Mikołaj I Romanow

Mikołaj I (1796–1855) – cesarz Rosji i król Polski (Królestwa Kongresowego) od 1825.

Drogi Konstanty! Stała się Twoja wola: jestem cesarzem, ale, o Boże, za jaką cenę! Za cenę przelanej krwi moich poddanych!
- Opis: w liście do przebywającego w Warszawie brata Konstantego po stłumieniu powstania dekabrystów, które miało miejsce 14 grudnia 1825.
- Źródło: dr Grzegorz Jasiński, Mikołaj I w: Romanowowie (tom 3. z serii Dynastie Europy), Biblioteka Gazety Wyborczej, ISBN 9788326800832, 2010, s. 40.

Ja wam wszystko przebaczam, bunt, detronizację… ale czego nie mogę to – żeście mi zwichnęli plan panowania. Ja chciałem przez was cywilizować Rosję. Wyście temu stanęli na przeszkodzie przez waszą głupią rewolucję!
- Opis: w rozmowie z Feliksem hr. Łubieńskim, odnośnie powstania listopadowego.
- Zobacz też: bunt, przebaczenie, rewolucja

Jeżeli chodzi o ten kraj, to choć zapewniasz, że za lat dziesięć dojdzie on do stanu, jakiego sobie życzymy, ja obstaję przy dziewięćdziesięciu siedmiu latach i bardziej liczę w tej mierze na rosyjskie bagnety i armaty niźli na inne środki; moim zdaniem Polaków tylko strachem można ujarzmić.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (15 lipca 1838).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 388.

Mamy chorego człowieka, poważnie chorego człowieka w naszych rękach.
- Opis: o Turcji do Hamiltona Seymoura w 1852.
- Źródło: Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 30.

Na wdzięczność Polaków nie ma co liczyć; udowodnić by to mogli jedynie w ciągu stuleci. Wszystkie nasze przedsięwzięcia winny zmierzać wyłącznie ku większemu ich zespoleniu z nami wszystkimi sposobami, jakimi można to uczynić.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (27 grudnia 1832).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387–388.

Nie dawaj nigdy wolności Polakom, starając się doprowadzić do końca trudne dzieło zrusyfikowania tego kraju.
- Opis: fragment ułożonego przez siebie testamentu politycznego dla jego syna Aleksandra II Romanowa.
- Źródło: Kronika Polski. W boju i na tułaczce: 1831–1846, Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, Kraków 1998, s.4.

Nie potrzebuję uczonych, cenię jedynie posłusznych.
- Opis: oświadczone podczas wizytacji w pewnej szkole, w której przedstawiono mu najlepszego ucznia.
- Źródło: Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, ISBN 8301125829, s. 280.

Nigdy nie dopuszczę do oddolnych zarządzeń, chcę, by czekali na decyzje odgórne! Znasz moje zasady od dawna. W Polsce daj nauczkę chłopom, by nie próbowali skorzystać z pretekstu i urządzić czegoś podobnego [do rzezi galicyjskiej].
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (15 marca 1846).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.
- Zobacz też: Polacy

Od dawna głoszę, że Polacy to naród stracony, którego poprawy nie można oczekiwać, i że oni sami są przyczyną wszystkich swoich nieszczęść, że rząd czyni, co w jego mocy, i że należy ich uczynić szczęśliwymi wbrew im samym i niejako przemocą.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego; (10 lipca 1835).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

Polak zawsze pozostanie Polakiem: nie pamięta dobrodziejstw i nawet ich nie odczuwa. Będzie się wił jak żmija u twoich stóp, będzie je lizać, dopóki nie dobierze się do szyi – a wówczas zadusi cię!
- Opis: jedna z sentencji, które trafiły do księgi aforyzmów M.I. Michelsona.
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387.

Powstrzymuje ich tylko strach i obawa przed utratą wszystkiego tego, co im jeszcze do stracenia zostało. Dopóki siłą naszą jest nie tylko liczebność wojskowa, lecz i nieubłagane środki zespolenia z Rosją, groźba pozbawienia ich owej specyfiki, która stanowi resztkę ich rzekomej narodowości – dopóty mieć będziemy nam nimi przewagę, choćby miała ona charakter chwiejny. Lecz skoro tylko osłabniemy w stosowaniu tych środków albo też pozwolimy sobie na zaufanie im – wszystko przepadnie i czeka nas niechybna klęska.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (18 kwietnia 1845).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

Sto lat musi przynajmniej upłynąć nim zmieni się duch w tym kraju.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (28 sierpnia 1832).
- Źródło: W. Bruce Lincoln Mikołaj I, op. cit., s. 388.

Trzeba ich pozbawić wszelkich sposobów szkodzenia nam. Bardzo ważne jest to, że rewolucyjny duch fanatyzmu rzekomo katolickiego coraz bardziej i bardziej zaślepia tych durniów, do tego stopnia, że sami pomagają nałożyć sobie kaganiec.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (7 grudnia 1844).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

Wdzięczności od nich nie oczekuję i przyznam, że zbyt głęboko nimi gardzę, żebym mógł przypisywać temu jakąkolwiek wagę – staram się zasłużyć na wdzięczność Rosji, potomków – oto myśl, która mnie nie opuszcza.
- Opis: odpowiedź na zapewnienia Paskiewicza, namiestnika Królestwa Polskiego, o wierności swych polskich poddanych po detronizacji uchwalonej przez sejm 1831 roku; (10 czerwca 1832).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387.

W Rosji istnieje despotyzm, to istota moich rządów, ale jest on zgodny z duchem narodu.
- Źródło: Piotr Małyszko, Słownik postaci historycznych, wyd. ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2006, s. 67.

Wśród zaburzeń, które wstrząsają całą Europą, wśród zgubnych doktryn, jakie podkopują budowę społeczeństwa, jedna tylko Rosja stoi mocna i niewzruszona. Wierzajcie mi, panowie, że to jest prawdziwym szczęściem należeć do tego państwa i używać dobrodziejstw jego opieki. (…) Będę wam dobrze czynił mimo waszej woli (…), a rząd mój zawsze myśleć będzie o waszym szczęściu.
- Opis: fragment głośnego przemówienia cara wygłoszonego w Łazienkach 15 października 1835.
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 389.

Zbudowałem Cytadelę i za najmniejsze zaburzenia każę z niej zbombardować i spalić Warszawę… i na pewno jej nie odbuduję.
- Źródło: Tomasz Małkowski, Historia III. Zeszyt ćwiczeń dla klas III gimnazjum, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2013, s. 98.

Zły duch panujący w Polsce bynajmniej mnie nie przeraża, bowiem zdecydowany jestem ani na włos nie odstąpić od przyjętych zasad i im będą gorsi, tym ja będę surowszy i tym gorzej dla nich. Jeżeli wykażemy choćby najmniejszą słabość z obawy du qu’en dira-t-on? – wówczas wszystko przepadnie.
- Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (17 października 1844).
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

Znam tylko dwa typy Polaków: tych, którzy się zbuntowali przeciwko mnie, i tych którzy pozostali mi wierni – jednych nienawidzę, drugimi gardzę.
- Opis: w rozmowie z Wilhelmem IV.
- Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387.
- Zobacz też: nienawiść, pogarda

Cytaty przypisywane

Jacy byli dwaj najgłupsi królowie Polski? Jan Sobieski i ja. Obydwaj uratowaliśmy Habsburgów od katastrofy.
- Opis: konstatacja z 1854 nawiązująca do pomocy udzielonej cesarzowi Franciszkowi Józefowi w stłumieniu powstania węgierskiego podczas Wiosny Ludów.
- Źródło: Leszek Mazan, Zdarzenia z życia naszego monarchy
- Zobacz też: Jan III Sobieski

O Mikołaju I Romanowie

Próżno, próżno, Mikołaju
Z paszcz ognistych w piersi godzisz,
Próżno rząd wolnego kraju
Nową przysięgą uwodzisz.
To nasz śpiew: wiwat maj!
Niech przepadnie Mikołaj!
- Autor: Rajnold Suchodolski, Mazurek 3 maja, 1831

Żandarm Europy.
- Opis: określenie, jakie przylgnęło do niego w związku z tłumieniem ruchów rewolucyjnych nie tylko w Rosji, ale i poza granicami kraju.
- Źródło: Anna Owsińska, Powstanie palatynacko-badeńskie 1849 roku oraz udział w nim Polaków, Wrocław 1966, s. 13.