Intelligenzaktion
planowa eksterminacja inteligencji polskiej przez hitlerowskie Niemcy
Intelligenzaktion (akcja „inteligencja”) – niemiecki akt ludobójstwa skierowany przeciwko polskiej elicie, głównie inteligencji na terenie ziem polskich włączonych do III Rzeszy, w trakcie której zaplanowano i metodycznie zrealizowano rozstrzelanie około 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli wolnych zawodów, ziemiaństwa, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys.deportowano do obozów koncentracyjnych. Egzekucje wykonywano od września 1939 do kwietnia 1940 roku w różnych regionach Polski.
- Adnotacja Heydricha potwierdza, że akcja „Inteligencja” była dokładnie przemyślaną operacją eksterminacyjną. To pierwsza tego rodzaju akcja, przeprowadzona podczas II wojny światowej, wyprzedzająca wykonanie planu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Była akcją prewencyjną. Ofiarami padali ci, wokół których, jak oceniła policja niemiecka, mógł koncentrować się przyszły opór Polaków. Była realizowana w działaniu bezpośrednim. Terminem tym określano pozbawienie życia osoby bezpośrednio po aresztowaniu. Przeprowadzono ją także, zsyłając ofiary do obozu koncentracyjnego i tam pozwalano im „powoli umierać” (langsam sterben lassen).
- Autor: Maria Wardzyńska z Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
- Źródło: Maria Wardzyńska: Intelligenzaktion skierowana była przeciw wszystkim zaangażowanym społecznie, teologiapolityczna.pl, 10 października 2016.
- Zobacz też: Reinhard Heydrich
- Eksterminacja Polaków rozpoczęła się już w pierwszych dniach okupacji. Jej wyrazem była akcja „Inteligencja”, przeprowadzona przez niemieckie siły policyjne, które weszły do okupowanego kraju.
- Autor: Maria Wardzyńska z Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
- Źródło: Był Rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce Intelligenzaktion, s. 8, pamiec.pl
- Instaluje się na terenie Łodzi w dawnej żydowskiej szkole przy ul. Anstadta placówka łódzka Gestapo i to ona przystępuje do realizacji Intelligenzaktion, czyli tej ściśle zaplanowanej i zaprogramowanej operacji, która ma na celu aresztowanie w kilku falach miejscowej inteligencji.
- Autor: dr Magdalena Zapolska-Downar z łódzkiego IPN.
- Źródło: 78. rocznica Intelligenzaktion - masowych niemieckich zbrodni popełnionych na polskiej elicie. W ramach akcji rozstrzelano ok. 40 tys. osób, wpolityce.pl, 2 listopada 2017.
- Zobacz też: gestapo
- Już wiele lat przed wybuchem II wojny światowej na terenie Pomorza Gdańskiego tutejsze służby, głównie niemiecki wywiad oraz policja gdańska, prowadziły weryfikację miejscowej polskiej ludności. Wówczas zaczęły powstawać listy proskrypcyjne, na których zapisywano nazwiska osób nie sprzyjających niemieckiej władzy. Na podstawie tych list już 1 września 1939 roku na terenie Trójmiasta i okolic rozpoczęły się aresztowania, które trwały wiele tygodni; aresztowano 1,5 tysiąca osób.
- Autor: dr Monika Tomkiewicz z gdańskiego oddziału IPN.
- Opis: o ofiarach akcji Intelligenzaktion.
- Źródło: Dr Tomkiewicz: Piaśnica to pierwszy w czasie II wojny mord na cywilach, rp.pl, 2 listopada 2015.
