Otto Weininger

Otto Weininger (1880–1903) – austriacki filozof i psycholog pochodzenia żydowskiego.

Otto Weininger (1903)

Płeć i Charakter

(wyd. Sagittarius, Warszawa 1994, tłum. Ostap Ortwin)

• Albowiem kobieta domagająca się czystości mężczyzny jest, pomijając jej histerie, tak głupia i dla wszelkiej prawdy nieprzystępna, że nawet niejasno nie czuje tego, że przez to samą siebie neguje, czyniąc się absolutnie i bez ratunku bezwartościową, pozbawiając się swej egzystencji.
  • Źródło: s. 284

• Dusza, osobowość, charakter są atoli – i w tym leży nieskończenie głęboki, trwały dorobek poznawczy Schopenhauera – identyczne z wolną wolą, a przynajmniej o tyle pokrywa się wola z jaźnią, o ile pojmujemy jaźń w związku z absolutem. A skoro kobietom brak jaźni, to i woli posiadać nie mogą.
  • Źródło: s. 55

• Istota pozbawiona czynności pojęciowych tak jak prawdziwa kobieta musi być zarazem nieuchronnie pozbawiona władzy sądzenia.
  • Źródło: s. 34

• Jeśli kobietę zapytać, co przez swe „ja” rozumie, nie potrafi ona przedstawić sobie pod tym nic innego, jak tylko swe własne ciało. Jaźnią kobiety jest jej powierzchowność zewnętrzna.
  • Źródło: s. 43

• Kobieta chlubi się tym, że jest kochana, chełpi się tym wobec innych kobiet, aby obudzić w nich zazdrość.
  • Źródło: s. 49

• Kobieta, nawet gdy jest sama, żyje ciągle w stanie zespolenia z wszystkimi ludźmi, których zna. To dowód, że nie jest monadą, gdyż wszystkie monady mają granice.
  • Źródło: s. 42

• Kobieta nie dba zgoła o prawdę i dlatego nie jest poważna. Z tego powodu też nie można serio twierdzić, iż myśli w pełnym tego słowa znaczeniu.
  • Źródło: s. 35–36

• Kobieta wtedy dopiero osiąga egzystencję, kiedy mężczyzna przytakuje własnej płciowości, kiedy neguje absolut i odwraca się od życia wiekuistego ku życiu niższemu. Tylko wtedy, gdy coś, co jest czymś, dochodzi do tego, co jest niczym, może to, co jest niczym, dojść do czegoś.
  • Źródło: s. 215

• Można więc wcale dobrze przestrzegać zewnętrznej, słownej formy sądu, nie czyniąc zadość wewnętrznym jego warunkom.
  • Źródło: s. 35

• Normą sądu jest zasada racji, podobnie jak zasady sprzeczności i identyczności konstytuują pojęcie (jako normę istotności).
  • Źródło: s. 37

• Okazało się najpierw, że jest ona wyłącznie i nieprzerwanie (a nie tylko w pewnych odstępach czasu) płciowo zaabsorbowana, że cieleśnie i duchowo w całej swej istocie nie jest niczym innym jak tylko samą właśnie płciowością. Przyłapaliśmy ją na tym, jak od wszystkich bez wyjątku rzeczy doznaje na całym ciele i bez przestanku wrażeń spółkowania. I jak cale ciało kobiety jest tylko przyległością jej organów płciowych, podobnie w myśleniu jej idea spółkowania ujawnia się jako zagadnienie centralne.(...) Spółkowanie jest najwyższą wartością kobiety; stara się ona zawsze i wszędzie doprowadzić je do skutku.

• Skąd więc pochodzić może kobiecy rodzaj próżności? Łączy się on z brakiem jaźni „myślnej” (inteligibilnej), z brakiem tego, co podlega stałej i bezwzględnej ocenie, wynika z nieposiadania własnej wartości.
  • Źródło: s. 47

• Wszelka teoria odmawiająca kobiecie logiki winna udowodnić, że kobieta nie umie pojąć ani poddać się nie tylko zasadzie sprzeczności (i identyczności), odnoszącej się do pojęcia, lecz także zasadzie racji, pod której władzą stoi sąd.
  • Źródło: s. 37

• Z chwilą, kiedy mężczyzna przezwyciężyłby swoją płciowość, kobieta musiałaby umrzeć.
  • Źródło: s. 216

• Z dowodem alogiczności kobiety absolutnej da się połączyć dowód jej amoralności w konkretnych wypadkach.
  • Źródło: s. 38

Płeć i Charakter

(wyd. Nakładem Księgarni L. Fiszera, Łódź 1921, tłum. Ostap Ortwin)

• Aryjczyk ma potrzebę wiedzieć, kto byli jego przodkowie; czci ich i interesuje się nimi, ponieważ byli oni jego przodkami; i szanuje ich, ponieważ własną przeszłość ceni zawsze wyżej od rychło przeobrażającego się żyda, który nie ma pietyzmu, nie mogąc życiu nadać żadnej wartości.
  • Źródło: s. 404

• Człowiek genjalny jest zatem bardziej skomplikowany, złożony, bogatszy; i w tem ganjalniejszym uznać należy człowieka, im więcej ludzi on w sobie łączy i to jeszcze, jak dodać trzeba, im on żywiej, z im większą intensywnością innych ludzi w sobie piastuje.
  • Źródło: s. 131

• Człowiek jest wówczas jedynie wolny, kiedy się sam prawem staje.
  • Źródło: s. 237

• Człowiek wybitny posiada w sobie cały świat, genjusz jest żywym mikrokosmosem.
  • Źródło: s. 211

• Genjalność jest ideą, do której jeden się zbliża, podczas gdy inny w wielkiem pozostaje od niej oddaleniu, do której jeden szybko zdąża, inny może dopiero u kresu swego życia.
  • Źródło: s. 114

• Genjusz jest w ogóle wyższą formą bytu, nie tylko pod względem intelektualnym, ale i moralnym. Genjusz ujawnia właściwie całkowitą ideę człowieka. Zwiastuje on, czem człowiek jest: podmiotem, którego przedmiotem jest cały wszechświat, i ustanawia to raz na zawsze po wsze czasy.
  • Źródło: s. 226

• Hultaj rozumie dobrze zawsze tylko innego hultaja, a zupełny poczciwiec nie potrafi znów nigdy pojąć tamtych, tylko zawsze podobną sobie dobroduszność, pozer uważa prawie zawsze zachowanie się innych ludzi za pozy i snadniej umie przeniknąć innego pozera, niż człowiek prosty, w którego pozer ze swej strony nigdy na serio nie jest zdolnym uwierzyć. Człowieka rozumieć znaczy więc: być nim samym.
  • Źródło: s. 113

• Im kto więcej typów ludzkich i ich przeciwieństw w osobie swej łączy, tem mniej on przeoczy z tego, co ludzie robią i czego zaniedbują, gdyż rozumiejąc, tem samem i spostrzegać lepiej będzie, tem łatwiej potrafi przeniknąć, co czują, myślą i czego chcą właściwie.
  • Źródło: s. 137

• Im większe znaczenie mają dla kogoś wszystkie sprawy, tem on sam jest człowiekiem większego znaczenia.
  • Źródło: s. 148

• Kobieta jest tylko płciową, mężczyzna jest także płciowym.
  • Źródło: s. 113

• Kto siebie zabija, zabija równocześnie świat cały; a kto drugiego morduje, dopuszcza się przez to właśnie najcięższej zbrodni, że siebie w nim morduje.
  • Źródło: s. 224

• Kto wyżej stoi, tem większe stawiać sobie będzie wymagania.
  • Źródło: s. 223

• Najbardziej natężone pragnienie nieśmiertelności ma genjusz.
  • Źródło: s. 148

• Należy wówczas człowieka nazywać genjalnym, jeśli on żyje w świadomej łączności ze wszechświatem. A tak dopiero genjalne jest właściwie tem, co boskie w człowieku.
  • Źródło: s. 213

• Nic tak mężczyzny nie uszczęśliwia, jak kiedy go jaka dziewczyna kocha; nawet jeśli go zrazu nie pociągnęła ku sobie, istnieje dlań w wysokim stopniu niebezpieczeństwo, że ogniem zapłonie. Dla kobiety miłość mężczyzny, który jej się nie podoba, jest tylko zadowoleniem własnej próżności. Kobieta rości sobie stale jednakowe pretensje do wszystkich mężczyzn, jacy są na świecie.
  • Źródło: s. 252

• Nie ma genjalnych specjalistów, niema genjuszów w matematyce, muzyce lub w szachach, są tylko genjusze uniwersalni. Człowieka genjalnego można określić, jako takiego, który wie wszystko nie ucząc się tego wcale..
  • Źródło: s. 138

• Ponieważ tworzy on (geniusz) z całokształtu swojej wszechświat obejmującej jaźni, podczas gdy inni ludzie nie dochodzą nigdy do pełnej świadomości swego prawdziwego jestestwa, przeto rzeczy są dlań pełne znaczenia, wszystkie one coś znaczą dla niego, widzi on w nich zawsze symbole.
  • Źródło: s. 212

• To może właśnie aryjczyk ma żydowi do zawdzięczenia; przez niego wie on, czego się ma wystrzegać: oto żydostwa, jako możliwości w nim samym tkwiącej.
  • Źródło: s. 401

• W uwielbieniu mężczyzny dla bohaterów znajduje znów wyraz fakt, że genjalność jest złączona z męskością, że stanowi męskość idealną, spotęgowaną; albowiem kobieta nie ma świadomości samorodnej, lecz otrzymuje ją od mężczyzny, żyje ona nieświadomie, mężczyzna świadomie: najwyższą atoli świadomość ma genjusz.
  • Źródło: s. 140

• Wiara w duszę jest wszystkiem raczej, aniżeli zabobonem, i nie jest tylko jakimś klerykalnym środkiem uwodzenia.
  • Źródło: s. 210

• Żyd jest urodzonym komunistą i zawsze pragnie wspólności.
  • Źródło: s. 409