Jan III Sobieski

Jan III Sobieski (1629–1696) – król Polski i wielki książę litewski od 1674.

Listy Jana III Sobieskiego do Marysieńki (Marii Kazimiery), 1683Edytuj

Bóg i Pan nasz na wieki błogosławiony dał zwycięstwo i sławę narodowi naszemu, o jakiej wieki przeszłe nigdy nie słyszały. Działa wszystkie, obóz wszystek, dostatki nieoszacowane dostały się w ręce nasze. Nieprzyjaciel, zasławszy trupem aprosze, pola i obóz, ucieka w konfuzji. Wielbłądy, muły, bydło, owce, które miał po bokach, dopiero dziś wojska nasze brać poczynają, przy których Turków trzodami tu przed sobą pędzą. (…) Wezyr tak uciekał od wszystkiego, że ledwo na jednym koniu i w jednej sukni.

Jutro, da P. Bóg, spodziewamy się usłyszeć działa wiedeńskie, a pojutrze napić się wody dunajskiej.
- Opis: 29 sierpnia 1683 przed północą.

Myśląc o Tobie, zdarza mi się często, że szyldwach czyni tę rzecz, która nie jest dobra dla zdrowia, a co gorsza, grzeszna. A teraz całuję, począwszy od busińki wszystkie śliczności, a najbardziej tytenki, muszeczkę, pajączek i śliczne nóżeczki.
- Opis: 1667.

A więc poświęcę i ofiaruję najdroższej ojczyźnie moje ciało i życie, mienie i krew swoją; pragnę oddać się całkowicie na utrzymanie czci Bożej, na obronę chrześcijaństwa całego, na obsługę tego istotnego przedmurza (bo nienasycona pycha Porty Otomańskiej to jeno pozostawiła chrześcijaństwu), mianowicie naszej spólnej matki, Korony Polskiej.
- Opis: mowa otwierająca rządy, wygłoszona podczas rady wojennej.
- Źródło: Poczet władców Polski, Tomasz Biber, Maciej Leszczyński.

Jeśli jeszcze raz następny poseł przedstawi taki warunek, każę go powiesić.
- Opis: na turecką propozycję haniebnego pokoju

Nauka wszędzie człowieka zdobi – i na wojnie, i u dworu, i doma, i w Rzeczypospolitej widzimy to, że ludzie więcej sobie ważą chudego pachołka uczonego aniżeli pana wielkiego a błazna, co go sobie więc palcem ukazują.
- Źródło: F. Kulczycki, Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, cz. I, s. 19.

Przybyliśmy, zobaczyliśmy, a Bóg zwyciężył.
- Venimus, vidimus, Deus vicit (łac.)
- Opis: słowa skierowane do papieża Innocentego XI, po zwycięstwie nad Turkami pod Wiedniem.
- Zobacz też: Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem, Karol V

Ten sam nieprzyjaciel, któregoś my pobili pod Chocimiem, stoi przed nami. Jesteśmy wprawdzie w obcym kraju lecz nie walczymy dla obcej sprawy. Walczymy za nasz kraj i za chrześcijaństwo, nie dla cesarza, lecz dla Boga.
- Opis: przemowa do żołnierzy przed bitwą pod Wiedniem w 1683.
- Źródło: Leszek Podhorodecki, Wiedeń 1683, Warszawa 2001.

Zdumiewa się, i słusznie, cały świat nad nami, nad radami naszymi, (…) zdumiewa się i sama natura, która najmniejszemu i najlichszemu dawszy sposób obrony zwierzęciu, nam tylko samym nie siła jakaś, albo nieuniknione przeznaczenie, ale jakoby z umysłu jakiego nasadzono ujmuje złośliwość. O, dopiero zdumieje się potomność, że po takich zwycięstwach i tryumfach, po tak szeroko na świat rozgłoszonej sławie, spotkała nas teraz, ach, żal się Boże, wiekuista hańba i niepowetowana szkoda, gdy się tedy widzimy bez sposobów i prawie bezradni albo niezdolni do rady.
(…) jeszcze czterdzieści dni i Niniwa zniszczoną zostanie.
- Źródło: Henryk Olszewski, Sejm Rzeczypospolitej epoki oligarchii 1652–1763, Poznań 1966, s. 26.

Jest człowiekiem od Boga posłanym: aby nademgloną dźwigał Sarmacyją.
- Autor: Wespazjan Kochowski

Liczył lat czterdzieści pięć, a gdyby tron można zdobyć postawą piękną, i takby nań zasłużył. Słusznego wzrostu, pełnej twarzy, rysów regularnych, nosa orlego, oczu ognia pełnych, z fizjonomią szlachetną i otwartą – był pięknym w istocie. Nie stał się jeszcze naówczas tak otyłym jak później, co mu wiele wdzięku odjęło; pełnym był tylko w sobie, jak człowiek kwitnącego zdrowia, co się do sukni polskiej wybornie nadawało. Majestatyczną postacią, którą pochlebcy dworscy przyznają wszystkim panującym, obdarzyła go natura.
- Autor: G.F.de Coyer, Histoire de Jean Sobieski, Roi de Pologne. Vol. 1–3. Amsterdam-Varsovie 1761, cyt. za: Józef Ignacy Kraszewski, Wizerunki książąt i królów polskich z 39 rycinami ks. Pillati'ego oraz inicjałami Cz. Jankowskiego. Warszawa 1888

Nazwisko Sobieski należy do tych bardzo nielicznych nazwisk w historii Polski, które znane są szerszemu światu.
- Autor: Norman Davies
- Źródło: Barbara Bendzińska-Komarow, Ryszard Tymoteusz Komorowski, Rycerstwo polskie w odsieczy wiedeńskiej, „Alma Mater” nr 107, październik 2008, s. 29.

Pan ten liczy się do najpiękniejszych mężczyzn, jakich znałem: słuszny wzrostem, silnej budowy i otyły; otyłość jest właściwa wielu Polakom; cery na twarzy białej, okraszonej rumieńcem; oczy w ślicznej oprawie, nos orli, usta wdzięczne, zęby zdrowe.
- Autor: F.de S. [najprawdopodobniej ks. François des Stigmates], Relation d'un voyage de Pologne fait dans les annés 1688 et 1689. Paris 1858. Cyt. za: Polska w okresie wojen tureckich, oprac. Władysław Konopczyński. Teksty do nauki historii w szkole średniej, z 40. Kraków 1924

Sto tysięcy kosztował, ja bym dwakroć łożył,
By Stanisław skamieniał, a Jan Trzeci ożył.
- Opis: wierszyk przylepiony do pomnika króla w Łazienkach po jego odsłonięciu w 1788. Treść wiersza spotykana jest w kilku wersjach.

Zobacz w Wikiźródłach inne utwory Jana III Sobieskiego