- Ludobójczą „Akcję inteligencja” zaplanowała i przygotowała niemiecka policja i służba bezpieczeństwa. Legenda o „krwawej niedzieli bydgoskiej” posłużyła do wzmocnienia przekonania opinii publicznej, że „polską zarazę” należy zniszczyć. Była argumentem uzasadniającym „zlikwidowanie polskich inteligentów w odwet za morderstwa w Bydgoszczy”. Szermował nim m.in. SS-Hauptsturmführer Friedrich Horst Schlegel pełniący funkcję osobistego referenta wyższego dowódcy SS i policji w Prusach Wschodnich, który wiedział, że w obozie w Działdowie przeprowadza się masowe egzekucje na Polakach internowanych przez operacyjne grupy policji bezpieczeństwa (Einsatzgruppen der Sicherheitspolizei und des SD).
- Autor: Maria Wardzyńska z Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
- Źródło: „Intelligenzaktion” na Warmii, Mazurach i północnym Mazowszu, polska1918-89.pl, s. 38.
- Oblicza się, że akcja „Inteligencja” pochłonęła ponad 100 tys. ofiar. Była pierwszą masową akcją eksterminacyjną, przeprowadzoną przez Rzeszę podczas wojny. Jednak mimo ludobójczego charakteru nie zdołała zniszczyć moralnej siły oporu Polaków.
- Autor: Maria Wardzyńska z Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
- Źródło: Był Rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce Intelligenzaktion, s. 8, pamiec.pl
- Pisał do nas z Dachau, a w 1943 roku przyszła wiadomość, że nie żyje. Wyczerpany pracą w kamieniołomie dostał się do izby chorych i tam został uśmiercony.
- Autor: Barbara Wierzbicka, córka Władysława Wierzbickiego, urzędnika w sosnowieckim magistracie, którego w ramach Intelligenzaktion Niemcy zabrali z pracy do obozu niemieckiego.
- Źródło: Wstrząsająca wystawa w Katowicach: Intelligenzaktion Schlesien czyli likwidacja polskich elit na Śląsku, dziennikzachodni.pl, 5 kwietnia 2018.
- Zobacz też: KL Dachau
- Szacujemy, że na szeroko pojętych terenach ziemi łódzkiej jesienią – do grudnia 1939 roku – w ramach Intelligenzaktion zamordowano około 1000 osób, z tym, że ustalenia jeśli chodzi o liczbę ofiar oczywiście cały czas trwają.
- Autor: dr Magdalena Zapolska-Downar z łódzkiego IPN.
- Źródło: 78. rocznica Intelligenzaktion - masowych niemieckich zbrodni popełnionych na polskiej elicie. W ramach akcji rozstrzelano ok. 40 tys. osób, wpolityce.pl, 2 listopada 2017.
- To co dla mnie jest najważniejsze to sylwetki bohaterów. Ludzi, którzy w wyniku tej akcji w dużej części zginęli.
- Autor: Łukasz Kobiela, autor wystawy o ofiarach Intelligenzaktion
- Opis: o uhonorowaniu ofiar akcji Intelligenzaktion na Polakach na Śląsku.
- Źródło: „Intelligenzaktion – niemiecka akcja eksterminacyjna przeciwko polskiej inteligencji na Śląsku 1939-1945”. Relacja z otwarcia wystawy, sejm.gov.pl, 25 stycznia 2018.
- W Polsce przebieg akcji „Inteligencja” był otoczony wielką tajemnicą. Przeprowadzano ją tak, aby nikt postronny nie zorientował się, że policja i Selbstschutz dokonują masowych egzekucji internowanych osób. Aresztowani, osadzeni w więzieniach ludzie znikali bez śladu. Przesłuchiwani po wojnie w tej sprawie członkowie ich rodzin używali najczęściej określenia „słuch po nim zaginął”. W wielu wypadkach poszukiwania jakiegokolwiek znaku po internowanych w 1939 r. osobach są prowadzone do chwili obecnej. Warto podkreślić, że o masowych egzekucjach nie wiedziały także polskie organizacje podziemne.
- Autor: Maria Wardzyńska z Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
- Źródło: Był Rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce Intelligenzaktion, s. 9, pamiec.pl
Zobacz też: