Grażyna Stachówna

polska teoretyk i historyk filmu

Grażyna Stachówna (Grażyna Hanna Stach; ur. ?) – polska teoretyczka i historyczka filmu.

Polański od A do Z

edytuj

(Znak, Kraków 2002, ISBN 8324002065)

  • Filmy Polańskiego skutecznie przekonują odbiorców, że podczas seansu liczą się tylko oni ich zadowolenie. Wszystkimi użytymi środkami reżyser upewnia swą publiczność, że trudzi się tylko dla jej przyjemności. Ciekawe historie, niezwykli bohaterowie, uroda kadru, wyrafinowane zabiegi narracyjne, suspens i wykalkulowana gradacja napięć, elegancka forma i doskonała profesjonalność filmowej roboty widoczna w każdym szczególe – to niezmienne cechy jego stylu.
  • Nastassja Kinski zagrała w Tess rolę życia: była niezwykle piękna, czarująca, i zmysłowa, a przy tym delikatna, wrażliwa i wzruszająca. Polański z prawdziwą fascynacją eksponował ją na ekranie, a scena, gdy Tess je dojrzałą truskawkę, podawaną jej do ust przez Aleca, zyskała sławę jednej z najbardziej erotycznych w historii kina.
    • Źródło: s. 171.
    • Zobacz też: Tess
  • U Polańskiego pojawia się bogata galeria osób niezrównoważonych, neurotycznych lub chorych psychicznie. Reżyser zdaje się rozumieć ich problemy, ale nigdy im nie współczuje. Szaleństwo i wszelkie psychozy traktuje jako główną, niezwykle atrakcyjną osnowę widowiska, służącą wzbudzaniu napięcia i lęku u widzów kinowych.
    • Źródło: s. 156.
  • Wydaje się, że okrucieństwo wpisane jest w twórczą wyobraźnię Polańskiego, a może także w jego widzenie świata i ludzi, co znajduje swój wyraz na ekranie kinowym.
    • Źródło: s. 123.
  • Z pewnością Polański lubi wodę na ekranie w dużych i małych ilościach, fascynuje go jej przejrzysta głębia, blask światła na jej powierzchni, huk wielkich fal i szmer padających kropli, a także szerokie konotacje znaczeniowe, jakie woda wywołuje u odbiorców. Gdyż tylko sprawą widzów pozostaje nadanie „wodnemu motywowi” odpowiedniego znaczenia, wynikającego z fabuły, ideologii i przesłania poszczególnych filmów.
    • Źródło: s. 181.

Władcy wyobraźni. Sławni bohaterowie filmowi

edytuj

(Znak, Kraków 2006, ISBN 8324007113)

  • Doprawdy, trudno zdecydować, kiedy doktor Lecter jest bardziej przerażający: czy wtedy, kiedy zabija z wyrafinowanym okrucieństwem i widoczną przyjemnością, czy wówczas, gdy tkwi w kaftanie bezpieczeństwa przywiązany grubymi pasami do metalowego wózka z drucianym kagańcem na twarzy, jak wściekłe zwierzę, czy też kiedy zaczyna mówić, łapiąc słuchaczy na lep swego uroku miłego starszego pana i przenikliwego lekarza psychiatry, który nagle prowokuje ponurym żartem, obraża inwektywą, to znów przeraża siłą osobowości i umiejętnością dominowania. Równocześnie jednak Hannibal ma perwersyjny wdzięk, któremu trudno się oprzeć. Jest to oczywiście zasługa Anthony’ego Hopkinsa, który uczłowieczył i „upotworzył” człowieka, czyniąc z Lectera niezapomnianą postać kinową. Kontrowersyjnemu urokowi Hannibala-kanibala ulega i Clarice, i kinowi widzowie.
  • Jest to opowieść o człowieku nieharmonijnym. Kane chce być kochany, ale sam nie kocha. Chce dawać, lecz przedtem odbiera. Pragnie być szczęśliwy, ale łamie sobie i innym życie. Żyje w dużym skupisku ludzi, a w gruncie rzeczy pozostaje samotnikiem. Jest to także film o losie, o fortunie, która kryje w sobie coś przerażającego, potwornego.
    • Źródło: s. 21.
  • Nakręcony osiemdziesiąt pięć lat temu Gabinet doktora Caligari mógłby pozostać w historii kina tylko jako film, który zapoczątkował niemiecki ekspresjonizm i skierował sztukę filmową na nowe tory rozwoju. Jego sławę zwiększyło jednak wykreowanie postaci charyzmatycznej, doktora Caligari, której symboliczne znaczenie ujawnili późniejsi interpretatorzy.
  • Dojrzały mężczyzna o wysoko podgolonych krótkich włosach, trochę jakby nieświeży i spocony, ubrany byle jak, ale z „mocnymi” akcentami: czarne skóry, wojskowy pas, ciężkie buty, metalowe kółko w uchu, tatuaż. Jest nonszalancki, twardy, wewnętrznie skupiony, zawsze gotowy do ataku lub do obrony, siła jego potencjalnej agresji jest stale widoczna w ruchach i zachowaniu. Mówi krótko, gdy trzeba – bardzo dosadnie, potrafi dużo wypić bez widocznych rezultatów. Wywiera magnetyczny wpływ na kobiety, jednak nie ma do nich zaufania, kiedyś został zdradzony, głęboko zraniony, może nawet upokorzony, dlatego pogardza kobietami i traktuje je lekceważąco. Jest lojalny wobec przyjaciół. Potrafi być okrutny, umie sprawnie, profesjonalnie zabijać. W gruncie rzeczy pod maską twardziela i macho Boguś jest zmęczonym, smutnym i cierpiącym mężczyzną. Jak wszyscy twardziele jest mocno sentymentalny i czasem to manifestuje.
  • Zapraszając do swego filmowego świata, reżyser zwykle wskazuje prowadzącą doń szeroką drogę wijącą się na pozór bezpiecznie wśród sielskich pól i łąk, wprowadza do malowniczych domów wydających się oazami spokoju, prezentuje bohaterów często o dziwacznych wyglądach, ale i bujnych temperamentach, stworzonych do przeżywania silnych emocji. W filmy Kolskiego wchodzi się łatwo, uroda ekranowego świata i ludzi uwodzi, fabuły fascynują, czas płynie leniwie, zdarzenia magiczne mieszają się z realnymi, metafizyka kusi objawieniem tajemnicy. Aliści nagle okazuje się, że w nasłonecznionym krajobrazie czają się mroczne cienie, z bohaterów wypełzają demony, wielka Historia upomina się o swe ofiary, gwałtowne namiętności powodują nieszczęścia, złe postępki z przeszłości domagają się zadośćuczynienia, śmierć zbiera obfite żniwo.