zjawisko tak typowe dla Niemców, człowieka osobiście szlachetnego, służącego złej sprawie. Schiller tym ludziom z góry dał rozgrzeszenie, bo czyż każdy z nich nie zachował swoich ideałów, których cechą przecie jest to, że są niemożliwe do urzeczywistnienia!
  • Autor: Stanisław Szczepanowski, Idea polska. Wybór pism, oprac. S. Borzym, Warszawa 1987, s. 330.