Andrzej Maksymilian Fredro

Andrzej Maksymilian Fredro (1620–1679) – wojewoda podolski, polski pisarz barokowy, sarmacki filozof i polityk, marszałek sejmu w 1652 r.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Andrzej Maksymilian Fredro

A

• Animuszów ludzkich, jako dzielnych koni, wolnym powodem łacniej zażyjesz.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 270, s. 17

• Ani siebie nie chwal, ani nie krytykuj (Nec te lauda, nec vitupera)
  • Źródło: Monita politico-moralia I 10

B

• Bądź trzeźwy, aby wychodziły ci rzeczy zdrowe i trzeźwe (Sobrius sis, ut eveniant tibi res sanae et sobriae)
  • Źródło: Monita politico-moralia I 2

• Bez miary lekarstwo – stanie za truciznę.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 691, s. 49.

• Bogu, bliźniemu i sam sobie niepraw, kto dobro pospolite lekko przegląda…
  • Źródło: op. cit., nr. 675, s. 48

• Bywa i w niemęskim ciele męski rozsądek i cnota.
  • Źródło: op. cit., nr. 107, s. 8

C

• Cnota najwspanialsze szlachectwo.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 331, s. 21

D

• Dając zyskuje, kto godnemu daje.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 208, s. 14

• Długo myśl, prędko czyń.
  • Źródło: op. cit., nr. 322, s. 21

• Dobrego szczęścia każdy dopomoże, w opacznym razie tylko ty sam boże.
  • Źródło: op. cit., nr. 500, s. 33

• Dobry pan cnotą i powagą miłość sobie jedna; zły postrachem usiłuje, przecię nie dokaże.
  • Źródło: op. cit., nr. 707, s. 51

• Dobry radca wedle natury rzeczypospolitej radzi, zły wedle nauki i konceptów.
  • Źródło: op. cit., nr. 674, s. 48

• Dość bogaty, kto w cnotę nie ubogi.
  • Źródło: op. cit., nr. 233, s. 15

• Dość się poprawił, kto szczerze żałuje.
  • Źródło: op. cit., nr. 271, s. 18

• Dość z siebie czyni: kto wykona, co zmoże.
  • Źródło: op. cit., nr. 549, s. 36.

• Dyskrecja z dowierzaniem wrodzona Polakom przywara.
  • Źródło: op. cit., nr. 207, s. 14

G

• Gniewając się, albo dziwując złemu nie zabieżeć; ale radząc i czyniąc.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 667, s. 47.

H

• Historia jednak matka jest dobrego rozumu.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 31, s. 2–3

I

• Insza przestrzeżenie się w złym, i lepszy rozmysł; insza niestatek w przedsięwziętym zapędzie, albo lekkość.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 148, s. 10

• Insza wolność, albo swoboda; insza swawola, albo rozpusta.
  • Źródło: op. cit., nr. 188, s. 12

J

• Jeden głupi zepsuje; tysiąc mądrych nie naprawi.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 479, s. 31

• Jest, który kształtem próżnującego najwięcej sprawuje.
  • Źródło: op. cit., nr. 1, s. 1

• Jest, który na kształt czyniącego wybornie próżnuje.
  • Źródło: op. cit., nr. 2, s. 1

• Jest niemądre słówko: nie spodziewałem się.
  • Źródło: op. cit., nr. 439, s. 29.

K

• Kto się na swój rozum spuszcza, pyszny raczej a nie mądry.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 303, s. 20

• Kto się nie douczy albo przeuczy, szkodliwszy bywa nad prostaka.
  • Źródło: op. cit., nr. 574, s. 38

• Kto zabrania mowy, większą wieści okazję daje.
  • Źródło: op. cit., s. 23

L

• Lepiej utracić łaskę niż sumienie (Praestat amittere gratiam quam conscientiam)
  • Źródło: Monita politico-moralia II 53

• Lepsze pewne dzisiaj, niż najlepsze niepewne jutro. Lepsza gotowa, niż czekana fortuna.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 477, s. 31.

