Weles

Weles (bałt. Velinas) – słowiański bóg magii, przysięgi i zaświatów, opiekun wieszczów i strażnik bydła.

A jeżeli czegoś z powyższych postanowień nie dotrzymamy, ja i ci, którzy są ze mną i pode mną, niech będziemy przeklęci przez boga, w którego wierzymy, w Peruna i w Welesa boga bydlęcego, i niech będziemy złoci jak złoto [to jest dotknięci śmiertelną żółtaczką] i własnym orężem niech zostaniemy rozsieczeni.
- Autor: Światosław I
- Opis: rota pogańskiej przysięgi zapisana w traktacie rusko-bizantyńskim z 971.
- Źródło: Karol Modzelewski, Barbarzyńska Europa, wyd. Iskry, Warszawa 2004, s. 156.

Swaróg-Swarożyc był bóstwem słonecznym, sytuował się więc po przeciwnej stronie słowiańskiego Panteonu niż chtoniczny Weles. Wyniesiony do roli głównego bóstwa opiekuńczego Redarów i całego związku lucickiego, Swarożyc siłą rzeczy uzyskiwał także militarne atrybuty plemiennego przywództwa, w tym wierzchowca, na którym walczył i przepowiadał wynik wojny. Ale nie był jedynym wszechwładnym bogiem. Oczekiwanie zgodnego wyniku dwóch obrzędów wyrocznych – wróżby z losów i wróżby z konia – oznaczało postulat zgody między bogami: chtonicznym panem wygrzebanych spod ziemi losów i słonecznym Swarożycem, który przekraczał włócznie na swoim wierzchowcu. Rozdźwięk miedzy bogami bardzo źle wróżył ludzkim zamiarom i nakazywał zrezygnować – ze smutkiem, gdyż chodziło zazwyczaj o zamiar wyprawy po łupy. Połączenie boskich sił dawało rękojmię sukcesu, a zarazem natchnienie do jednomyślności na wiecu. Zbieżne świadectwa Tacyta i Thietmara wskazują, że zarówno u Germanów, jak i u Słowian zgoda bogów objawiona przez wyrocznię była przesłanką zgody wśród wiecujących ludzi.
- Autor: Karol Modzelewski, Barbarzyńska Europa, wyd. Iskry, Warszawa 2004, s. 390.
- Zobacz też: Lucice, Swarożyc

Winni niedochowania wiary Welesowi oświadczali się gotowi podlec jego zemście, śmiertelnym cierpieniom wywołanym przez gruźlicę gruczołów chłonnych, a w szczególności wtórną gruźlicę skóry, skrofułodermę, powodującą żółtaczkę u chorego. Dzięki zapisowi etnograficznemu Kazimierza Moszyńskiego można to uzupełnić staropolskim zamawianiem choroby zwanej zołotnikem.
- Autor: Aleksander Gieysztor, Mitologia Słowian, wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 139.
- Zobacz też: choroba, klątwa

Wśród Łotyszów veli są duchami zmarłych, a Vels bogiem śmierci. Jednocześnie królestwo zwierząt stoi pod znakiem Velesa lub Velinasa, świetnego łowcy, opiekuna bydła, przekształcającego się w byka. Jeśli zawini mu człowiek, „żółknie”, jak przekazuje nam jeden z tekstów litewskich.
- Autor: Aleksander Gieysztor, Mitologia Słowian, wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 144.