Agresja ZSRR na Polskę
napaść zbrojna ZSRR na Polskę w 1939
Agresja ZSRR na Polskę – zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą Niemiecką, element działań wojennych kampanii wrześniowej – pierwszej kampanii II wojny światowej.
- 1 marca 1940: Polska polityka oficjalna była polityką pokojową. Zdradziła Rosja, idąc zbrojnie na pomoc Niemcom, uderzając nas w umówionym z nimi momencie nożem w plecy. Odtąd jesteśmy w stanie wojny z Sowietami na równi z Niemcami.
- Autor: Władysław Sikorski
- Źródło: Monitor Polski Nr 51 z 9 marca 1940
- 5 marca 1940: Nie o wiele lepiej jest na terenach okupacji sowieckiej, gdzie stalinowskie braterstwo narodów okazało się wierutnym kłamstwem. (...) Podobnie jak Trzecia Rzesza i bolszewicka Rosja nie dotrzymuje żadnych umów. Pośpieszyła się przypieczętować bezprawie i przeprowadziła siłą w kraju, który okupuje t. zw. wybory do zgromadzeń narodowych. Ich jedyną rolą było bierne, ślepe i posłuszne zatwierdzenie zaboru i zalegalizowanie grabieży. (...) Wybije również wtedy godzina, wyzwalająca świat wraz z samymi Niemcami i Rosjanami od germanizmu hitlerowskiego i od bolszewizmu moskiewskiego.
- Autor: Władysław Sikorski
- Źródło: M. P. Nr 58 z 30 marca 1940
- 17 września 1939 r. wojska ZSRR bez wypowiedzenia wojny dokonały agresji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, naruszając jej suwerenność i łamiąc zasady prawa międzynarodowego. Podstawę do inwazji Armii Czerwonej dał pakt Ribbentrop-Mołotow zawarty 23 sierpnia 1939 r. między ZSRR i nazistowskimi Niemcami. W ten sposób dokonano IV rozbioru Polski. Polska padła ofiarą dwóch totalitaryzmów: nazizmu i komunizmu. Wkroczenie Armii Czerwonej otworzyło kolejny tragiczny rozdział historii Polski i całej Europy Środkowo-Wschodniej. Długa jest lista zbrodni i nieszczęść, które dotknęły wtedy wschodnie tereny II Rzeczypospolitej i obywateli polskich, którzy się tam znaleźli. Składa się na nią zbrodnia wojenna rozstrzelania przez NKWD ponad 20 tysięcy bezbronnych jeńców, polskich oficerów, wysiedlenie setek tysięcy obywateli Rzeczypospolitej, osadzenie ich w nieludzkich warunkach w obozach i więzieniach oraz przymuszanie do niewolniczej pracy. Te sowieckie zbrodnie rozpoczęły szereg aktów przemocy, składających się na tragedię Golgoty Wschodu.
- Opis: uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 września 2009 roku upamiętniająca agresję Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939.
- Źródło: Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 września 2009 roku upamiętniająca agresję Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939
- Atak ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. zaskoczył polskie władze i wojsko. Nie zdawaliśmy sobie sprawy z tajnych ustaleń niemiecko-sowieckiego paktu, wierzyliśmy w pomoc sojuszników i potencjał obronny naszej armii.
- Autor: Witold Wasilewski
- Źródło: "Atak ZSRR na Polskę zaskoczył władze i wojsko", onet.pl, 15 września 2010.
- Dokładnie siedemdziesiąt lat temu Polska otrzymała cios w plecy. Wojsko Polskie walczyło wtedy w Warszawie, Modlinie, na Helu, w rejonie Lwowa, na Lubelszczyźnie i w wielu innych miejscach naszego kraju; trwała jeszcze bitwa pod Kutnem. Tego dnia około drugiej w nocy ponadsześćsettysięczna armia sowiecka wdarła się w granice Rzeczypospolitej – dokonała aktu agresji; nie było to wkroczenie. O godzinie trzeciej nad ranem polski ambasador został wezwany do sowieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, żeby dowiedzieć się, że państwo polskie nie istnieje, a rząd uciekł. W rzeczywistości rząd Rzeczpospolitej urzędował wtedy na jej terytorium. Doszło do najzwyklejszego aktu agresji – aktu, który był aktem wojennym. Polska stała się ofiarą dwóch agresorów w trakcie, gdy wojna jeszcze trwała. Wiem, że powtarzam to nie po raz pierwszy, ale tę prawdę trzeba choćby i codziennie powtarzać.