Ł

• Łacniej językom, niżeli umysłom rozkazać.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 346, s. 22

• Łagodny rząd więcej nie drażniąc sprawuje.
  • Źródło: op. cit., nr. 263, s. 17

M

• Mają to godni przy cnocie ludzie, że oraz skromni bywają.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 733, s. 58

• Małe dobro wielkiego złego nie przykrasi; małe złe wielkie dobro zepsuje.
  • Źródło: op. cit., s. 66.
  • Zobacz też: dobro, zło

• Mało bogactw, małe troski; troskliwe jest bogactw staranie.
  • Źródło: op. cit., nr. 93, s. 6.

• Mędrek opinii, mądry wygadza rzeczom.
  • Źródło: op. cit., s. 32

• Martwy dyskurs bez skutku.
  • Źródło: „Krzyżówki z przymrużeniem oka”, red. nacz. Marcin Polak, Częstochowa 2020, nr 10 (111), s. 22.
  • Zobacz też: dyskusja, skutek

• Milczenie skarb wszelkiej polityki; milcząc nie urazisz, milcząc zbędziesz, milcząc wyrozumiesz, milcząc dokażesz.
  • Źródło: op. cit., nr. 744. s. 60

N

• Najlepiej o Bogu mówi, kto nie mówi; lecz podziwieniem dokłada.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 14, s. 2

• Najpierwszy wstęp do niecnoty: nieprawda.
  • Źródło: op. cit., nr. 309, s. 20

• Nie królom królestwa, ale króle królestwom dani: król nad ludźmi, bóg nad królem wyższy.
  • Źródło: op. cit., nr. 257, s. 17

• Nie mała mądrość: mądrze mówić; lecz największa: mądrze czynić.
  • Źródło: op. cit., nr. 744, s. 60.

• Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało.
  • Źródło: op. cit., nr. 307, s. 20

• Nie mogła nic gorszego do poprawy natura zdarzyć źle czyniącym, jako, że w drugich złe sprawy ganią a w sobie tychże nie widzą.
  • Źródło: op. cit., nr. 226, s. 15

• Nie sama mądrość mądrze mówić; ale wiedzieć kiedy nie mówić, lecz zamilczeć.
  • Źródło: op. cit., nr. 540, s. 36

• Nie wstyd, ale cnota żałować złego i poprawić; nie statek ale upór: źle zacząwszy popierać i gorzej czynić.
  • Źródło: op. cit., nr. 687, s. 49

• Nowinkami nie tyje pospolite dobro; zdrowsze mu stare prawa i zwyczaje.
  • Źródło: op. cit., nr. 702, s. 51

• Nie mów, jak tylko to, co prawdziwe i bez nienawiści słuchających (Non dic, nisi quae vera et sine invidia audientium)
  • Źródło: Monita politico-moralia I 7

• Nie mniemaj, lecz wiedz (Non opineris, sed scias)
  • Źródło: ibidem III 55

• Nie będziesz kąsać nikogo ustami, piórem, obliczem, nie będziesz oskarżać nikogo, ale raczej będziesz nieco chwalić każdego według zasługi cnoty (Mordebis neminem ore, calamo, vultu, accusabis neminem, sed potius modice laudabis quemque pro merito virtutis)
  • Źródło: ibidem IV 32

• Nie spieraj się słownie albo dyskutuj, ale co uważasz, mów bez afektu (Non verbo contende aut disputa, sed quod sentis sine affectu narra)
  • Źródło: ibidem IV 2

• Nie myśl, jak unikniesz zła, ale jak staniesz silny i niewzruszony naprzeciw (Non cogita, quomodo effugias mala, sed quomodo stes fortis et immotus contra)
  • Źródło: ibidem III 30

O

• O Bogu bezpieczniejsza wierzyć, niżeli się badać.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 15, s. 2

• Obyś nigdy nie był autorem i zwolennikiem niewolniczego zdania (Numquam servilis sententiae author sis et fautor)
  • Źródło: Monita politico-moralia III 12

P

• Powaga na ustawicznym widoku spowszednieje.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 295, s. 19

S

• Siebie zwyciężyć, największe zwycięstwo.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 483, s. 32.

