Golem

mityczna istota

Golem (hebr. ‏גולם‎) – istota wywodząca się z folkloru żydowskiego, utworzona z gliny na kształt człowieka, lecz pozbawiona duszy i zdolności mowy.

  • Legenda o Golemie, sztucznym człowieku, należy do najstarszych i najbardziej płodnych w tradycji żydowskiej. Zrodzona wraz z samą Biblią (czym ostatecznie jest Adam, stworzony z „prochu ziemi”?) przemierzała stulecia i przenikała różne kultury, by zaznać, nade wszystko od wieku XIX po dziś dzień, długiej serii przekształceń wzbogacających jej znaczenia.
    • Autor: Laura Quercioli Mincer, Golem – „symbol duszy”, tłum. Piotr Laskowski, w: H. Lejwik, Golem, tłum. Olek Mincer, Sic!, Warszawa 2017, ISBN 978-83-65459-04-6, s. 7.
    • Zobacz też: Adam, Biblia
Golem
  • Pragnąc umieć to, co Bóg umie,
    Juda Leon oddał się mnogim zamianom
    liter, skomplikowanym ich wariacjom
    i wreszcie wypowiedział Nazwę, co jest Kluczem,

    Bramą, Echem, Gościem i Rezydencją,
    nad kukłą, którą niewprawnymi rękami
    uformował, aby wprowadzić ją w arkana
    Sztuk, Czasu i tego, co zwie się Przestrzenią. (…)

    Możliwe, że w pisowni była jakaś usterka
    albo w artykulacji Świętej Nazwy;
    mimo czarnoksięstwa najprzedniejszej marki
    nie nauczył się mówić kandydat na człowieka. (…)

    Rabin z czułością na niego spoglądał
    i z jakąś zgrozą. W jaki sposób (mówił sobie)
    tego tak uciążliwego syna stworzyć mogłem
    i porzuciłem bezczynność, czyli zdrowy rozsądek? (…)

    W godzinach rozterki i mętnego światła
    na Golemie oczy swoje zatrzymywał.
    Kto nam powie to, co Bóg czuł i myślał,
    patrząc na swojego rabina z czeskiego miasta?
  • Różne są sposoby tworzenia Golema, ale wszystkie opierają się na złożonych sekwencjach słów – wypowiadanych i zapisywanych. Doświadczenie ekstatyczne, związane z głosem, łączy się więc z niezbędną znajomością pisma – krótko mówiąc, analfabeta, choćby najbardziej pobożny, nie mógłby nigdy podjąć takiej próby. To jeden z czysto żydowskich wątków w micie: w tradycyjnym judaizmie wymiar religijny nie daje się oderwać od nieustannej praktyki studiowania, znajomość świętych ksiąg zastępuje tu szlacheckie tytuły i ziemskie posiadłości.
    • Autor: Laura Quercioli Mincer, Golem – „symbol duszy”, op. cit., s. 13.
    • Zobacz też: analfabeta, judaizm, pismo
Wikisłownik
Wikisłownik
Zobacz też hasło golemWikisłowniku
Wikisource

Zobacz też: