Bohdan Chmielnicki

Bohdan Zenobi Chmielnicki (ukr. Богдан Теодор Зиновій Хмельницький; 1595–1657) – hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy.

• Pierzyna, Łacina i Dziecina.
  • Opis: o regimentarzach: Dominiku Zasławskim, Mikołaju Ostrorogu i Aleksandrze Koniecpolskim, dowodzących wojskiem koronnym zgromadzonym pod Piławcami w 1648.
  • Źródło: Józef Andrzej Gierowski, Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648–1763), Kraków 2001.

Bohdan Chmielnicki

• Ręka ludzka zbudowała, ręka ludzka może zepsować.
  • Opis: gdy hetman Stanisław Koniecpolski, chwalił się przed Chmielnickim potężnymi fortyfikacjami swoich Brodów.
  • Źródło: Tadeusz Korzon, Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, t. 2: Epoka przedrozbiorowa, Kraków 1923, s. 318.

• Wyciągnę z lackiej niewoli cały naród ruski. A jeśli przedtem o szkodę i krzywdę swą wojowałem, teraz wojować będę o wiarę prawosławną naszą. Pomoże mi czerń cała po Lublin i Kraków, której ja nie odstąpię, bo to prawa ręka nasza, żebyście chłopstwa nie zniósłszy, w Kozaki nie uderzyli. Będę mieć dwakroć, trzykroć sto tysięcy swoich. (…) Nie postoi mi noga żadnego kniazia i szlachetki tu, na Ukrainie, a zechce który chleb z nami jadać, niechże będzie wojsku zaporoskiemu posłuszny.
  • Opis: w lutym 1649, do delegacji polskiej pod przewodnictwem wojewody kijowskiego Adam Kisiela.
  • Źródło: Leszek Podhorodecki, Kozacy Zaporoscy. Czy Polska stworzyła Ukrainę?, wyd. Bellona, Warszawa 2011, s. 125–126.

Cytaty przypisywane

• Te Tysiące poszły by za mną (…); Popatrz co się dzieje na Ukrainie, kto tutaj szczęśliwy? (…) Dla nich ziemia? Dla nich złota wolność? A reszta? Bydło. Jakiej wdzięczności doznało wojsko Zaporoskie za krew w obronie Rzeczypospolitej przelaną? Gdzie przywileje kozackie? Wolnych kozaków w chłopów chcą zmienić. Chcę wojny z nimi, nie z królem. Król to jest ojciec, a Rzeczpospolita – matka. (…) A gdyby nie oni, miałaby Rzeczpospolita nie Dwojga, a Trojga Narodów tysięcy wiernych szabli przeciwko Turkom, Tatarom, Moskwie.
  • Źródło: Ogniem i mieczem (film z 1999), scenariusz autorstwa Jerzego Hoffmana

O Bohdanie Chmielnickim

• A co, szabli u boku nie macie?
  • Autor: Władysław IV Waza
  • Opis: gdy Chmielnicki poskarżył się królowi na niesprawiedliwości jakie mu wyrządzono.
  • Źródło: Władysław Czapliński, Władysław IV i jego czasy, Warszawa 1972.
  • Zobacz też: szabla

• Nie było u niego ani rozlewających wino, ani specjalnych ludzi dla podawania mu jedzenia i picia, jak to bywa u carów i władców. A potem podano na stół malowane naczynia gliniane z soloną rybą w gotowanej postaci i z innymi potrawami w niewielkiej ilości. Nie było ani srebrnej zastawy, kubków, ani srebrnych łyżek, ani niczego podobnego, chociaż u każdego z jego sług jest wiele worków wypełnionych zastawą, pucharami, łyżkami i skarbami Lachów, wykonanymi ze srebra i złota.
  • Autor: Paweł z Aleppo, archidiakon i patriarcha antiocheński, 1654
  • Źródło: Władysław A. Serczyk, Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, WL, Kraków 1984.
  • Zobacz też: Kozacy zaporoscy

• Wielkie rzeczy przez tego człowieka stać się muszą, albo dobre, albo złe, bardzo się trza obawiać.
  • Autor: Stanisław Koniecpolski
  • Opis: w 1645.
  • Źródło: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek, Warszawa 1999.