Wikicytaty

Zbrodnia w Palmirach

zbiorowe egzekucje przeprowadzone przez Niemców w Puszczy Kampinoskiej

Zbrodnia w Palmirach – szereg zbiorowych egzekucji przeprowadzonych przez okupantów niemieckich, w pobliżu wsi Palmiry na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej. Niemcy rozstrzelali w Palmirach około 1700 obywateli polskich, przedstawicieli polskiej elity, których aresztowano w ramach tzw. Akcji AB.

  • Auta zatrzymywały się w lesie w pobliżu polany. Więźniom kazano wysiadać, niekiedy krępowano im ręce i zawiązywano oczy. Nie zabierano jednak bagażu przywiezionego z więzienia ani też dokumentów i drobiazgów, jeśli je ma przy sobie, Żydom pozostawiano opaski z gwiazdą Syjonu, pracownikom sanitariatu opaski Czerwonego Krzyża na rękawach płaszczy czy ubrań. Niemcy prowadzili skazańców grupami na polanę i ustawiali tam nad samą krawędzią przygotowanego dołu, planowo, gęsto obok siebie, tak aby zaoszczędzić pracy zbierania i chowania zwłok. Pluton żandarmerii lub SS dokonywał egzekucji z broni maszynowej. Po salwie dobijano niektórych rannych pojedynczymi strzałami z pistoletów. Inni, żyjący jeszcze, ale nie dający już wyraźnych śladów życia, nie byli dobijani.
Cmentarz w Palmirach
  • Lista wywiezionych z Pawiaka na śmierć w dniach 20-21 czerwca zawiera 358 nazwisk ułożonych w porządku alfabetycznym. Miejsca 83 i 84 zajmują:
    Jankowski Andrzej 11.12.1907
    Jankowski Czesław 20.7.1881
    Mój brat i ojciec.
    Z Pawiaka do Palmir jest około trzydziestu kilometrów. Ciężarówkami wieziono ich godzinę. Chyba nie mieli złudzeń.
  • Od grudnia 1939 do lipca 1941 roku w Palmirach przeprowadzono 21 egzekucji. W tej najbardziej znanej, dwudniowej z 20 i 21 czerwca 1940 roku, zamordowano m.in. marszałka Sejmu RP, Macieja Rataja, lekkoatletę, medalistę olimpiady w Los Angeles, Janusza Kusocińskiego oraz posła PPS, Mieczysława Niedziałkowskiego. Rozstrzelano także Agnieszkę Dowbor-Muśnicką, siostrę Janiny Lewandowskiej, jedynej kobiety zamordowanej w Katyniu. Tragicznym zbiegiem okoliczności obie córki generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, przywódcy powstania wielkopolskiego zginęły w ciągu kilku tygodni z rąk niemieckich i sowieckich okupantów. Z egzekucji przeprowadzonych w 1940 roku można wymienić także tę z 17 września, gdy zamordowano ok. dwieście osób.
  • Ojciec i dziadek zostali aresztowani przez gestapo w ramach tzw. Akcji AB mającej na celu zagładę inteligencji polskiej i osadzenie w warszawskim więzieniu Pawiak. W dniu 21 czerwca obaj zostali rozstrzelani w masowej egzekucji w Palmirach pod Warszawą. W 1946 roku zwłoki rozstrzelanych ekshumowano i pochowano na Cmentarzu – Mauzoleum w Palmirach. Medalik wraz ze strzępkami dokumentów oddano matce po ekshumacji. Tablica pamiątkowa śp. Andrzeja Jankowskiego znajduje się w kościele parafialnym w Małyniu.
  • Prace ekshumacyjne prowadzone były bez jakichkolwiek funduszy. Aż nadszedł moment odkrycia mogiły Mieczysława Niedziałkowskiego i Macieja Rataja, wtedy dostaliśmy większy zastrzyk pieniędzy od Stronnictwa Ludowego i od PPS.
  • Przy jednych zwłokach znaleziono karteczkę, na której było napisane następujące słowa: "imię, nazwisko, rozstrzelany w Palmirach". Ta karteczka była schowana do kamizelki. Oznacza to, że Ci ludzie wierzyli, ginąc, że ich się będzie szukać. To był nasz obowiązek, obowiązek tych, którzy przeżyli.
  • Ujrzałem jeszcze Niedziałkowskiego, ale sześć lat później, już w trumnie. Wydobyto ze zbiorowej mogiły w Palmirach dobrze zachowane zwłoki, przy nich fotografię żony, papierośnicę, nawet wizytówki. Potem fałsz i obłuda uroczystego pogrzebu „na koszt państwa".
  • W dniach egzekucji teren obstawiało SS i policja. Polscy robotnicy leśni otrzymywali na te dni zakaz zbliżania się do miejsc kaźni. Mimo to udało się wykryć miejsca egzekucji. Przyczynili się do tego polscy leśnicy, którzy szybko odkryli miejsca rozstrzeliwań. Oznaczali je krzyżykami wyciętymi w korze drzew, wbijali łuski karabinowe. Po wojnie zidentyfikowano te miejsca, przeprowadzono ekshumację, powstał cmentarz. Najbardziej do identyfikacji tych miejsc przyczynił się gajowy Adam Herbański.
  • W pierwszej połowie 1940 r. rozpoczęto tzw. nadzwyczajną akcję pacyfikacyjną (kryptonim AB), wymierzoną głównie w polską inteligencję. Miejscem egzekucji stały się Palmiry pod Warszawą, gdzie rozstrzelano kilka tysięcy osób. Zginęli m.in. marszałek sejmu Maciej Rataj, jeden z przywódców polskich socjalistów Mieczysław Niedziałkowski, wybitny sportowiec, złoty medalista z igrzysk olimpijskich w Los Angeles w 1932 r. Janusz Kusociński, pisarz i redaktor pierwszego konspiracyjnego pisma w kraju „Polska Żyje” Witold Hulewicz , senator RP Helena Jaroszewiczowa i znakomity szachista Dawid Przepiórka.
  • Zginęli bo kochali swoją Ojczyznę (...) Jedyną „winą”, za którą ponieśli śmierć, były ich zasługi dla Ojczyzny, walka o jej wolność i służba dobru wspólnemu pełniona ze szczególnym oddaniem.


Zobacz zbiór multimediów na Wikimedia Commons:
Zbrodnia w Palmirach

Zobacz też:

Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Zbrodnia_w_Palmirach&oldid=573210”