Swoboda – poczucie braku skrępowania, postępowanie bez przymusu.

  • Droga to miejsce bardzo swoiste, jedyne w swoim rodzaju. Jest jakby odrębnym krajem, w którym nie rządzi żaden rząd, lecz jedno prawo naturalne. Najważniejszą cechą drogi jest swoboda.
  • Im wyższa wartość, tym większa swoboda jej uznania.
    • Autor: Józef Tischner
    • Źródło: Mirosław Józef Szymański, Młodzież wobec wartości: Próba diagnozy, Instytut Badań Edukacyjnych, 1998, s. 43.
  • Krytycy zakresu swobód w Polsce stosują podwójną miarę do siebie i do nas, i z tego własnie punktu widzenia z pewnym rozbawieniem asystuję tej burzy, która się w prasie brytyjskiej i amerykańskiej teraz rozwinęła w związku z trudnościami, na jakie napotykają polscy obywatele, gdy mają uzyskać wizy. My nie dajemy paszportów powołując się na interes naszego państwa – gwałcimy prawa człowieka. Oni nie dają wiz w imię interesów swoich państw – są mimo to obrońcami swobód jednostki i z tych pozycji mogą nam ubliżać.
    • Autor: Jerzy Urban
    • Źródło: Pojedynek. Wtorkowe konferencje rzecznika prasowego rządu 1981 – 1985, Czytelnik, Warszawa 1985, s. 253.
    • Opis: Komentarz wygłoszony przez Jerzego Urbana jako rzecznika rządu na konferencji prasowej 17 lipca 1984 w odpowiedzi na doniesienia prasowe dotyczące problemów z wydawaniem wiz turystycznych przez ambasady państw zachodnich w Warszawie ze względu na dużą liczbą podań.
  • (…) nie może istnieć swoboda bez przymusu ani przymus bez swobody, nie można stawiać alternatywy: albo przymus, albo swoboda. Sama swoboda nie ograniczana przymusem zamienia się w anarchię, przymus bez swobody w tresurę. Ani anarchia, ani tresura nie może być zaakceptowana w wychowaniu, w relacjach międzyludzkich.
    • Autor: Jadwiga Bińczycka, Liberalizm i represjonizm w wychowaniu
    • Źródło: Nauczyciel – uczeń. Między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy reakcji pod red. Marii Dudzikowej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1996, s. 44.
    • Zobacz też: anarchia, wychowanie
  • Pieniądz, który człowiek posiada, to swoboda; ten, za którym goni, to niewola.
  • Po stracie zębów podobno większa swoboda języka.
  • Swoboda jest zawsze swobodą nad czymś, być swobodnym od czegoś znaczy zrzekać się i wyrzekać – najbardziej obłudna forma zależności.
  • Swoboda prędko stała się dla mnie narkotykiem
  • Swobodny człowiek może przez długie lata nie poruszyć się z miejsca i nie czuć tego, że się przykuł do niego, ale niech go tylko przymus w nim uwięzi, a stanie mu się nieznośnym.

Zobacz też: