Walter Benjamin

Pasaże (1935)

(Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, tłum. Ireneusz Kania)

Nie ma takiego pomnika ludzkiej kultury, który nie byłby zarazem świadectwem barbarzyństwa.

Moda sprzeczna jest z tym, co organiczne. Moda stręczy żywe ciało nieorganicznemu światu. Strzeże trupich praw wobec tego, co żywe. Fetyszyzm, ulegający sex appealowi świata nieorganicznego, jest jej nerwem życiowym. Kult towaru zaprzęga ten fetyszyzm w swą służbę.
- Opis: tłum. H. Orłowski.

Niezniszczalność najwyższego życia we wszystkich rzeczach.
- Źródło: s. 4
- Zobacz też: życie

Wnętrze jest dla człowieka prywatnego całym wszechświatem. Gromadzi w nim wszystko, co dalekie i przeszłe. Jego salon to loża w teatrze świata.
- Źródło: s. 39
- Zobacz też: człowiek, wszechświat

Wystawy światowe przydają blasku wartości wymiennej towarów. Tworzą ramy, dzięki którym ich wartość użytkowa schodzi na plan dalszy. Otwierają świat zwidów, do którego człowiek wstępuje, by pozwolić się zabawiać. Przemysł rozrywkowy ułatwia mu to, wynosząc go do poziomu towaru. Człowiek poddaje się manipulacjom tego przemysłu, rozkoszując się wyobcowaniem od siebie samego i innych.
- Opis: tłum. H. Orłowski.

Bowiem poprzez sprawowanie władzy nad życiem i śmiercią prawo umacnia siebie bardziej, niż przez inne formy egzekwowania.
- Zobacz też: prawo

Choć człowiek jest świętością (bądź też to życie w nim, które jest tożsame z życiem ziemskim, śmiercią i życiem dalszym), to nie są świętością jego stany, jego cielesne życie, naruszalne przez innych ludzi. (…) Zbadanie źródeł dogmatu o świętości życia mogłoby być opłacalne.
- Zobacz też: człowiek

Zaskarżenie kary śmierci kwestionuje nie wymiar kary, nie postanowienie kodeksu, ale samo prawo wraz z jego źródłami.
- Zobacz też: kara śmierci

Smak wyrabia się przy zdecydowanej przewadze produkcji towarowej nad każdym innym rodzajem produkcji. Wytwarzanie wyrobów jako towaru przeznaczonego na rynek prowadzi do tego, że warunki, w których są produkowane, zresztą nie tylko społeczne w postaci wyzysku, ale i techniczne, pozostają coraz częściej poza kręgiem ludzkich spostrzeżeń. Konsument, który jako zleceniodawca rzemieślnika był lepszym czy gorszym fachowcem (…), jako klient nie posiada najczęściej wiedzy fachowej. Nastawiona na tanie towary produkcja masowa zmuszona jest przy tym ukrywać kiepską jakość; w większości przypadków jest ona wręcz zainteresowana niekompetencją klienta.
- Źródło: Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, wybór i oprac. H. Orłowski, Poznań 1996, s. 335.

W literaturze l’art pour l’art pisarz ma po raz pierwszy do czynienia z językiem w taki sposób, w jaki kupujący ma do czynienia z towarem na wolnym rynku. Klient utracił kontakt z procesem produkcji towarowej w wyjątkowym stopniu. Twórcy literatury l’art pour l’art należą do ostatnich, o których dałoby się powiedzieć, iż wywodzą się z „ludu”. Żaden problem nie jest dla nich tak palący, by mógł określić kształt ich słów. Raczej są skazani na dobieranie słów. Toteż „wyszukane słowo” wnet zostało wpisane na sztandary poezji.
- Źródło: Anioł historii…, op. cit., s. 336.

Dla wielkich mniej ważą dzieła skończone niż owe fragmenty, nad którymi praca trwa całe życie. Bo tylko ten kto słabszy, kto bardziej rozproszony, lubuje się ponad wszystko w zakończeniach i jak gdyby wraca po nich do życia. Geniuszowi wszelka cezura – ciężki cios losu czy lekki sen – przerywa pracę. Taką właśnie cezurę geniusz sygnalizuje fragmentem. „Geniusz to pracowitość”
- Źródło: W. Benjamin, Einbahnstraße (pol. Ulica jednokierunkowa) [w:] Idem, Schriften, tom I, Frankfurt am Main 1955, s. 518 [za:] Theodor Wiesengrund Adorno, Filozofia nowej muzyki, tłum. Fryderyka Wayda, PIW, Warszawa 1974, s. 167.
- Den Großen wiegen die vollendeten Werke leichter als jene Fragmente, an denen die Arbeit sich durch ihr Leben zieht. Denn nur der Schwächere, der Zerstreutere hat seine unvergleichliche Freude am Abschließen und fühlt damit seinem Leben sich wieder geschenkt. Dem Genius fällt jedwede Zäsur, fallen die schweren Schicksalsschläge wie der sanfte Schlaf in den Fleiß seiner Werkstatt selber. Und deren Bannkreis zieht er im Fragment. „Genie ist Fleiß”. (niem.)

Jest taki obraz Paula Klee pt. Angelus Novus. Przedstawia on anioła, który wygląda w taki sposób, jak gdyby zamierzał oddalić się od czegoś, na co spogląda. Oczy ma szeroko rozwarte, usta otwarte, skrzydła rozpięte. Tak musi wyglądać anioł historii. Zwrócił on oblicze ku przeszłości. Tam, gdzie jawi się nam łańcuch faktów, on widzi jedynie katastrofę, która nieodzownie piętrzy się na ruinach i ciska mu się pod stopy. Z pewnością chciałby się zatrzymać, obudzić zmarłych i scalić to, co rozbite. Ale z raju wieje wichura, która napiera na skrzydła i jest taka silna, że anioł nie może ich złożyć. Wichura pędzi go bez ustanku w przyszłość, do której odwrócony jest plecami, podczas gdy przed nim rośnie stos ruin. Wichurą tą jest to, co określamy mianem postępu.
- Źródło: „Irydion” w reżyserii Andrzeja Seweryna, irka.com.pl, 21 marca 2013

Przyjaźń nie znosi oddalenia między ludźmi, gdyż jest długą drogą, którą muszą pokonać razem.