Trójca Święta

Zbiór cytatów dotyczących Trójcy Świętej.

Trójca Święta w pismach Ojców Kościoła

Ignacy Antiocheński, biskup (zm. 107)

• Wielbię Jezusa Chrystusa Boga, który uczynił was tak mądrymi.
  • Źródło: Do Kościoła w Smyrnie 1:1.

• Wszyscy więc biegnijcie, by zjednoczyć się jakby w jedną świątynię Boga, w jednym Jezusie Chrystusie, który wyszedł od Ojca jedynego, który był z nim jedyny i do Jedynego powrócił (…) że Bóg jest jeden i że objawił się nam przez Jezusa Chrystusa swego Syna. On to jest Jego Słowem wychodzącym z milczenia.
  • Źródło: Do Kościoła w Magnezji 7:2–8:2.

• Wyczekuj Tego, który jest ponad wszelką zmiennością, poza czasem, niewidzialnego, który dla nas stał się widzialnym, niedotykalnego, nie znającego cierpienia, który dla nas cierpienie poznał, który dla nas zniósł wszystko na wszelki sposób.
  • Źródło: Do Polikarpa 3:2.

• Życzę wam, abyście byli zawsze zdrowi w Bogu naszym Jezusie Chrystusie. Obyście trwali w Nim w jedności i pieczy Bożej.
  • Źródło: Do Polikarpa 8:2.

Justyn Męczennik (ur. 100)

• Następnie prowadzimy ich do miejsca gdzie znajduje się woda, i tam w taki sam sposób, w jaki myśmy zostali odrodzeni, oni również odrodzenia dostępują. Otóż w imię Boga Ojca i Pana wszechrzeczy i Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego i Ducha Świętego otrzymują tedy chrzest w wodzie.
  • Źródło: Apologia I:61,3

• Przełożony bierze je (chleb i kielich) wielbi Ojca wszechrzeczy przez imię Syna i Ducha Świętego.
  • Źródło: Apologia I:65,3

• Zarówno Jemu samemu jak Jego Synowi, którego do nas posłał (…) wreszcie Duchowi proroczemu, składamy uwielbienie i pokłon, oddając im cześć zgodną z rozumem i prawdą.
  • Źródło: Apologia I:6,2

Ireneusz, biskup Lyonu (ur. 130–40)

• Chrzest jaki otrzymujemy na odpuszczenie grzechów, został nam udzielony w imię Boga Ojca i w imię Jezusa Chrystusa, Syna Bożego wcielonego oraz zmartwychwstałego, i w imię Świętego Ducha Bożego.
  • Źródło: Wykład Nauki Apostolskiej 3

• I nie potrzebował ich (aniołów) Bóg do utworzenia tego, co postanowił, aby się stało. Jest w Nim bowiem nieustannie Słowo i Mądrość, Syn i Duch, przez których i w których wszystko w sposób wolny i z własnego zamysłu stworzył. To do nich mówił: 'Uczyńmy człowieka na obraz i podobieństwo nasze'.
  • Źródło: Adversus haereses 4,20

• Kościół bowiem (…) otrzymał od Apostołów i ich uczniów wiarę w jednego Boga, Ojca Wszechmogącego (…) i w jednego Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, Wcielonego dla naszego zbawienia i w Ducha Świętego, który przez proroków przepowiadał zarządzenia Boże i Jego przybycie…
  • Źródło: Adversus haereses 1,1

Klemens Aleksandryjski (ur. 150)

• Bądź litościwy dla swoich sług, Ojcze kierujący Izraelem, Synu i Ojcze, którzy Obaj jesteście Jednym, Panie! (…) Dzięki składając, wychwalajmy jednego Ojca i Syna, Syna i Ojca, który wraz z Duchem Świętym jest Wychowawcą i Mistrzem. Wszystko dla Niego Jednego, przez którego wszystko jest czymś jednym, przez którego jest wieczność…
  • Źródło: Wychowawca 3,12

• O cudowna tajemnico! Jeden jest Ojciec wszechświata i jedno także Słowo wszechświata, Duch Święty też jeden i wszędzie ten sam.
  • Źródło: Wychowawca 1,42

Tertulian (ur. 155, zm. 230)

• Trójca jednego bóstwa, Ojciec i Syn i Duch Św.
  • Źródło: O przyzwoitości 21

• (…) modlili się przynajmniej trzy razy dziennie jako dłużnicy wobec Trzech Osób: Ojca, Syna i Ducha Św.”
  • Źródło: O modlitwie 25

• W jednego wprawdzie Boga wierzymy (…) niech będzie jednak strzeżona tajemnica ekonomii, która rozdziela jedność w Trójcę, trzech stawiając: Ojca, Syna i Ducha Św. Trzech ale nie stanem, lecz stopniem, nie substancją, lecz formą, nie mocą, lecz postacią. Są Oni jedną substancją, jedną potęgą, ponieważ jeden jest Bóg, owe zaś stopnie, formy i postaci rozróżniamy pod imionami Ojca, Syna i Ducha Św. (por. 31:1).
  • Źródło: Przeciw Prakseaszowi 2:1–4

Hipolit (ur. przed 170, zm. 235)

• Konieczną więc jest rzeczą (…), wyznawać Boga Ojca Wszechmogącego i Chrystusa Jezusa, Syna Bożego, Boga, który stał się człowiekiem, któremu Ojciec poddał wszystko, prócz siebie i Ducha Św. i to, że Ci są prawdziwie Trzej.
  • Źródło: Przeciw Noetosowi 8

• Nie możemy inaczej pojąć Boga, jeśli nie uwierzymy prawdziwie w Ojca, Syna i Ducha Św. (…) Słowo Ojca, (…) powiedziało uczniom: Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Św. Pouczył tutaj, że kto by pominął jednego z nich, ten nie okazuje prawdziwego uwielbienia Bogu. Bóg bowiem otrzymuje uwielbienie w tej Trójcy.
  • Źródło: Przeciw Noetosowi 14

Orygenes (ur. 185)

• Dla osiągnięcia zbawienia człowiek potrzebuje pomocy Ojca, Syna i Ducha Św., i nie dostąpi zbawienia, jeśli nie będzie pełnej Trójcy (…) Nie można mówić o czymś niższym i wyższym w istocie Trójcy.
  • Źródło: O zasadach 1:3, 5–7

Telesfor, papież (zm. 136)

• Panie, Synu Jednorodzony, Jezu Chryste, Panie Boże, Baranku Boży, Synu Ojca (…) Albowiem tylko Tyś jest Święty, tylko Tyś jest Panem, tylko Tyś Najwyższy, Jezu Chryste z Duchem Świętym w chwale Boga Ojca, Amen.
  • Źródło: hymn Gloria – Chwała na wysokości Bogu…, 125–136 r.

Epipodiusz (178)

• Wyznaję, że Chrystus z Ojcem i Duchem Św. jest Bogiem.
  • Źródło: Akta męczeńskie

Cyprian (258)

• Idźcie tedy i nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Wymienia Trójcę, w której Tajemnicę narody mają być ochrzczone (…) Ponieważ trzej są jednym, jakże Duch Święty może się z tym pojednać, kto jest wrogiem albo Ojca albo Syna? (…) Chrystus nakazał chrzcić pogan w imię całkowitej i zjednoczonej Trójcy.
  • Źródło: List 73:5–12 i 18

Dionizy Aleksandryjski (ur. 190)

• Dodałem również uwagę o Duchu Św. i zaznaczyłem równocześnie od kogo i przez kogo (Syna) pochodzi. W ten więc sposób nierozdzielną jedność rozszerzymy na pojęcie Trójcy i Trójcę znowu, bez żadnego uszczerbku, ścieśniamy do pojęcia jedności.
  • Źródło: De sententia Dionisii

Dionizy papież (268)

• Słowo Boże musi być złączone z Bogiem Wszechrzeczy, a Duch Św. jako miłość w Nim przebywać i trwać i dlatego można twierdzić, że Boża Trójca schodzi się w jedno Bóstwo (…) i tworzy suwerenną jedność osób.
  • Źródło: O Trójcy i Wcieleniu

Grzegorz Cudotwórca (270)

