Portret Doriana Graya

Portret Doriana Graya (ang. The Picture of Dorian Gray) – powieść autorstwa Oscara Wilde’a, wyd. 1891. Tłumaczenie – Maria Feldmanowa.

Przedmowa

Każda sztuka jest bezużyteczna.
- All art is quite useless. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 5.
- Zobacz też: sztuka

Nie ma książek moralnych lub niemoralnych. Są książki napisane dobrze lub źle. Nic więcej.
- There is no such thing as a moral or an immoral book. Books are well written, or badly written. That is all. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 3.
- Zobacz też: książka

Wypowiedzi postaci

Dorian Gray

Ale młodość uśmiecha się bez powodu. To właśnie stanowi główny jej urok.
- Źródło: rozdział 14

Coś, o czym się nie mówi, nie istnieje. Tylko słowo, powiada Harry, nadaje rzeczom istnienie realne.
- Źródło: rozdział 9

Dusza jest straszną rzeczywistością. Można ją kupić i sprzedać, i zamienić. Można ją zatruć i udoskonalić. Każdy z nas ma duszę. Wiem o tym.
- Źródło: rozdział 19

Jakie smutne! Ja się zestarzeję i będę brzydki i odpychający. Ale portret ten na zawsze pozostanie młody. Nigdy nie będzie starszy niż w dzisiejszym czerwcowym dniu. Gdybyż mogło być przeciwnie! Gdybym ja pozostał wiecznie młody, a obraz się starzał! Wszystko bym za to oddał, wszystko! Tak, nie ma nic na świecie, czego bym za to nie oddał. Oddałbym duszę własną!
- Opis: patrząc na swój portret.
- Źródło: rozdział 2

(…) kobiety bardziej nadają się do znoszenia cierpień niż mężczyźni.
- Źródło: rozdział 7

Płytki żal i płytka miłość żyją długo. Wielka miłość i wielki ból giną od własnego nadmiaru.
- Źródło: rozdział 18

Słowa. Same tylko słowa. Jakież były straszne! Jakie wyraźne, żywe i okrutne! Im ujść niepodobna! A jednak jaka w nich tajemnicza magia. Bezkształtnym rzeczom zdają się nadawać kształty plastyczne, mają własną muzykę, nie mniej słodką od dźwięków fletów i lutni. Same słowa. Czy istnieje coś równie rzeczywistego jak słowa?
- Źródło: rozdział 2
- Zobacz też: słowo

Teraz już wiem z utratą piękności, czymkolwiek ona jest, traci się wszystko. Tego mnie nauczył twój obraz. (…) Młodość jest jedyną rzeczą godną posiadania. Gdy spostrzegę, że się starzeję, zabiję się.
- Źródło: rozdział 2

Uczucia tych, których przestaliśmy kochać, są zawsze śmieszne.
- Opis: o Sybili Vane.
- Źródło: rozdział 7

(…) w naszych czasach niezbędnymi są tylko rzeczy zbędne.
- Źródło: rozdział 8

Życie, które ma ukształtować jego duszę, zepsuje ciało.
- Źródło: rozdział 2

Bazyli Hallward

Artysta powinien stwarzać piękno, ale nie wkładać w nie nic ze swego życia. Żyjemy w epoce, kiedy ludzie tak się obchodzą ze sztuką, jak gdyby miała być pewnego rodzaju autobiografią. Zatraciliśmy abstrakcyjny zmysł piękna.
- Źródło: rozdział 1

Harry, ty nie rozumiesz, czym jest przyjaźń lub wrogość. Lubisz wszystkich, to znaczy, że wszyscy są ci obojętni.
- Źródło: rozdział 1

Lepiej nie różnić się od swych bliźnich. Brzydkim i głupim najprzyjemniej na tym świecie. Mogą sobie spokojnie siedzieć i przyglądać się zabawie. Jeśli nic nie wiedzą o zwycięstwie, to bywa im też zaoszczędzona świadomość klęski. Żyją, jak powinniśmy żyć wszyscy: cicho, obojętnie, bez niepokoju. Nie powodują zguby innych, ale też i inni nie powodują ich zguby. Twoje stanowisko, Henryku, twój dobrobyt, mój umysł, jakikolwiek on jest, mój talent, cokolwiek on wart, piękność Doriana Graya – wszyscy my odpokutujemy za to, co nam bogowie dali, odpokutujemy strasznie.
- Źródło: rozdział 1

Nauczyłem się kochać tajemniczość. Ona jedna chyba może życie nasze uczynić niezwykłym i cudownym. Najpowszedniejsza rzecz zyskuje urok, gdy się ją zachowuje w tajemnicy.
- Źródło: rozdział 1

Harry Wotton

A co się tyczy wiary, to mogę uwierzyć we wszystko, o ile jest bodaj trochę nieprawdopodobne.
- Źródło: rozdział 1

Ale najodważniejszy z nas boi się samego siebie.
- Źródło: rozdział 2

Ale nasza młodość nie wraca nigdy, tętno radości, jakie w nas bije w dwudziestym roku życia, słabnie. Członki nasze stają się ociężałe, zmysły tępieją. Wyradzamy się w obrzydliwe marionetki, w których, jak upiór, jedno tylko pokutuje wspomnienie – wspomnienie namiętności, przed którymi cofaliśmy się z lęku, i wspomnienie pokus, którym nie mieliśmy odwagi ulec. Młodość! Młodość! Nie ma na świecie nic nad młodość!
- Źródło: rozdział 2
- Zobacz też: młodość

Chcąc odzyskać młodość, trzeba tylko powtórzyć swoje szaleństwa.
- To get back one’s youth, one merely has to repeat one’s follies. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 90.
- Źródło: rozdział 3

Chciałbym wiedzieć, kto właściwie określił człowieka jako rozsądne zwierzę. Była to definicja jak najbardziej przedwczesna. Człowiek jest raczej wszystkim innym niż rozsądnym zwierzęciem.
- Źródło: rozdział 2

Czasem jednak zdarza się w życiu naszym tragedia, posiadająca pierwiastki artystycznego piękna.
- Źródło: rozdział 8

Człowiek nie może być dość oględnym przy wyborze swoich wrogów. Ja nie mam ani jednego, który by byłby głupcem.
- A man cannot be too careful in the choice of his enemies. I have not got one who is a fool. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 22.
- Źródło: rozdział 1

Dla odzyskania młodości uczyniłbym wszystko, o ile by tylko nie wymagano ode mnie ćwiczeń gimnastycznych, rannego wstawania i cnoty.
- Źródło: rozdział 19

Dobry wpływ wcale nie istnieje, Mr. Gray. Ze stanowiska naukowego każdy wpływ jest niemoralny (…) Bo wywierać na kogoś wpływ znaczy to samo, co obdarzać go swoją duszą. Człowiek taki nie posiada już wówczas własnych myśli. Nie pożerają go własne namiętności. Cnoty jego nie należą już do niego. Nawet jego grzechy, jeśli w ogóle grzechy istnieją, są zapożyczone od kogoś innego. Staje się on echem cudzej melodii, aktorem roli nie dla niego napisanej. Celem życia jest rozwój własnej indywidualności. Dać wyraz własnej swej naturze – oto nasze zadanie na ziemi.
- Źródło: rozdział 2

Dopóki kobieta potrafi wyglądać o 10 lat, tak długo będzie całkowicie zadowolona.

Doskonale rozumiem wściekłość angielskiej demokracji na tak zwane występki wyższych klas. Masy czują, że pijaństwo, głupota, niemoralność są ich przywilejem i że każdy z nas, robiąc z siebie osła, dopuszcza się kłusownictwa w ich rejonie.
- Źródło: rozdział 1

Gdy jesteśmy szczęśliwi, zawsze jesteśmy dobrzy, ale gdy jesteśmy dobrzy, nie zawsze bywamy szczęśliwi.
- When we are happy, we are always good, but when we are good, we are not always happy. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 165.
- Źródło: rozdział 6

Gdy kochamy, łudzimy najpierw siebie samych, a potem drugich. Świat to nazywa romansem.
- Źródło: rozdział 4

(…) geniusz trwa dłużej niż piękno.
- Źródło: rozdział 1

(…) istnieją tylko dwa rodzaje kobiet: brzydkie i malowane.
- Źródło: rozdział 4

Jaka jest różnica między kaprysem a dozgonną miłością? Ta, że kaprys trwa trochę dłużej.
- Źródło: rozdział 2

(…) jedyną rzeczą gorszą od tego, że o nas mówią, jest to, że o nas nie mówią.
- There is only one thing in the world worse than being talked about, and that is not being talked about. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 9.
- Źródło: rozdział 1

Jedynym czarem przeszłości jest to, że minęła.
- Źródło: rozdział 8

Jedynym sposobem pozbycia się pokusy jest uleganie jej.
- The only way to get rid of a temptation is to yield to it. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 42.
- Źródło: rozdział 2

Każde dobre wrażenie, jakie się wywołuje w świecie, stwarza nam nieprzyjaciela. Aby być lubianym przez ludzi, trzeba być miernotą.
- Like all good reputations. (…) Every effect that one produces gives one an enemy. To be popular one must be a mediocrity. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 410.
- Źródło: rozdział 17

Każde ograniczenie jest fatalne. W miarę – to posiłek nieodzowny. Nadmiar – to uczta.
- Źródło: rozdział 15

Kobieta jest zupełnie zadowolona, dopóki się jej udaje wyglądać o dziesięć lat młodziej od własnej córki.
- Źródło: rozdział 4

Kobieta wychodzi za mąż po raz drugi tylko wówczas, jeśli pierwszego swego męża nienawidziła. Zaś mężczyzna żeni się po raz drugi, jeśli pierwszą swą żonę ubóstwiał.
- When a woman marries again, it is because she detested her first husband. When a man marries again, it is because he adored his first wife. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 372.
- Źródło: rozdział 15

Kobiety traktują nas jak ludzkość swoich bogów. Ubóstwiają nas i ciągle nudzą, by coś dla nich zrobić.
- Źródło: rozdział 6

Książki, które świat nazywa niemoralnymi, to są właśnie te, które wykazują światu jego własną hańbę.
- The books that the world calls immoral are books that show the world its own shame. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 456.
- Źródło: rozdział 19

(…) lubię mężczyzn z przyszłością, a kobiety z przeszłością.
- I like men who have a future and women who have a past. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 375.
- Źródło: rozdział 15

Ludzie znają dziś cenę wszystkiego, nie znając wartości niczego.
- Nowadays people know the price of everything, and the value of nothing. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 100.
- Źródło: rozdział 4

Mężczyzna może być szczęśliwy z każdą kobietą, o ile jej nie kocha.
- Źródło: rozdział 15

Mężczyźni żenią się, bo są znużeni, kobiety – przez ciekawość. I obie strony doznają rozczarowania.
- Źródło: rozdział 4

Młodzi ludzie chcieliby być wierni, a nie są, starzy, chcieliby być niewierni, ale nie mogą.
- Źródło: rozdział 2

Mnie bardziej się podobają ludzie niż zasady, a ludzie bez zasad bardziej niż wszystko na świecie.
- I like persons better than principles, and I like persons with no principles better than anything else in the world. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 24.
- Źródło: rozdział 1

Możesz się uważać za bezpiecznego, silnego, lecz przypadkowy odcień jakiejś barwy w pokoju lub na porannym niebie, specjalna jakaś woń, niegdyś przez ciebie lubiana i przynosząca ze sobą subtelne wspomnienia, wers zapomnianego utworu, który kiedyś czytałeś, urywek melodii, której już dawno nie grałeś – Dorianie, wierzaj mi, że od tych szczegółów zależy nasze życie.
- Źródło: rozdział 19

(…) najgorszą rzeczą każdego romansu jest to, że tak bardzo obdziera ludzi z romantyzmu.
- Źródło: rozdział 1

Należy wchłaniać barwę życia, ale nigdy nie przypominać sobie szczegółów. Szczegóły są zawsze trywialne.
- Źródło: rozdział 8

Naturalność nie jest niczym innym jak pozą, i to pozą najbardziej drażniącą ze wszystkich, jakie znam.
- Źródło: rozdział 1

(…) nikt z nas nie może znosić ludzi robiących te same błędy co my.
- Źródło: rozdział 1

(…) piękność jest formą geniuszu, piękność jest czymś więcej niż geniusz, gdyż nie potrzebuje komentarza.
- Źródło: rozdział 2

(…) piękność, prawdziwa piękność kończy się tam, gdzie się zaczyna intelektualizm.
- Real beauty, ends where an intellectual expression begins. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 10.
- Źródło: rozdział 1

Smutno się robi na tę myśl, ale bez wątpienia geniusz trwa dłużej niż piękność. To wyjaśnia fakt, dlaczego wszyscy zadajemy sobie tyle trudu, aby się stać jak najbardziej wykształconymi. W dzikiej walce o byt potrzeba nam czegoś, co trwa, i dlatego zapełniamy sobie umysł rupieciami i faktami, w głupiej nadziei utrzymania się na poziomie. Człowiek wszechstronnie wykształcony to ideał nowoczesny. A umysł takiego wszechstronnie wykształconego człowieka jest czymś strasznym. Wygląda niby jakiś sklep ze starzyzną pełen okropności i kurzu, gdzie wszystko ocenia się powyżej wartości.
- Źródło: rozdział 1

Sumienie i tchórzliwość to w gruncie rzeczy jedno i to samo.
- Źródło: rozdział 1

Śmiech to wcale niezły początek przyjaźni, a najczęściej jest też najlepszym jej zakończeniem.
- Laughter is not at all a bad beginning for a friendship, and it is far the best ending for one. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 21.
- Źródło: rozdział 1

(…) to jedna z największych tajemnic życia: duszę leczyć zmysłami, a zmysły duszą.
- (…) that is one of the great secrets of life – to cure the soul by means of the senses, and the senses by means of the soul. (ang.)
- Źródło: rozdział 2

Tylko bankruci umysłowi prowadzą sprzeczki.
- Źródło: rozdział 1

Tylko zmysły mogą uleczyć duszę, tak samo jak tylko dusza może uleczyć zmysły.
- Opis: widząc Doriana Graya, wtulającego głowę w pęki kwiecia bzu.
- Źródło: rozdział 2

(…) urok małżeństwa na tym właśnie polega, że wzajemne niemówienie prawdy jest tutaj nieodzowne.
- Źródło: rozdział 1
- Zobacz też: małżeństwo

W naszych czasach człowiek uczuwa obawę przed sobą samym. Zapomniano o najwyższym obowiązku, o obowiązku względem siebie. Oczywiście ludzie są dobroczynni. Karmią głodnych, odziewają żebraków. Ale własna ich dusza marznie i cierpi głód. Rasa nasza straciła odwagę. Może nie miała jej nigdy. Obawa przed społeczeństwem, na której opiera się moralność, obawa przed Bogiem, będąca tajemnicą religii – oto dwie potęgi, które nami rządzą. A jednak…
- Źródło: rozdział 2

(…) wartość idei zupełnie jest niezależna od człowieka, który ją wypowiada. Istnieje nawet prawdopodobieństwo, że idea jest tym czystszym wytworem intelektu, im człowiek jest mniej szczery, tym mniej bowiem będzie ona zabarwiona jego potrzebami, pragnieniami lub przesądami.
- Źródło: rozdział 1

Wierni znają trywialną stronę miłości, niewierni znają jej tragedię.
- Źródło: rozdział 1

Wierność jest dla życia uczuciowego tym, czym stabilizacja dla życia intelektu – mianowicie przyznaniem się do niepowodzenia. Wierność? Muszę ją kiedyś poddać analizie. Mieści się w niej namiętność posiadania. Mieści się w niej wiele rzeczy, które byśmy chętnie odrzucili, gdybyśmy się nie obawiali, że je podniosą inni.
- There are many things that we would throw away if we were not afraid that others might pick them up. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 106.
- Źródło: rozdział 4
- Zobacz też: wierność

Wierzaj mi, żaden człowiek cywilizowany nie żałuje doznanej przyjemności, a żaden człowiek niecywilizowany nie wie, co to przyjemność.
- Źródło: rozdział 4
- Zobacz też: przyjemność

Wszyscy cierpimy karę za to, czego się wyrzekamy. Każda żądza przez nas zdławiona rozpładza się w naszej duszy i zatruwa ją. Ciało grzeszy i na tym grzech się kończy, bo czyn jest rodzajem oczyszczenia. Nie pozostaje wówczas nic prócz wspomnienia pozbycia się pokusy jest uleganie jej. Gdy będziemy się jej opierali, dusza zachoruje z tęsknoty za tym, czego sobie sama odmawiała, z żądzy za tym, co potworne jej prawa uczyniły potwornym i bezprawnym. Powiedziano już, że największe zdarzenia świata dokonują się w mózgu. W mózgu też i jedynie w mózgu dokonują się największe grzechy świata.
- Źródło: rozdział 2

Wybieram sobie przyjaciół dla ich piękności, znajomych dla ich dobrego charakteru, a wrogów dla ich bystrej inteligencji.
- Źródło: rozdział 1

Zaletą uczuć jest, że prowadzą nas na bezdroża, zaletą nauki, że wcale nie budzi uczuć.
- Źródło: rozdział 3

Zawsze możemy być uprzejmi dla tych, co nas nie obchodzą.
- Źródło: rozdział 8

(…) żadna kobieta nie jest geniuszem. Kobieta jest rodzajem dekoratywnym. Nigdy nie ma nic do powiedzenia, ale to nic wypowiada czarująco. Kobieta oznacza triumf, materii nad umysłem, jak mężczyzna triumf umysłu nad moralnością.
- Women represent the triumph of matter over mind, just as men represent the triumph of mind over morals. (ang.)
- Źródło: wyd. Plain Label Books, s. 102.
- Źródło: rozdział 4

Żadne życie nie jest zniszczone oprócz tego, którego rozwój jest powstrzymywany.
- Źródło: rozdział 6

Lord Henryk

Każde wrażenie, jakie się sprawia, stwarza nowego nieprzyjaciela. Aby być popularnym trzeba być przeciętnym.
- Every effect that one produces gives one an enemy. To be popular one must be a mediocrity. (ang.)
- Źródło: rozdział 17

Inne

Określenie miłości przymiotnikiem „wieczna” psuje jej cały urok.

Tylko niestali znają przyjemność miłości. Aby poznać jej tragedie, trzeba być stałym.

Życie trwa tylko chwilę, więc spal się jak najjaskrawszym płomieniem.

Dialogi

– A sztuka? – spytała.
– Jest chorobą.
– Miłość?
– Złudzeniem.
– Religia?
– Wytwornym surogatem wiary.
– Jesteś sceptykiem.
– Nie, sceptycyzm jest początkiem wiary.
– Czymże więc jesteś?
– Określać znaczy ograniczać.

Postacie: Harry Wotton i księżna Gladys Monmouth.
Źródło: rozdział 17

– (…) Chciałbym, abyś mi wyjaśnił, dlaczego nie chcesz wystawić portretu Doriana Graya (…)
– Harry (…) każdy portret malowany z przejęciem jest portretem artysty, nie zaś modela. Model jest tylko pobudką, okazją. Nie jego, ale raczej siebie samego malarz ujawnia na płótnie. Powód, dla którego nie chcę obrazu wystawiać, jest ten, że obawiam się, czy nie ujawniłem w nim tajemnicy własnej duszy.

Postacie: Harry Wotton i Bazyli Hallward
Źródło: rozdział 1

– Pewność jest fatalna. Niepewność czaruje. Mgła nadaje rzeczom urok.
– Można w niej zatracić drogę.
– Wszystkie drogi wiodą do jednego punktu, moja droga Gladys.
– A tym jest?
– Rozczarowanie.

Postacie: Harry Wotton i księżna Gladys Monmouth.
Źródło: rozdział 18

Zobacz też

Dorian Gray