Patriarcha Aleksandrii
Patriarcha Aleksandrii – biskup Aleksandrii, jeden z sześciu biskupów (obok Rzymu, Konstantynopola, Antiochii, Jerozolimy i Kartaginy) mających ponadmetropolitarną pozycję w Kościele wczesnochrześcijańskim.
- Kościół aleksandryjski miał do dyspozycji ogromne środki materialne. Część z nich pochodziła z darów od wiernych, ale część stanowiły cesarskie donacje. Władcy przekazywali Kościołowi aleksandryjskiemu wielkie ilości zboża z przeznaczeniem na utrzymanie egipskiego kleru. Bogactwo skupione w rękach biskupów aleksandryjskich mogło posłużyć i poza Egiptem, niejednokrotnie oskarżano ich o przekupywanie wysokich urzędników cesarskiego dworu. (…)
Biskup i jego współpracownicy byli organizatorami działalności charytatywnej na wielką skalę, co dawało Kościołowi olbrzymie wpływy wśród bardzo licznej biedoty, a za wpływami szła możliwość manipulowania tą grupą ludności miasta, którą łatwo było skłonić do udziału w zamieszkach. W rękach ambitnego biskupa była to bardzo groźna broń. Ponadto dysponował on grupą sanitariuszy, zwanych parabalanoi, która liczyła 500–600 ludzi. Jej członkowie stali się czymś w rodzaju prywatnej policji kościelnej, której używano do rozprawiania się z przeciwnikami.- Autorka: Ewa Wipszycka, Kościół w świecie późnego antyku, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014, s. 57.
- Starożytny niech będzie zachowany zwyczaj w Egipcie, Libii i Pentapolis, zgodnie z którym biskup aleksandryjski posiada władzę nad tymi wszystkimi prowincjami.
- Źródło: 6. kanon soboru nicejskiego I (325 r.)
- W pierwszych dziesięcioleciach IV wieku wysunęli się na czoło trzej biskupi: Rzymu, Antiochii i Aleksandrii. (…) Biskup Aleksandrii, choć jego biskupstwo zostało ustanowione „tylko” przez świętego Marka, a terytorium ograniczało się do Egiptu, był, jeśli chodzi o sprawowanie faktycznej władzy, najpotężniejszym z całej trójki. Aleksandria stanowiła intelektualny ośrodek cesarstwa; ludność Egiptu była niemal w całości chrześcijańska, liczebnie przewyższając społeczność chrześcijańską czy to w Europie, czy w Azji, biskup zaś ten, na wzór świeckiego zarządcy Egiptu, który aż do reform Dioklecjana cieszył się pełnią władzy wicekrólewskiej, wprowadził prawo mianowania przez siebie każdego biskupa w diecezji.
- Autor: Steven Runciman, Teokracja bizantyjska, przeł. Maria Radożycka-Paoletti, wyd. Książnica, Katowice 2008, s. 15–16.
Zobacz też: