Józef Gosławski

Józef Gosławski (1908–1963) – polski rzeźbiarz i medalier.

Józef Gosławski

Wypowiedzi Józefa Gosławskiego

• O sprawach politycznych nie mogę nic napisać, a dlaczego? Możesz się domyśleć. Sztuka – jest wojna, ale to Włochom nie przeszkadza w tym, aby stawiać pomniki, urządzać konkursy i dbać naprawdę troskliwie o młodych twórców i aby wnikać w najdrobniejsze szczegóły, które w całości stwarzają warunki pracy. Zapewne już wiesz o tym z I.K.C., że założyliśmy Zw. Polskich Art. Plastyków w Italii z siedzibą w Rzymie (zostałem obrany v-prezesem tego związku). Do związku należą stare i młode dziady, ślepe, kulawe i garbate – paleta typów i wartości mocno kolorowa.
  • Opis: fragment listu do Witolda Chomicza z kwietnia 1936.
  • Źródło: Wojciech Włodarczyk: „… modlę się do rzeźb Egiptu”, w: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale, wyd. 1, Alegoria, Warszawa 2009, s. 21. ISBN 9788362248001.

• W numizmatyce naszej jest luka, a jeżeli ktoś z plastyków robi to za pieniądze. Pewne sprawy bolą, ale najwięcej to abyśmy nie byli sądzeni przez przyszłe pokolenia, że umieliśmy tylko niszczyć, a nie tworzyć.
  • Opis: fragment listu do Krzysztofa Głuchowskiego.
  • Źródło: Krzysztof Głuchowski: Józwa Gosławski, w: Krzysztof Głuchowski: Śladami pradziadów. Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 2001, ISBN 1872286690, ss. 17.

• … jedno niech Ci będzie celem to dążenie, aby być człowiekiem z wielką szlachetną ambicją…
  • Opis: fragment listu do Krzysztofa Głuchowskiego.
  • Źródło: Krzysztof Głuchowski: Józwa Gosławski, w: Krzysztof Głuchowski: Śladami pradziadów, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 2001, ISBN 1872286690, ss. 17.

• Muzeum Narodowe w Krakowie już zakupiło cztery medale, natomiast Muzeum Narodowe w Warszawie mimo entuzjazmowania się przez Dyr. Lorentza, Kust. Jodkowskiego, Kust. Szemiothową i innych odmówiło zakupu. Stało się to na skutek interwencji warszawskich kacyków. Mimo zaskoczenia sprawa ta jest do przeżycia, jest tylko żywym przykładem jacy ludzie decydują w tworzeniu naszej kultury.
  • Opis: fragment listu do Witolda Chomicza z 18 grudnia 1949.
  • Źródło: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale, wyd. 1, Alegoria, Warszawa 2009, ISBN 9788362248001, s. 46.

• W Warszawie dowiedziałem się, dlaczego komisja odmówiła zakupu moich medali. Zdziwi Cię to, ale jest to prawda, co Ci napiszę. Delegat Ministerstwa Kultury i Sztuki mgr… nie zgodził się mówiąc: „Gosławski jeszcze nie umarł, aby kupować jego prace”. Wobec tego przepraszam, że żyję.
  • Opis: fragment listu do Witolda Chomicza z 18 grudnia 1949.
  • Źródło: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale, wyd. 1, Alegoria, Warszawa 2009, ISBN 9788362248001, s. 46.

• … ciekawi mnie, jak uporałeś się z trudnościami pierwszej, jak i drugiej reorganizacji Uczelni. Jeżeli chodzi o mnie, to nie miałem z tym wiele kłopotu – po prostu zostałem zwolniony, a moja pracownia zlikwidowana.
  • Opis: fragment listu do Witolda Chomicza z 20 grudnia 1950, w którym artysta opisał skutki jakie w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu wywołała reorganizacja przeprowadzona w związku z narzuceniem doktryny socrealistycznej.
  • Źródło: Maryla Sitkowska: Rzeźby Józefa Gosławskiego na MDM-ie w Warszawie. W: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale, wyd. 1, Alegoria, Warszawa 2009, ISBN 9788362248001, s. 29.

• Po pierwszych dość ciężkich przeżyciach doszedłem już do równowagi. Jednocześnie zdałem sobie sprawę, że pewne idee mają na zewnątrz kolorowe szyldy i szumne hasła w głębi zaś – nie dotykajmy tego, bo zbyt jest bolesne. O pracy pedagogicznej przestałem nawet myśleć, chciałbym tylko zdobyć pracownię, aby móc rzeźbić.
  • Opis: fragment listu do Witolda Chomicza z 20 grudnia 1950, w którym artysta opisał skutki jakie w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu wywołała reorganizacja przeprowadzona w związku z narzuceniem doktryny socrealistycznej.
  • Źródło: Maryla Sitkowska: Rzeźby Józefa Gosławskiego na MDM-ie w Warszawie, w: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale, wyd. 1, Alegoria, Warszawa 2009, ISBN 9788362248001, s. 29.

• Proszę wymyślić beton, który by szybciej wiązał, a my przyznamy panu Nagrodę Nobla. A odznaczenia robię sobie sam.
  • Opis: odpowiedź na sugestie Józefa Sigalina dotyczące podjęcia zobowiązań produkcyjnych przez rzeźbiarzy i związanej z tym możliwości uzyskania odznaczeń.
  • Źródło: Anna Rudzka. Warto czasem spojrzeć w górę, „Zabytki” 7 (lipiec 2008), s. 6, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita SA, Warszawa, ISSN 16400194.

