Golem
mityczna istota
Golem (hebr. גולם) – istota wywodząca się z folkloru żydowskiego, utworzona z gliny na kształt człowieka, lecz pozbawiona duszy i zdolności mowy.
- Legenda o Golemie, sztucznym człowieku, należy do najstarszych i najbardziej płodnych w tradycji żydowskiej. Zrodzona wraz z samą Biblią (czym ostatecznie jest Adam, stworzony z „prochu ziemi”?) przemierzała stulecia i przenikała różne kultury, by zaznać, nade wszystko od wieku XIX po dziś dzień, długiej serii przekształceń wzbogacających jej znaczenia.
- Autor: Laura Quercioli Mincer, Golem – „symbol duszy”, tłum. Piotr Laskowski, w: H. Lejwik, Golem, tłum. Olek Mincer, Sic!, Warszawa 2017, ISBN 978-83-65459-04-6, s. 7.
- Zobacz też: Adam, Biblia
Golem
- Pragnąc umieć to, co Bóg umie,
Juda Leon oddał się mnogim zamianom
liter, skomplikowanym ich wariacjom
i wreszcie wypowiedział Nazwę, co jest Kluczem,
Bramą, Echem, Gościem i Rezydencją,
nad kukłą, którą niewprawnymi rękami
uformował, aby wprowadzić ją w arkana
Sztuk, Czasu i tego, co zwie się Przestrzenią. (…)
Możliwe, że w pisowni była jakaś usterka
albo w artykulacji Świętej Nazwy;
mimo czarnoksięstwa najprzedniejszej marki
nie nauczył się mówić kandydat na człowieka. (…)
Rabin z czułością na niego spoglądał
i z jakąś zgrozą. W jaki sposób (mówił sobie)
tego tak uciążliwego syna stworzyć mogłem
i porzuciłem bezczynność, czyli zdrowy rozsądek? (…)
W godzinach rozterki i mętnego światła
na Golemie oczy swoje zatrzymywał.
Kto nam powie to, co Bóg czuł i myślał,
patrząc na swojego rabina z czeskiego miasta?- Autor: Jorge Luis Borges, Golem, tłum. Edward Stachura
- Źródło: Edward Stachura, Poezja i proza, tom 1: Wiersze, poematy, piosenki, przekłady, Czytelnik, Warszawa 1984, ISBN 83-07-00378-4, s. 351–353.
- Różne są sposoby tworzenia Golema, ale wszystkie opierają się na złożonych sekwencjach słów – wypowiadanych i zapisywanych. Doświadczenie ekstatyczne, związane z głosem, łączy się więc z niezbędną znajomością pisma – krótko mówiąc, analfabeta, choćby najbardziej pobożny, nie mógłby nigdy podjąć takiej próby. To jeden z czysto żydowskich wątków w micie: w tradycyjnym judaizmie wymiar religijny nie daje się oderwać od nieustannej praktyki studiowania, znajomość świętych ksiąg zastępuje tu szlacheckie tytuły i ziemskie posiadłości.
- Autor: Laura Quercioli Mincer, Golem – „symbol duszy”, op. cit., s. 13.
- Zobacz też: analfabeta, judaizm, pismo
Zobacz też: