Andrzej Frycz Modrzewski

Andrzej Frycz Modrzewski (łac. Andreas Fricius Modrevius; 1503–1572) – polski myśliciel i moralista, jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy politycznych epoki renesansu.

Andrzej Frycz Modrzewski

O poprawie Rzeczypospolitej (1551)

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle O poprawie Rzeczypospolitej.

• Jeśliby się tedy miało ustanawiać jakieś różnice w karaniu, to ciężej należy karać tych, co stoją na wyższym urzędzie, niż tych, co na niższym; surowiej bogatych niż biednych, szlachtę od plebejuszów, tych, co na urzędach, niż ludzi prywatnych (…) im wyżej stoi przestępca, tym jego zbrodnia widoczniejsza i zwykle licznych znajduje naśladowców. (…) Skoro bowiem obowiązkiem praw jest krzywdom zapobiegać, to z pewnością nie inaczej się to osiągnie jak karząc gwałcicieli ludzi ubogich srożej niż tych, co krzywdzą bogatych. Bo nie tak łatwo pokrzywdzić możnych jak ludzi niższego stanu, których krzywdy przeto surowiej trzeba karać niż krzywdy tamtych.
  • Źródło: Księga II. O prawach, tłum. Edwin Jędrkiewicz

• Niechże tedy pilności przyłożą rodzice, aby syny swoje temi naukami wyćwiczyli, … aby je powściągali od rozkoszy; bo gdzie te panują, tam się cnota ostać nie może… A nie tylko niech i je ciągną do mierności jedzenia i picia, ale też niech je zwyczają ku wycierpiemu zimna i gorąca i twardej pościeli: tylko tego strzec, aby co siłom ich i zdrowiu nie szkodziło, o które trzeba pilne staranie mieć, aby myśl wolniejsza była a do wszytkiego gotowsza i ostrzejsza. Niechby im też zakazowali towarzystwa ze złemi ludźmi, słowa i sprawy wszytkie ich niechajby sterowali ku czci a przystojności, ku sprawiedliwości, skromności, cichości i ku skłonności; zaś sprośności, krzywdy, gniewu, zazdrości, nadętości, zbytku i okrutności niecił się im każą pilno strzec… Niechajże tedy tego pilnie patrzą, aby chłopięta i dzieweczki pierwszych młodych lat swych nie wiodły w próżnowaniu; niechaj się starają, aby zawżdy co robiły i iżby liczbę roboty ich od nich wybierali.
  • Źródło: Księga I. O obyczajach, tłum. Cyprian Bazylik

Inne

• Bez praw nie może być prawdziwej wolności.
  • Źródło: Ignacy Chrzanowski, Historia literatury niepodległej Polski, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1922, s. 121.
  • Zobacz też: wolność, prawo

• Kto ma uzasadnione wątpliwości, osiągnie wiedzę.
  • Qui bene dúbitat, bene sciet. (łac.)
  • Zobacz też: wiedza

• Prawa są jakoby lekarstwa, w którego dawaniu, żaden biegły lekarz na osoby niema baczenia.
  • Źródło: Księga aforyzmów, myśli, zdań, uwag i sentencji ze stu pisarzy polskich wybranych, wyboru dokonał Władysław Bełza

• Serce miłością albo nienawiścią pałające przeciw komu, prawdy poznać nie może.
  • Zobacz też: miłość, nienawiść, prawda

• Żadne korzyści z wojny nie są tak wielkie, aby mogły jej szkodom dorównać (…).
  • Źródło: Dzieła wszystkie, tom 1, Warszawa 1953, PIW, s. 43.
  • Zobacz też: wojna