Cytaty z dzieł

• We wrześniu 1939 napadnięci przez armie niemiecką i bolszewicką, my Polacy, ofiarą krwi broniliśmy wolności ludów, honoru i religii.
  • Opis: rewers medalu Rok 1939 (1939).
  • Zobacz też: II wojna światowa

• Historii – jako dokument. Narodowi niemieckiemu – na wieczną hańbę.
  • Opis: rewers medalu Majdanek (1944).
  • Zobacz też: Niemcy (naród)

• Lidzbark Warmiński – miasto mężów znakomitych.
  • Opis: awers medalu wykonanego z okazji 650-lecia nadania praw miejskich Lidzbarkowi Warmińskiemu (1958).
  • Zobacz też: miasto

• Hańba mordercom kobiet i dzieci.
  • Opis: rewers medalu Hańba mordercom kobiet i dzieci (1961).
  • Zobacz też: hańba

• Nigdy wojny.
  • Opis: napis znajdujący się na pomniku antywojennym na terenie dawnego niemieckiego obozu karno-śledczego w Żabikowie (1956). Napis ten pojawił się również na rewersie medalu o tym samym tytule (1963).
  • Zobacz też: wojna

O Józefie Gosławskim

• Po krótkim odpoczynku brat mój zajął się mną serdecznie i zaczął przygotowywać mnie do tego pięknego zawodu. (…) chciał prowadzić ze mną zajęcia praktyczne, ale brak narzędzi nie pozwolił na to. (…) Zacząłem wykuwać dłuta, a brat mój (…) doprowadzał [je] do idealnego wyglądu. (…) Po wykonaniu dłut brat mój Józef zaczął projektować przedmioty przemysłu artystycznego. Były to różnego rodzaju talerze, patery, kasetki, papierośnice, kałamarze. Wszystkie (…) były wykonane z dużym smakiem, żeby jako tako żyć.
  • Opis: wspomnienia Stanisława Gosławskiego, brata Józefa.
  • Źródło: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale, wyd. 1, Alegoria, Warszawa 2009, ISBN 9788362248001, s. 24.

• Realizm wraz z tendencją do syntetycznego ujmowania tematu, zerwanie z klasycznymi regułami kompozycji, śmiałe stosowanie nowych, nie zawsze regularnych kształtów, lapidarność ujęcia, prostota połączona z monumentalnością, a przy tym niezwykła siła wyrazu – oto główne przesłanie Gosławskiego dla młodego pokolenia polskich medalierów.
  • Autor: dr Adam Więcek w przedmowie do katalogu wystawy w dziesiątą rocznicę śmierci Józefa Gosławskiego.
  • Źródło: Józef Gosławski 1908–1963. Wystawa prac. Warszawa: Związek Polskich Artystów Plastyków. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, 1973.

• Tylko wielka skromność i przekonanie o słuszności obranej drogi pozwalają znieść świadomość, że jest się poza awangardą, poza modą, że przemawia się językiem, który wprawdzie dla wielu pozostał bliski i zrozumiały, ale który nie jest w najwyższej cenie na ożywionych rynkach sztuki. Ta właśnie skromność a obok niej rzadko spotykana dobroć i życzliwość, zjednujące mu ludzi, wybijają się we wspomnieniach o Józefie Gosławskim jako dominujące rysy jego osobowości.
  • Autor: Jadwiga Wardas w przedmowie do katalogu wystawy w dziesiątą rocznicę śmierci Józefa Gosławskiego.
  • Źródło: Józef Gosławski 1908–1963. Wystawa prac. Warszawa: Związek Polskich Artystów Plastyków. Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, 1973.

• (…) pięciozłotówki z lat 1958–1959 sprawiły kolekcjonerom wiele kłopotu swymi wadami menniczymi. Zbieracze zaliczają je bezpodstawnie do odmian stempla, określonych nazwami: wąskie ramię rybaka lub brak liny, zwisającej z sieci. A już szereg zapytań spotykaliśmy w prasie codziennej na temat słoneczka pod pachą rybaka (…) i jeszcze rzadszego słoneczka za plecami rybaka. Te słoneczka były rzeczywiście rzadkim w mennictwie aluminiowym przypadkiem przebicia miękkiego krążka monetarnego stemplem na wskroś, przy czym na rewersie wystąpił w postaci niby-słoneczka rysunek przepaski na skrzydłach Orła i piór z awersu, co dało złudzenie promienistego słoneczka.
  • Opis: zagadnienie wad menniczych na monetach z wizerunkiem rybaka zaprojektowanych przez Józefa Gosławskiego w 1958.
  • Źródło: Tadeusz Kałkowski: Monety najnowsze (wiek XX), w: Tadeusz Kałkowski: Tysiąc lat monety polskiej, wyd. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1981, s. 432.

• Odmiennie rozwijała się twórczość Józefa Gosławskiego (…), nadzwyczaj oryginalnego i uzdolnionego medaliera. (…) Gosławski dokonał w powojennym medalierstwie polskim istnego przewrotu. Jako jeden z pierwszych zerwał on w sposób radykalny z tradycyjną formą oraz kształtem medalu klasycznego. Jego dzieła wyróżniają się rzeźbiarską fakturą oraz próbą syntetycznego ujmowania tematów. (…) Gosławski jest klasą dla siebie. Jego sztuka – wstrząsająca, dramatyczna, ale jakże prawdziwa – była na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych czymś zupełnie nowym, zapowiedzią zbliżających się nieuchronnie zmian.
  • Autor: dr Adam Więcek o twórczości Józefa Gosławskiego.
  • Źródło: Adam Więcek: Medalierstwo połowy XX wieku i czasów najnowszych. 1945–1985, w: Adam Więcek: Dzieje sztuki medalierskiej w Polsce. wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1989, ss. 232–234.