Zdrobnienie

Zdrobnienie (deminutivum) wyraz utworzony za pomocą odpowiedniego formantu oznaczający rzecz albo osobę mniejszą od nazywanej wyrazem podstawowym. Może też oznaczać pozytywny (lub pogardliwy) stosunek do omawianego obiektu.

O zdrobnieniach

• By uniknąć nieporozumienia – pragnę podkreślić, że nie potępiam zdrobnień w czambuł. Jednak co innego nazwać małą wieś wioską, a co innego nazywać wioską każdą wieś. Co innego kiedyś tam żartem powiedzieć bilecik, a co innego, gdy konduktor, przechodząc cały pociąg, w każdym przedziale żąda bilecików do kontroli.
  • Autor: Witold Mańczak, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, cyt. za: Jan Miodek, Pieniążki dla małżonki, „Wiedza i Życie” nr 1/1998

• Jeśli za naszych czasów infantylizacja polszczyzny nie ulegnie zahamowaniu, jeśli jeszcze więcej zdrobnień wyprze wyrazy niezdrobniałe, stosunek między tekstem polskim a angielskim stanie się jeszcze bardziej niekorzystny dla naszego języka.
  • Autor: Witold Mańczak, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, cyt. za: Jan Miodek, Pieniążki dla małżonki, „Wiedza i Życie” nr 1/1998

• Nie ukrywam, że i ja mam ochotę podnosić bądź odkładać słuchaweczkę, a codziennie słyszę: „Słóweczko proszę” – to przy kiosku (chodzi o wrocławski dziennik „Słowo Polskie”), a potem – w sklepie: bułeczka, chlebek, chlebuś, masełko, szyneczka, serek, sereczek, mleczko, śmietanka, kefirek, maślaneczka, jogurcik, piwko, soczek. Podobnie w kawiarniach i restauracjach, gdzie są jeszcze kawusia, ciasteczko, koniaczek, wódeczka, setuńcia, herbatka; w pociągach mamy bilecik i miejscóweczkę, a u fryzjerów baczek, przedziałeczek, fryzurka, grzyweczka, ondulacyjka.
  • Autor: Jan Miodek, Pieniążki dla małżonki, „Wiedza i Życie” nr 1/1998

Przykłady użycia zdrobnień w utworach literackich

• Dziewczynka nie rysuje. Jakaś osowiała, podparła główkę na rączce i ma bardzo znudzoną minkę.
  • Autor: Gabriela Zapolska, Sezonowa miłość

• Gdybym ja była słoneczkiem na niebie,
  Nie świeciłabym jak tylko dla ciebie (...).
  Gdybym ja była ptaszkiem z tego gaju,
  Nigdzie bym, w żadnym nie śpiewała kraju (...).
  • Autor: Stefan Witwicki, Życzenie