Średniowiecze

Średniowiecze – epoka historyczna trwająca od V do XV wieku.

Aktualność św. Franciszka z Asyżu, a głównie fakt powoływania się na niego w sprawach dotyczących pokoju, sprawiedliwości, ekologii, szacunku dla człowieka i jego praw oraz powszechnego braterstwa, wskazuje rzeczywiście, że średniowiecze jest ziemią żyzną, w której przede wszystkim my, dzisiejsi franciszkanie, powinniśmy zapuścić głębokie korzenie, aby lepiej zrozumieć nasze dziedzictwo.
- Autor: John Vaughn
- Źródło: Przemówienie w dniu inauguracji roku akademickiego, 9 listopada 1987 („Studia Franciszkańskie”, 27, Poznań 2017, s. 439).

Człowiek średniowieczny czuł się w kościele jak w domu. Nierzadko tam jadł, spał i mówił nie ściszając głosu. Ponieważ nie było ławek, przechadzano się swobodnie i chętnie chroniono przed niepogodą.
- Autor: Zbigniew Herbert, Barbarzyńca w ogrodzie

Gdy po trzynastu latach przystąpiłem do spowiedzi, mocno mnie wytrzepało. Od półtora roku zdarza mi się fizykalnie reagować na Eucharystię. Nie wiesz, co to znaczy spotkać się z kimś takim. Człowiek istnieje w czterech wymiarach. Ma serce, duszę, umysł i moc. Trzydzieści dwa lata żyłem będąc świadomym tylko trzech z tych wymiarów… Tak jakbyś uruchomił czwarte oko… poruszenia duszy…
Jeszcze długo to, co mówię, będzie wywoływało uśmiech. Ale za 10–15 lat nastąpi zmiana. Szkoły zostaną wyrwane z rąk ideologów oświeceniowych, świeckich kapłanów. I wróci średniowiecze, jedyny integralny okres w historii Europy. Wystarczy popatrzeć na gotyckie katedry… Nie ma piękniejszych rzeczy…
- Autor: Robert Tekieli

Różnica między odrodzeniem a średniowieczem nie polegała na dodawaniu, lecz na odejmowaniu. Odrodzenie to nie średniowiecze plus człowiek, lecz średniowiecze minus Bóg.
- Autor: Étienne Gilson

Stosunek człowieka średniowiecznego do świata układał się pod wpływem poglądów na życie pozagrobowe. Człowiek widział w sobie jedynie wędrowca, dla którego ziemia jest tylko przejściowym etapem, niegodnym większego zainteresowania. Stąd dążność do podporządkowania spraw doczesnych potrzebom życia pozagrobowego, dopatrywanie się najwyższego stopnia doskonałości w surowym ascetyzmie, wreszcie przewaga teologii nad nauką świecką, którą tolerowano tylko jako służkę tej pierwszej. Oschła i formalistyczna scholastyka, dążąca jedynie do rozumowego wyjaśnienia dogmatów wiary, była najpełniejszym wyrazem umysłowości tego okresu.
- Autor: Tadeusz Manteuffel, Kultura Europy średniowiecznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1974, s. 363.

W „ciemnym” średniowieczu kapitał był sługą człowieka, w oświeconej współczesności – człowiek sługą kapitału.
- Autor: Stefan Pacek

W średniowieczu sztuka miała charakter niemal wyłącznie sakralny, co było wynikiem dążeń Kościoła Rzymskokatolickiego do podporządkowania sobie każdej dziedziny życia ludzkiego.
- Autor: Ewa Sidor, Bracia Polscy i ich ad fontes

Wielkie średniowieczne miasta żyły karnawałowym życiem (…) aż trzy miesiące w roku. Karnawałowy światopogląd miał nieprzeparty wpływ na sposób widzenia i myślenia ludzi: karnawał jak gdyby zmuszał ludzi do wyrzeczenia się oficjalnie zajmowanych przez nich pozycji (…) i do odczuwania świata w karnawałowej perspektywy śmiechu.
- Autor: Michaił Bachtin, Twórczość Franciszka Rablais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, tłum. Anna i Andrzej Goreniowie, wyd. 1965.

Zobacz też: