Róża Luksemburg

Róża Luksemburg (1871–1919) – polska działaczka żydowskiego pochodzenia, ideolog polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego.

Akumulacji kapitału nie tylko nie można przedstawić, gdy zakłada się wyłączne i absolutne panowanie kapitalistycznego sposobu produkcji, lecz co więcej, bez środowiska niekapitalistycznego jest ona w ogóle nie do pomyślenia.(...) Zrozumienie specyfiki kapitalizmu leży w dialektycznej sprzeczności polegającej na tym, że akumulacji kapitału potrzebne jest do jej ruchu otoczenie niekapitalistycznych formacji społecznych i że tylko w stałej wymianie materii z nimi postępuje ona naprzód i trwać może tylko tak długo, jak długo znajduje to środowisko.
- Źródło: Akumulacja kapitału. Przyczynek do ekonomicznego wyjaśnienia imperializmu, PWN, Warszawa 1963, s. 462–463.
- Zobacz też: kapitalizm

Bierny fatalizm nigdy nie może być rolą takiej partii rewolucyjnej, jak Socjaldemokracja.
- Źródło: Kryzys socjaldemokracji (Broszura Juniusa, 1915), w: Wybór pism, t. II, Warszawa 1959, s. 387.

Błędy popełniane przez prawdziwy rewolucyjny ruch robotniczy są historycznie bez porównania bardziej owocne i wartościowsze od nieomylności najlepszego „Komitetu Centralnego”.
- Źródło: Adam Ciołkosz, Róża Luksemburg a rewolucja rosyjska, Instytut Literacki, Paryż 1961, Biblioteka „Kultury” tom LXII, s. 44.

Ciężko i z mozołem zdobywał absolutyzm swoje „zwycięstwo” (...). Łódź była ogniskiem nieprzerwanych demonstracji, strajków powszechnych, starć z żołdactwem – przez pięć dni w Łodzi wrzała nieprzerwana walka. „Prawa” i bezprawia absolutyzmu, jarzmo kapitału były stratowane, zmiecione, masa robotnicza roztoczyła nad miastem swoją burzliwą, falującą, jak morze, groźną potęgę – w Łodzi przez pięć dni panią wszechwładną była rewolucja!
- Źródło: Rewolucja 1905. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.
- Zobacz też: Łódź, rewolucja 1905 roku

Człowiek najszybciej i najlepiej uczy się, ucząc innych.
- Zobacz też: człowiek, edukacja

Dla burżuazyjno-liberalnych ekonomistów i polityków koleje, zapałki, kanalizacja ulic i domy towarowe stanowią „postęp” i „kulturę”. Lecz rzeczy te same w sobie, zaszczepione w prymitywnych warunkach nie stanowią ani kultury, ani postępu, opłacone są bowiem gwałtowną gospodarczą i kulturalną ruiną ludów, które na raz zmuszone są przeżywać wszystkie klęski i nieszczęścia dwóch formacji historycznych: tradycjonalnych stosunków władczych opartych o gospodarkę naturalną oraz najnowocześniejszego, najbardziej wyrafinowanego kapitalistycznego wyzysku.
- Źródło: Kryzys socjaldemokracji (Broszura Juniusa, 1915), w: Wybór pism, t. II, Warszawa 1959, s. 386.

Im demokratyczniejsza jest instytucja, im żywiej i mocniej bije tętno życia politycznego mas, tym bezpośredniejszy i dokładniejszy jest ich wpływ – pomimo sztywnych szyldów partyjnych, przestarzałych list kandydatów etc. Zapewne, każda instytucja demokratyczna ma swe granice i swe braki (…). Tylko że lekarstwo, wynalezione przez Trockiego i Lenina: usunięcie w ogóle demokracji, jest jeszcze gorsze niż choroba, której miało ono zapobiec, a mianowicie zasypuje ono jedyne żywe źródło naprawy wszystkich przyrodzonych niedoskonałości instytucji społecznych: źródłem tym jest aktywne, nieskrępowane, energiczne życie polityczne najszerszych mas ludowych.
- Źródło: Adam Ciołkosz, Róża Luksemburg a rewolucja rosyjska, Instytut Literacki, Paryż 1961, Biblioteka „Kultury” tom LXII, s. 208.
- Zobacz też: demokracja

Jeżeli będziemy rozpatrywali historię nie taką, jaką mogła lub powinna była być, lecz jaką była rzeczywiście, to będziemy musieli stwierdzić, że wojna stanowiła nieodzowny czynnik rozwoju kapitalizmu.
- Źródło: Reforma socjalna czy rewolucja? (1900), w: Wybór pism, t. I, Warszawa 1959, s. 174.

Już zaraz od początku polscy robotnicy postawili na 1 Maja oprócz ośmiu godzin pracy drugie swoje własne żądanie: swobody politycznej!
Bez swobody politycznej, bez prawa do strajkowania, prawa do związków i zebrań, bez wpływu na rząd – najgłówniejsza korzyść ośmiogodzinnego dnia roboczego dla nas przepadnie. Hasło ośmiu godzin pracy oznacza ograniczenie wyzysku. My do niego dodać musimy drugie hasło: „Swoboda walki z wyzyskiem!”
- Źródło: Swoboda polityczna i 1 Maja, „Sprawa Robotnicza” nr 8, luty 1894.
- Zobacz też: Święto Pracy

Kler, nie mniej ni klasa kapitalistyczna, żyje na plecach ludu, ciągnie korzyści z degradacji, ignorancji i ucisku ludu.
- Źródło: Socjalizm i kościoły

Lenin i Trocki, wraz ze swymi przyjaciółmi, byli pierwszymi, którzy dali przykład światowemu proletariatowi; pozostają oni dziś jeszcze jedynymi, którzy mają prawo zakrzyknąć jak Hutten: Odważyłem się!
- Opis: w 1917 r.
- Zobacz też: Włodzimierz Lenin, Lew Trocki

Lenin stosuje całkowicie błędne metody działania: dekret, dyktatorską władzę nadzorcy w fabryce...
- Źródło: Rewolucja rosyjska, 1918

Moim ideałem jest taki ustrój społeczny, w którym by wolno było z czystym sumieniem kochać wszystkich. Dążąc do niego i w imię jego, może potrafię kiedy nienawidzić.
- Źródło: Feliks Tych, Czerwona Róża, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 9 lipca 2012.

Nasz Felek zachowuje się obrzydliwie przez włączenie się do polityki terroru.
- Opis: w liście z 1918 r. do kierownictwa SDKPiL.
- Źródło: Feliks Tych, Czerwona Róża, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 9 lipca 2012.
- Zobacz też: Feliks Dzierżyński

Nie ma socjalizmu bez demokracji. Podobnie jak nie ma demokracji bez socjalizmu.
- Zobacz też: socjalizm

Powstanie gospodarki światowej oraz zaostrzanie i upowszechnienie się walki konkurencyjnej na rynku światowym uczyniły z militaryzmu i marynizmu decydujące narzędzie zarówno wewnętrznej, jak i zagranicznej polityki wielkich mocarstw.
- Źródło: Reforma socjalna czy rewolucja? (1900), w: Wybór pism, t. I, Warszawa 1959, s. 209.

Praktyka socjalizmu wymaga całkowitego przewrotu duchowego w masach, degradowanych w ciągu stuleci mieszczańskiego panowania klasowego. Instynkty społeczne w miejsce instynktów egoistycznych, inicjatywa mas w miejsce bezwładu, idealizm przezwyciężający wszystkie dolegliwości itd., itd. (…) Jedyną drogą do odrodzenia jest szkoła życia publicznego, nieograniczona najszersza demokracja, opinia publiczna.
- Źródło: Filip Springer, 13 pięter, Wyd. Czarne, Warszawa 2015, s. 212–213.

Przemysł polski stał się przemysłem wywozowym do Rosji jeszcze przed zdobyciem rynku wewnętrznego w samym kraju, a burżuazja polska stała się przedstawicielem zlania Rosji z Polską na długo przedtem, zanim zdobyła wpływ na życie społeczne wewnątrz Polski.
- Źródło: Krok za krokiem. Przyczynek do historii klas burżuazyjnych w Polsce (1897), w: Wybór pism, t. I, Warszawa 1959, s. 69.
- Zobacz też: przemysł, Polska

Socjalizm albo barbarzyństwo – innej drogi nie ma!

Socjalizm ze względu na samą swoją naturę nie może zostać nikomu narzucony, wprowadzony rozkazem... Bez wyborów powszechnych, bez nieograniczonej wolności prasy i zrzeszania się, bez swobody wymiany poglądów zamiera życie w każdej publicznej instytucji, a aktywna pozostaje jedynie biurokracja.

Socjalizmu nie wprowadza się i nie podobna wprowadzić za pomocą dekretów; nie zrobi tego nawet rząd jak najbardziej socjalistyczny. Socjalizm muszą wprowadzać w życie same masy, każdy proletariusz.
- Opis: fragment referatu programowego z 30 grudnia 1918 r.
- Źródło: Adam Ciołkosz, Róża Luksemburg a rewolucja rosyjska, Instytut Literacki, Paryż 1961, Biblioteka „Kultury” tom LXII, s. 139–140.

W gospodarce skartelizowanej i sfinansjeryzowanej walka związków zawodowych stanie się podwójnie trudna: po pierwsze, ulegnie pogorszeniu obiektywna koniunktura na rynku siły roboczej, gdyż popyt będzie wzrastał wolniej, a podaż szybciej niż obecnie; po drugie, kapitał rzuci się tym bezwzględniej na należną robotnikowi część produktu, aby w ten sposób powetować sobie straty poniesione na rynku światowym.(...) Redukcja wynagrodzenia za pracę jest wszak jednym z najważniejszych środków hamujących spadek stopy zysku.
- Źródło: Reforma socjalna czy rewolucja? (1900), w: Wybór pism, t. I, Warszawa 1959, s. 167.
- Zobacz też: związek zawodowy

Wolność tylko dla zwolenników rządu, tylko dla członków partii – choćby nawet byli nie wiadomo jak liczni – nie jest wolnością. Wolność jest zawsze wolnością dla myślących inaczej.
- ... Freiheit ist immer nur Freiheit des anders Denkenden. (niem.)
- Źródło: Rewolucja rosyjska, 1918
- Zobacz też: wolność

Wszystko, co partia bolszewicka jest w stanie pokazać w zakresie odwagi, działania, przenikliwości i rewolucyjnej konsekwencji, wszystko to dokonali Lenin, Trocki i ich towarzysze. Cały honor rewolucyjny i zdolność działania, czego brakowało socjaldemokracji Zachodu, odnajdujemy u bolszewików. Ich październikowe powstanie było nie tylko realnym ocaleniem rewolucji rosyjskiej, było ono ocaleniem honoru międzynarodowego.
- Opis: w 1917 r.

O Róży Luksemburg

Jednego tylko komuniści na Kremlu nigdy Róży Luksemburg nie darują: oto tego, że była ona przeciwna budowaniu tzw. partii nowego typu, partii o aspiracjach totalnych, takiej właśnie jaka rządzi w Związku Sowieckim i w krajach „demokracji ludowej”.
- Autor: Adam Ciołkosz, Róża Luksemburg a rewolucja rosyjska, Instytut Literacki, Paryż 1961, Biblioteka „Kultury” tom LXII; cyt. za: lewicowo.pl