• Sobie prawdę rzec, najwspanialsza prawda.
  • Źródło: op. cit., nr. 486, s. 32

• Stałość i szlachetność ducha pomaga w przeciwnościach, przemaga zawiść, odpiera zło (Animi constantia et ingenuitas iuvat in adversis, superat invidiam, arcet mala)
  • Źródło: Monita politico-moralia II 112

T

• Tak nie głodny, co się najadł; jako co mu się jeść nie chce.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 493, s. 32.

U

• Utrzymuj o sobie opinię, że jesteś zwolennikiem i naśladowcą dawnych ojczystych obyczajów oraz tego, co sprawia ludowi przyjemność.
  • Patrii et antiqui moris, ac eorum, qux populo placent, doce te esse amatorem, et imitatorem. (łac.)
  • Źródło: Monita politico moralia et Icon ingeniorum, cz. III;10, wyd. Drukarnia Wawrzyńca Mitzlera de Kolofa, Warszawa 1765, s. 101.

W

• W czym rzekomo szuka człowiek na świecie uspokojenia, w tym więcej nabędzie nieuspokojenia; w Bogu pokładając nadzieję: prawdziwy jest pokój.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 535, s. 35

• W pozornym ciele bywa czasem niewielka cnota.
  • Źródło: op. cit., nr. 511, s. 33.

• Widomego oręża prędzej się utaisz; zdrada jak skryta, tak i nieuchronna.
  • Źródło: op. cit., nr. 406, s. 26

• Wielka jest różność: umieć samemu co, a umieć tego nauczyć kogo.
  • Źródło: op. cit., nr. 734 s. 59

• Wielka różność zacząć dobrze – a umieć statecznie dokończyć.
  • Źródło: op. cit., nr. 739, s. 59

• Wielki urząd wielka niewola; kto powinność na urzędzie szczerze chce zachować, w większym urzędzie więcej znajdzie pracy niż honoru.
  • Źródło: op. cit., nr. 99, s. 7

• Więcej przykład w ludziach, niż rozkazanie może.
  • Źródło: op. cit., nr. 250, s. 17

• Własny pożytek dobrą usidli cnotę.
  • Źródło: op. cit., nr. 317, s. 20

• Włoch się sałatą karmi, Polak na niej schudnie. Skąd tam rząd, nam zaguba będzie wierz dowodnie.
  • Źródło: op. cit., nr. 698, s. 50

• Wydarte rzeczy w sytość nie idą.
  • Źródło: op. cit., nr. 414, s. 27

• Wszystko raczej wszystkim wybaczysz (Omnia potius omnibus parces)
  • Źródło: Monita politico-moralia III 85

• W przeciwnościach i beznadziejnościach wyczekuj pomocy od odwagi (In adversis et desperatis subsidium ab audacia pete)
  • Źródło: ibidem III 24

Z

• Zapalczywość w rządzącym, jako miecz u szalonego w ręku.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 268, s. 17

• Zarównie źle i wszystkim wierzyć i nikomu.
  • Źródło: op. cit., nr. 308, s. 20

• Zepsowanie prędko, naprawa nie rychło się wiedzie.
  • Źródło: op. cit., nr. 12, s. 2

• Zła fortuna to ma przynajmniej dobrego, że rozumu nauczy, a przyjaciela pokaże.
  • Źródło: op. cit., nr. 488, s. 32

• Złoto cnocie nieprzyjaciel dawno rzeczono; (…) kamień próbuje złota, złoto cnoty.
  • Źródło: op. cit., nr. 318, s. 20.

• Zły do urazy bierze przestrogę, dobry do poprawy.
  • Źródło: op. cit., nr. 55, s. 5

• Znajdzie czemu przyganić, kto nie upatruje, tylko, aby przyganił czemu.
  • Źródło: op. cit., nr. 229, s. 15

Ź

• Źli życzyliby sobie najbardziej, aby porządniejsi, w imię skromności lub prawości, siedzieli cicho (Optatissimum malis, ut rectiores, modestiae vel probitatis nomine, teneantur quieti)
  • Źródło: Monita politico-moralia V 3

Ż

• Żyjesz światu, żyjesz ludziom, żyjesz komu; to żyjesz sobie godzinę, którą oddasz bogu.
  • Źródło: Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, wyd. Karola Pollaka, Sanok 1855, nr. 533, s. 35.

Zobacz też

• motta dzieł literackich