Mikołaj I Romanow

Mikołaj I (1796–1855) – cesarz Rosji i król Polski (Królestwa Kongresowego) od 1825.

• Drogi Konstanty! Stała się Twoja wola: jestem cesarzem, ale, o Boże, za jaką cenę! Za cenę przelanej krwi moich poddanych!
  • Opis: w liście do przebywającego w Warszawie brata Konstantego po stłumieniu powstania dekabrystów, które miało miejsce 14 grudnia 1825.
  • Źródło: dr Grzegorz Jasiński, Mikołaj I w: Romanowowie (tom 3. z serii Dynastie Europy), Biblioteka Gazety Wyborczej, ISBN 9788326800832, 2010, s. 40.

Mikołaj I Romanow

• Ja wam wszystko przebaczam, bunt, detronizację… ale czego nie mogę to – żeście mi zwichnęli plan panowania. Ja chciałem przez was cywilizować Rosję. Wyście temu stanęli na przeszkodzie przez waszą głupią rewolucję!
  • Opis: w rozmowie z Feliksem hr. Łubieńskim, odnośnie powstania listopadowego.
  • Zobacz też: bunt, przebaczenie, rewolucja

• Jeżeli chodzi o ten kraj, to choć zapewniasz, że za lat dziesięć dojdzie on do stanu, jakiego sobie życzymy, ja obstaję przy dziewięćdziesięciu siedmiu latach i bardziej liczę w tej mierze na rosyjskie bagnety i armaty niźli na inne środki; moim zdaniem Polaków tylko strachem można ujarzmić.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (15 lipca 1838).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 388.

• Mamy chorego człowieka, poważnie chorego człowieka w naszych rękach.
  • Opis: o Turcji do Hamiltona Seymoura w 1852.
  • Źródło: Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 30.

• Na wdzięczność Polaków nie ma co liczyć; udowodnić by to mogli jedynie w ciągu stuleci. Wszystkie nasze przedsięwzięcia winny zmierzać wyłącznie ku większemu ich zespoleniu z nami wszystkimi sposobami, jakimi można to uczynić.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (27 grudnia 1832).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387–388.

• Nie dawaj nigdy wolności Polakom, starając się doprowadzić do końca trudne dzieło zrusyfikowania tego kraju.
  • Opis: fragment ułożonego przez siebie testamentu politycznego dla jego syna Aleksandra II Romanowa.
  • Źródło: Kronika Polski. W boju i na tułaczce: 1831–1846, Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, Kraków 1998, s. 4.

• Nie potrzebuję uczonych, cenię jedynie posłusznych.
  • Opis: oświadczone podczas wizytacji w pewnej szkole, w której przedstawiono mu najlepszego ucznia.
  • Źródło: Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, ISBN 8301125829, s. 280.

• Nigdy nie dopuszczę do oddolnych zarządzeń, chcę, by czekali na decyzje odgórne! Znasz moje zasady od dawna. W Polsce daj nauczkę chłopom, by nie próbowali skorzystać z pretekstu i urządzić czegoś podobnego [do rzezi galicyjskiej].
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (15 marca 1846).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.
  • Zobacz też: Polacy

• Od dawna głoszę, że Polacy to naród stracony, którego poprawy nie można oczekiwać, i że oni sami są przyczyną wszystkich swoich nieszczęść, że rząd czyni, co w jego mocy, i że należy ich uczynić szczęśliwymi wbrew im samym i niejako przemocą.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego; (10 lipca 1835).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

• Polak zawsze pozostanie Polakiem: nie pamięta dobrodziejstw i nawet ich nie odczuwa. Będzie się wił jak żmija u twoich stóp, będzie je lizać, dopóki nie dobierze się do szyi – a wówczas zadusi cię!
  • Opis: jedna z sentencji, które trafiły do księgi aforyzmów M.I. Michelsona.
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387.

• Powstrzymuje ich tylko strach i obawa przed utratą wszystkiego tego, co im jeszcze do stracenia zostało. Dopóki siłą naszą jest nie tylko liczebność wojskowa, lecz i nieubłagane środki zespolenia z Rosją, groźba pozbawienia ich owej specyfiki, która stanowi resztkę ich rzekomej narodowości – dopóty mieć będziemy nam nimi przewagę, choćby miała ona charakter chwiejny. Lecz skoro tylko osłabniemy w stosowaniu tych środków albo też pozwolimy sobie na zaufanie im – wszystko przepadnie i czeka nas niechybna klęska.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (18 kwietnia 1845).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

• Sto lat musi przynajmniej upłynąć nim zmieni się duch w tym kraju.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (28 sierpnia 1832).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln Mikołaj I, op. cit., s. 388.