- Autor: Lech Kaczyński
- Źródło: "Polska otrzymała wtedy cios w plecy". Śp. Prezydent Lech Kaczyński o 17 września 1939, wpolityce.pl, 17 września 2013.
- Dokonując agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku zarówno Rzesza Niemiecka, jak i Związek Sowiecki równocześnie prowadziły wojnę propagandową. Głównym jej celem było uzasadnienie ataku na niezagrażające im niepodległe państwo. (...) Po stronie sowieckiej mieliśmy do czynienia z opowieściami o obronie ludności ukraińskiej i białoruskiej oraz o rzekomym rozpadzie państwa polskiego. Można powiedzieć, że ta wersja nadal obowiązuje w świadomości rosyjskiej.
- Autor: Witold Wasilewski
- Źródło: "Atak ZSRR na Polskę zaskoczył władze i wojsko", onet.pl, 15 września 2010.
- Dyplomacja sowiecka była sprytniejsza od kierownictwa niemieckiego. Sprawy rozgrywała w taki sposób, aby atak nie wyglądał na agresję, lecz pomoc. W sowieckiej okupacji zaciera się rola najeźdźcy z okupowanym: oni przychodzą jako przyjaciele, a Niemcy zabiją w publicznych egzekucjach.
- Autor: Krzysztof Jasiewicz
- Źródło: Natalia Bet, Agresja ZSRR na Polskę 17 września 1939. Czy Polska była przygotowana na sowiecką inwazję?, tokfm.pl, 17 września 2018.
- Dzień wcześniej, 16 września, Rosjanie zawarli pokój z Japonią, co pozwoliło na zamknięcie wschodniego frontu wojennego i dzięki temu otworzyła się droga do inwazji na Polskę. Siły zbrojne naszego kraju były zbyt słabe, by walczyć z dwoma najeźdźcami. Zdawał sobie z tego sprawę Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych – Edward Śmigły-Rydz – który zalecił, by żołnierze nie walczyli z Sowietami. Chciał w ten sposób zapobiec rozlewowi krwi wśród Polaków i jednocześnie ocalić jak największą liczbę oddziałów mających stawiać opór Niemcom.
- Autor: Wiesław Wysocki
- Źródło: Agresja ZSRR z 17 września 1939 roku, czyli jak doszło do IV rozbioru Polski, polskieradio24.pl
- Mołotow oświadczył, że wystąpienie zbrojne Związku Sowieckiego nastąpi zaraz, być może nawet jutro (...) Stalin przyjął mnie o drugiej w nocy w obecności Mołotowa i Woroszyłowa i oświadczył, że Armia Czerwona przekroczy dziś rano o godzinie szóstej granicę sowiecką na całej długości od Połocka do Kamieńca Podolskiego. Dla uniknięcia nieporozumień prosił usilnie, aby lotnictwo niemieckie od dzisiaj nie przekraczało na wschód linii Białystok-Brześć-Lwów. Samoloty sowieckie rozpoczną już dzisiaj bombardowanie terenów na wschód od Lwowa.
- Autor: Friedrich-Werner von der Schulenburg
- Źródło: Jerzy Łojek, Agresja 17 września 1939. Studium aspektów politycznych, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1410-5. s. 71.
- Należy pamiętać, że polskie elity polityczno-wojskowe podejmowały decyzje w przekonaniu, że spotkają się z uderzeniem niemieckim. Natomiast nie zdawały sobie sprawy, jak zaawansowane było porozumienie niemiecko-sowieckie i jakich ustaleń dokonano w tajnym protokole przy pakcie Ribbentrop-Mołotow, zwłaszcza w obliczu funkcjonującego w okresie przedwojennym konfliktu ideologicznego Rzeszy z ZSRR. Wierzyły także w rzetelność realizacji zobowiązań zaciągniętych wobec Polski przez Wielką Brytanię i Francję.
- Autor: Witold Wasilewski
- Źródło: "Atak ZSRR na Polskę zaskoczył władze i wojsko", onet.pl, 15 września 2010.
- Nie widzę dla nas innego wyjścia, aniżeli czwarty rozbiór Polski.
- Autor: Władimir Potiomkin
- Opis: wiceminister spraw zagranicznych ZSRR do ambasadora francuskiego w Moskwie Roberta Coulondre, 4 października 1938 kilka dni po podpisaniu traktatu monachijskiego.
- Źródło: Daniel Boćkowski, Na zawsze razem. Białostocczyzna i Łomżyńskie w polityce radzieckiej w czasie II wojny światowej (IX 1939 – VIII 1944), Warszawa, 2005, s. 20.
- Obywatele! Gdy armia nasza z bezprzykładnym męstwem zmaga się z przemocą wroga od pierwszego dnia wojny, aż po dzień dzisiejszy, wytrzymując napór ogromnej przewagi całości bez mała niemieckich sił zbrojnych, nasz sąsiad wschodni najechał nasze ziemie, gwałcąc obowiązujące umowy i odwieczne zasady moralności. Stanęliśmy tedy nie po raz pierwszy w naszych dziejach w obliczu nawałnicy, zalewającej nasz kraj z zachodu i wschodu. (…) Na każdego z was spada dzisiaj obowiązek czuwania nad honorem Naszego Narodu w najcięższych warunkach.
- Autor: Ignacy Mościcki
- Opis: orędzie Prezydenta RP Ignacego Mościckiego do obywateli wydane w Kosowie Huculskim po agresji ZSRR na Polskę.
- Źródło: Kalendarium. 17 września 1939, 1wrzesnia39.pl
- Podpisaliśmy z nimi (Sowietami) pokój, a oni na nas napadli.
- Autor: Władysław Sikorski
- Opis: na pytanie Edvarda Beneša czy Polska znajduje się w stanie wojny ze Związkiem Sowieckim.
- Źródło: Polityka Edvarda Beneša i jego tymczasowych władz czechosłowackich na emigracji wobec rządu polskiego na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego : (październik 1939 - czerwiec 1940 r.) s. 151n.
- Polska informacji o tej umowie nie posiadała. Została skrajnie utajniona. Nie dostał ich nawet niewielki krąg, który zazwyczaj otrzymywał najtajniejsze dokumenty.
- Autor: Krzysztof Jasiewicz
- Opis: o Pakcie Ribbentrop-Mołotow
- Źródło: Natalia Bet, Agresja ZSRR na Polskę 17 września 1939. Czy Polska była przygotowana na sowiecką inwazję?, tokfm.pl, 17 września 2018.
- Sowiecka napaść była dla Polaków zaskoczeniem.
- Autor: Wiesław Wysocki
- Źródło: Agresja ZSRR z 17 września 1939 roku, czyli jak doszło do IV rozbioru Polski, polskieradio24.pl
- Sowiety wkroczyły. Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrojenia oddziałów. Zadanie Warszawy i miast, które miały się bronić przed Niemcami – bez zmian. Miasta do których podejdą bolszewicy, powinny z nimi pertraktować w sprawie wyjścia garnizonów do Węgier lub Rumunii.
- Autor: Edward Rydz-Śmigły
- Źródło: Jerzy Łojek, Agresja 17 września 1939. Studium aspektów politycznych, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1410-5. s. 104.
- W tym zjawisku ma swoje odbicie ideologia, choć często też używamy niektórych sformułowań w sposób nie w pełni świadomy, żeby nie powiedzieć bezmyślny. Mówienie o "wkroczeniu" to pozostałość starego kanonu wartości, wpajanego Polakom przez komunistów, które znalazło swoje odbicie w sferze językowej.
- Autor: prof. Andrzej Chojnowski
- Opis: o nazywaniu agresji na Polskę przez ZSRR "wkroczeniem".
- Źródło: Adam Tycner, Atak ZSRR na Polskę, muzhp.pl
- Władze polskie miały problem, bo nie wiedziały, jak mają zareagować. Mieliśmy podpisany pakt polsko-sowiecki o nieagresji z 1932 roku. Stawiał on Polskę w trudnym położeniu. Formalnie nie było wiadomo, czy jesteśmy w stanie wojny ze Związkiem Radzieckim. A jeśli nie jesteśmy w stanie wojny to czy nasi sojusznicy powinni nam pomagać.
- Autor: Krzysztof Jasiewicz
- Źródło: Natalia Bet, Agresja ZSRR na Polskę 17 września 1939. Czy Polska była przygotowana na sowiecką inwazję?, tokfm.pl, 17 września 2018.