Wikicytaty

Zygmunt III Waza

król Polski i Szwecji

Zygmunt III (1566–1632) – król Polski i wielki książę litewski od 1587 r., król Szwecji w latach 1592–1599.

  • Dłużej dumy tego człowieka znosić nie mam zamiaru!
    • Opis: o Janie Zamoyskim na sejmie w 1591.
    • Źródło: Stanisław Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy (1506–1648)
Zygmunt III Portret pędzla Marcina Kobera ok. 1590
  • Potrzeba odwagę raz uczynić taką, aby więcej już odważać się nie przyszło.
    • Opis: w instrukcji na sejmiki przedsejmowe o forsowanej przez siebie ustawie o utworzeniu stałego wojska i skarbu, 1613 r.
    • Źródło: Henryk Wisner, Zygmunt III Waza
  • Prędzej koronę utracę niż pozwolę metropolicie prawosławnemu osiąść w Kijowie!
    • Opis: w odpowiedzi na prośbę posłów kozackich „o przywrócenie ruskiej hierarchii w uznaniu zasług naszych w potrzebie chocimskiej” w 1621.
    • Źródło: Józef Tretiak, Historia wojny chocimskiej
  • Włochy to kraj pełen licznych pokus pociągających do zboczenia z drogi prostej i uczciwej.
    • Opis: pouczając syna przed jego podróżą do Italii.
    • Źródło: Adam Przyboś, Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624–1625 w świetle ówczesnych relacji
    • Zobacz też: Włochy

O Zygmuncie III

edytuj
  • A gdy już więcej pić nie mogli, wstał Król, którego Jegomość Jan Karol Chodkiewicz pod rękę wiódł, pan podkanclerzy koronny (Szczęsny Kryski) Jegomościa, i tak Króla Zygmunta, który zarówno był pijany, Jegomość trzymał…
    • Autor: Dawid Meier, sługa hetmański
    • Opis: lipiec 1611.
    • Źródło: Henryk Wisner, Zygmunt III Waza
  • A cóżeście to nam za niemą marę przywieźli ze Szwecji?
    • Et quid tandem daemonium nobis mutum ex Sueciae adduxistis? (łac.)
    • Autor: Jan Zamoyski
    • Opis: po pierwszym spotkaniu z królem elektem do kasztelana Leśniowolskiego.
    • Źródło: Stanisław Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy (1506–1648)
  • Jest to pan największej gorliwości i pobożności. Co dzień odprawia pacierze kapłańskie, jak gdyby był księdzem, co dzień słucha mszy czytanej, a potem śpiewanej i kazania. Posty zachowuje świętobliwie, wstrzymuje się od łoża małżeńskiego co środa i piątek, tudzież na dwa dni przed spowiedzią i na dwa po spowiedzi. Stara się wiarę katolicką ile może rozkrzewiać i gdyby od niego tylko zależało, nie byłoby w tym potężnym królestwie ni jednego schizmatyka, kalwina lub lutra.
    • Autor: Giovanni Paolo Mucante, sekretarz i mistrz ceremonii kardynała Enrico Gaetano.
    • Opis: w 1596.
    • Źródło: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek
  • Kompleksy, mierne zdolności, nieprawdopodobny upór oraz ideologiczne tępogłowie – nie takich cnót potrzebowała od swego pana wielonarodowa oraz różnowiercza Rzeczpospolita. Chimery zaczęły ssać krew z jej historii. Pod nowym królem, zgodnie z jego własnymi oraz doradców poglądami państwo przestawało się liczyć z własnym dobrem.
  • Król Stefan był dobry dla żołnierzy, a ten będzie dobry dla kleru.
  • Kwestią sporną jest, co ze spuścizny króla stanowiło wynik jego świadomego działania, uznania niemożności albo dostosowania się. Co było celem, co tylko środkiem, który do celu prowadził. Kwestią sporną jest także i to, czy i w jakim stopniu przedsięwzięcia, które władca podejmował z myślą o Szwecji, o odzyskaniu jej tronu, były korzystne dla polskich poddanych. Nawet jeśli budziły ich sprzeciw. Nigdy bowiem Zygmunt nie przestał być Wazą. Potomni powiedzą o nim: szczęśliwy exul, szczęśliwy wygnaniec. W każdym razie niezmiennie uznawał Szwecję za ojcowiznę. Za swój obowiązek poczytywał przekazanie jej lub praw do niej synom. Nigdy jednak nie zrezygnował ze Szwecji, z upływem lat jednak, wraz z potęgowaniem się niepowodzeń, na czoło wysunęła się Rzeczpospolita. Z nią związał się sam. Z nią połączył losy synów.
  • Miłujże tę ojczyznę naszą, bo jest ci to tak, że cię Szwecja urodziła, ale cię ta przyjęła i ród twój macierzysty i ciebie ozdobiła, ubogaciła, wsławiła, na głowach naszych posadziła.
    • Autor: Jan Zamoyski
    • Opis: apel wygłoszony do króla na sejmie w 1605.
    • Źródło: Jarema Maciszewski Zygmunt III, w: Poczet królów i książąt polskich
  • Wielki czas, aby i historiografia nasza pogodziła się z królem, który choć orłem nie był, swe rzemiosło króla konstytucyjnego spełniał poprawnie, nie żałował nerwów na męczące sesje sejmowe (…) granice państwa rozszerzył (…) żył trzeźwo, przystojnie, kulturalnie, w zgodzie z sumieniem i na poziomie idei swojego wieku.
  • Osoba JKMci jest prawdziwie kawalerska, kształtnej kibici, twarz podługowata, czoło wysokie, nos kształtny, lecz trochę za duży, bródka niewielka orzechowa, oczy duże, wzrok łagodny i uprzejmy.
    • Autor: Giovanni Paolo Mucante, Diariusz legacji kardynała Gaetano (1596); w: Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie, wybrał i opracował J. Gintel, t. 1: Wiek X-XVII
  • Prawdą jednak jest, że Zygmunt III zastał Rzeczpospolitą mocarstwem, a zostawił – jak to bliska przyszłość miała wykazać – państwo osłabione, nie umiejące czy nie mogące rozwiązać żadnego ze swych najistotniejszych problemów wewnętrznych i zagranicznych. To właśnie w ciągu owych długich czterdziestu pięciu lat na wszystkich niemal odcinkach życia społecznego i państwowego dokonywał się, z wolna, lecz wyraziście, regres.
  • Umysł jego w uporze zacięty i Niemcom przychylniejszy, ze sposobem myślenia Polaków niełatwo się zgodzi.
    • Autor: Wojciech Baranowski, podkanclerzy koronny i biskup przemyski, od 1608 r. prymas Polski.
    • Opis: w 1590.
    • Źródło: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek
  • Wszędzie gdziekolwiek się jeno ludzie Króla Jegomości obrócą, z łaski Bożej szczęśliwy progres i koniec, tam gdzie król przebywa tylko wszystkie nasze przedsięwzięcia wstręt biorą.
    • Autor: Jakub Zadzik, kanclerz wielki koronny.
    • Opis: w 1627.
    • Źródło: Jarema Maciszewski, Zygmunt III, w: Poczet królów i książąt polskich
  • W wojsku polskim jest wielu ludzi rycerskich, ale Bóg sam zna, jak ich prowadzą. Już to nie ten dawny naród wolny i niepodległy: winą króla swego stali się igrzyskiem Rakuszanów (Austriaków).
  • Zygmunt III Waza był człowiekiem niezwykle skomplikowanym i zakompleksionym. Nie cieszył się też wśród swoich poddanych szacunkiem i nazywali go oni Dojutrkiem, jako że wszystko lubił odkładać „do jutra”. Określano go także jako 3 T (tardus nierychły, taciturnus małomówny i tenex uparty) lub 3 P (pius pobożny, parcus oszczędny i pertinax zacięty).
  • Zygmunt III przeszedł do historii jako „król w każdym calu”. Był takim dla poddanych, lecz nie wobec członków domu Habsburgów.
  • Zygmunt III przez długie lata nie był w stanie zrozumieć Polski, jej racji państwowych i mentalności jej obywateli.

Zobacz też

edytuj
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Zygmunt_III_Waza&oldid=555404”