• Trzeba ich pozbawić wszelkich sposobów szkodzenia nam. Bardzo ważne jest to, że rewolucyjny duch fanatyzmu rzekomo katolickiego coraz bardziej i bardziej zaślepia tych durniów, do tego stopnia, że sami pomagają nałożyć sobie kaganiec.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (7 grudnia 1844).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

• Wdzięczności od nich nie oczekuję i przyznam, że zbyt głęboko nimi gardzę, żebym mógł przypisywać temu jakąkolwiek wagę – staram się zasłużyć na wdzięczność Rosji, potomków – oto myśl, która mnie nie opuszcza.
  • Opis: odpowiedź na zapewnienia Paskiewicza, namiestnika Królestwa Polskiego, o wierności swych polskich poddanych po detronizacji uchwalonej przez sejm 1831 roku; (10 czerwca 1832).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387.

• W Rosji istnieje despotyzm, to istota moich rządów, ale jest on zgodny z duchem narodu.
  • Źródło: Piotr Małyszko, Słownik postaci historycznych, wyd. ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2006, s. 67.

• Wśród zaburzeń, które wstrząsają całą Europą, wśród zgubnych doktryn, jakie podkopują budowę społeczeństwa, jedna tylko Rosja stoi mocna i niewzruszona. Wierzajcie mi, panowie, że to jest prawdziwym szczęściem należeć do tego państwa i używać dobrodziejstw jego opieki. (…) Będę wam dobrze czynił mimo waszej woli (…), a rząd mój zawsze myśleć będzie o waszym szczęściu.
  • Opis: fragment głośnego przemówienia cara wygłoszonego w Łazienkach 15 października 1835.
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 389.

• Zbudowałem Cytadelę i za najmniejsze zaburzenia każę z niej zbombardować i spalić Warszawę… i na pewno jej nie odbuduję.
  • Źródło: Tomasz Małkowski, Historia III. Zeszyt ćwiczeń dla klas III gimnazjum, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2013, s. 98.

• Zły duch panujący w Polsce bynajmniej mnie nie przeraża, bowiem zdecydowany jestem ani na włos nie odstąpić od przyjętych zasad i im będą gorsi, tym ja będę surowszy i tym gorzej dla nich. Jeżeli wykażemy choćby najmniejszą słabość z obawy du qu’en dira-t-on? – wówczas wszystko przepadnie.
  • Opis: z rozległej korespondencji cara z namiestnikiem Królestwa Polskiego, Paskiewiczem; (17 października 1844).
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 388.

• Znam tylko dwa typy Polaków: tych, którzy się zbuntowali przeciwko mnie, i tych którzy pozostali mi wierni – jednych nienawidzę, drugimi gardzę.
  • Opis: w rozmowie z Wilhelmem IV.
  • Źródło: W. Bruce Lincoln, Mikołaj I, op. cit., s. 387.
  • Zobacz też: nienawiść, pogarda

Cytaty przypisywane

• Jacy byli dwaj najgłupsi królowie Polski? Jan Sobieski i ja. Obydwaj uratowaliśmy Habsburgów od katastrofy.
  • Opis: konstatacja z 1854 nawiązująca do pomocy udzielonej cesarzowi Franciszkowi Józefowi w stłumieniu powstania węgierskiego podczas Wiosny Ludów.
  • Źródło: Leszek Mazan, Zdarzenia z życia naszego monarchy
  • Zobacz też: Jan III Sobieski

O Mikołaju I Romanowie

• Mikołaj I nie zyskał wprawdzie takiej sławy, jak niektórzy jego poprzednicy, ale odegrał niewątpliwie istotną rolę w burzliwym okresie burżuazyjnych rewolucji i kontrrewolucji XIX wieku. Zaciekle zwalczał ruchy wolnościowe w swoim kraju, ale także, uważając się za „żandarma Europy”, czuł się w obowiązku zdyscyplinować inne narody. Ofiarą represji padli nie tylko jego rodacy, ale także Niemcy, Węgrzy oraz Polacy. Wszelkie ruchy wolnościowe traktował jako objaw rozprzestrzeniania się niebezpiecznej epidemii, którą obsesyjnie usiłował zlikwidować.
  • Autor: José María López Ruiz, Tyrani i zbrodniarze. Najwięksi nikczemnicy w dziejach świata, tłum. Agata Ciastek, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006, s. 202.

• Próżno, próżno, Mikołaju
  Z paszcz ognistych w piersi godzisz,
  Próżno rząd wolnego kraju
  Nową przysięgą uwodzisz.
  To nasz śpiew: wiwat maj!
  Niech przepadnie Mikołaj!
  • Autor: Rajnold Suchodolski, Mazurek 3 maja, 1831

• Żandarm Europy.
  • Opis: określenie, jakie przylgnęło do niego w związku z tłumieniem ruchów rewolucyjnych nie tylko w Rosji, ale i poza granicami kraju
  • Źródło: Anna Owsińska, Powstanie palatynacko-badeńskie 1849 roku oraz udział w nim Polaków, Wrocław 1966, s. 13.