• Jeden jest Bóg, Ojciec Słowa żywego, osobowej Mądrości, mowy i obrazu Przedwiecznego. Jeden też Pan, jedyny z jedynego, Bóg z Boga, odbicie i obraz Bóstwa, Słowo działające, Mądrość ogarniająca istotę wszystkich rzeczy, Moc powołująca do bytu wszelkie stworzenie, prawdziwy Syn prawdziwego Boga, niezniszczalny z niezniszczalnego, nieśmiertelny z nieśmiertelnego, wieczny z wiecznego. I jeden Duch Święty mający istnienie z Boga, a który i przez Syna objawił się ludziom. Doskonały obraz Syna doskonałego, Życie i przyczyna życia, Źródło święte, Świętość dająca uświęcenie. W Nim objawia się Bóg Ojciec, który jest ponad wszystkim i we wszystkim i Bóg Syn, który jest przez wszystko. Trójca doskonała, niepodzielna i nieodmienna w chwale, wieczności i królowaniu. W Trójcy nie ma nic stworzonego, nic służebnego, nic dodanego, czego by przedtem nie było, a dopiero później przybyło. Tak więc nigdy nie brakowało Ojcu Syna, ani Synowi Ducha, ale zawsze ta sama Trójca nieodwracalna i nieodmienna.
  • Źródło: Wyznanie wiary

Euplus (304)

• Ojca i Syna i Ducha Świętego adoruję, Św. Trójcę adoruję, oprócz której nie ma Boga (…) Ofiaruję się Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu.
  • Źródło: Akta męczeńskie

Afjanos (306)

• Na pytania jedno tylko miał słowo, by wyznawać Chrystusa (…) Ojca Jego i Ducha Świętego jako jednego uznaje Boga.
  • Źródło: O męczennikach palestyńskich (fragm. grecki)

Trójca Święta u mistyków

• Ja jestem Bogiem Jedynym. W Trzech Osobach, z których każda posiada pełnię Bóstwa bez żadnych braków. Żadna z Osób Trójcy Świętej nie uzupełnia Sobą pełni drugiej (Osoby), ponieważ Bóg nie zna ograniczeń, które mogłyby stanowić przeszkodę przenikaniu się, udzielaniu się sobie wzajemnie.
  • Autor: Anna

Schemat wizji rdzenia Trójcy Świętej w pismach Anny Katarzyny Emmerich i Marii Valtorty

• Najpierw widziałam przestwór pełen światłości; a w tym przestworze, jako kulę jeszcze bardziej lśniącą, podobną do słońca i leżącą w słońcu, widziałam – tak mi się zdawało – jedność w Trójcy.
  • Autor: Anna Katarzyna Emmerich (1774–1824)

• W pewnym momencie obecność Boża przeniknęła moją całą istotę, umysł mój został dziwnie oświecony w poznaniu Jego Istoty; przypuścił mnie [Bóg] do poznania swego życia wewnętrznego. Widziałam w duchu Trzy Osoby Boskie, ale jedna Ich Istota. On jest sam, jeden, jedyny, ale w trzech Osobach, ani mniejsza, ani większa jedna z Nich ani w piękności, ani w świętości nie ma różnicy, bo jedno są. Jedno, absolutnie jedno są. Miłość Jego przeniosła mnie w to poznanie i złączyła mnie ze sobą. Kiedy byłam złączona z jedną [Osobą Boską], to także byłam złączona z drugą i trzecią [Osobą Boską], tak że, jak się łączymy z jedną, przez to samo łączymy się z tymi dwiema Osobami tak samo jak z jedną. Jedna ich jest wola, jeden Bóg, chociaż w Osobach Troisty. Kiedy się duszy udziela jedna z trzech Osób, to mocą tej jednej woli jest złączona z trzema Osobami i jest zalana szczęściem, które spływa z Trójcy Przenajświętszej; tym szczęściem karmią się święci. Szczęście, jakie tryska z Trójcy Przenajświętszej, uszczęśliwia wszystko, co jest stworzone; tryska życie, które ożywia i daje wszelkie życie, które z Niego bierze początek.
  • Autor: Faustyna Kowalska, Dzienniczek, 911

• Wewnątrz wiecznego koła Ojca jest drugie koło, zrodzone przez Ojca, działające inaczej, lecz nie działające przeciwstawnie, gdyż Natura jest jedna. To Syn. Jego światło, bardziej drgające, nie tylko ciałom daje życie, ale – dzięki swojej Ofierze – udziela Życia także duszom, utraconego przez nie. To zalew potężnych i słodkich promieni, które karmią waszą ludzką naturę i pouczają wasz umysł. We wnętrzu drugiego koła jest trzecie, powstałe jako wynik działania dwóch pierwszych: koło światła jeszcze bardziej drgającego i rozpalonego. To Duch Święty. To Miłość, która powstaje z relacji Ojca z Synem, istniejąca między Nimi i wypływająca z Obojgu, cud nad cudami.
  • Autor: Maria Valtorta (1897–1961)

Inne cytaty

• Chrystianizm wywodzi się z religii żydowskiej, a religia żydowska była ściśle unitarna [wierzono, że Bóg jest jedną osobą]. Drogi wiodącej z Jeruzalem do Nicei nie sposób uznać za prostą. Trynitaryzm z IV wieku nie był dokładnym odzwierciedleniem wczesnochrześcijańskiej nauki o naturze Boga; wprost przeciwnie, był odstępstwem od tej nauki.
  • Źródło: The Encyclopedia Americana, 1956, t. 27, s. 294L.

• Coraz więcej uczonych katolickich przychyla się do opinii egzegetów i teologów biblijnych, których zdaniem nie powinno się bezkrytycznie mówić o trynitarianizmie w Nowym Testamencie. Jednocześnie historycy dogmatyki i przedstawiciele teologii systematycznej przyznają, że kto bezkrytycznie wypowiada się na temat doktryny o Trójcy, przenosi się z okresu początków chrześcijaństwa do – powiedzmy – ostatniego ćwierćwiecza IV stulecia.
  • Źródło: New Catholic Encyclopedia, 1967, t. 14, s. 295.

• Jedność natury trójcy osób określają wyrazy „osoba” i „natura”, które są gr[eckimi] terminami filozoficznymi; właściwie w Biblii nigdzie nie ma tych wyrazów. Owe definicje trynitarskie wyłoniły się po długotrwałych sporach, w trakcie których te i inne wyrazy, jak „istota” i „substancja”, niektórzy teologowie błędnie odnieśli do Boga.
  • Autor: John L. McKenzie
  • Źródło: Dictionary of the Bible, Nowy Jork 1965, s. 899.

• Nauka o Trójcy świętej została uznana za tajemnicę wiary, niedostępną dla rozumu naturalnego. Bo też nie została ta nauka oparta na żadnych uważnych spostrzeżeniach innych, jak tylko na wypowiedziach Jezusa, zawartych w Ewangeliach. Wszystkie wypowiedzi Jezusa o sobie samym i wszystkie jego sposoby występowania, jeżeli zebrać razem i wszystkie traktować jako wyrazy danych obiektywnych, nie można uzyskać nic innego jak pewną tajemnicę wiary nie do rozwikłania, ale jeśli je traktować psychologicznie, to można się do pewnego stopnia zbliżyć do obrazu świadomości, na której tle te wypowiedzi i te zachowania powstały.
  • Autor: Władysław Witwicki, Dobra Nowina według Mateusza i Marka, PWN, Warszawa 1958, s. 253.

• Ojcu i Jego Synowi
  Z Najświętszym Duchem miłości
  Chwała, podzięka i hołdy
  Niech będą teraz i zawsze. Amen.
  • Źródło: hymn brewiarzowy z modlitwy w ciągu dnia II tygodnia psałterza, Liturgia godzin IV, Poznań 1988, s. 503

• Platońska trójca – zwykłe przedstawienie w innej postaci starszych trójc czczonych przez dawniejsze ludy – to jakby racjonalna, filozoficzna trójca przymiotów, dająca początek trzem hipostazom, czyli osobom boskim, o których naucza się w kościołach chrześcijaństwa. (…) Stworzoną przez tego greckiego filozofa [Platona] (…) koncepcję trójcy można spotkać we wszystkich starożytnych religiach [pogańskich].
  • Źródło: Nouveau Dictionnaire Universel, Paryż 1865–1870, red. M. Lachâtre, t. 2, s. 1467.

• Posyłając w pełni czasów swojego jedynego Syna i Ducha miłości, Bóg objawia w sposób najpełniejszy swoją wewnętrzną tajemnicę: On sam jest wieczną wymianą miłości – Ojcem, Synem i Duchem Świętym, a nas przeznaczył do udziału w tej wymianie.
  • Źródło: Katechizm Kościoła Katolickiego, 221

• Sądząc z pozostawionego przez Euzebiusza opisu, przedstawiającego cesarza przewodniczącego soborowi Nicejskiemu w 325 roku, możemy sądzić, że wtedy właśnie, jak również przewodnicząc innym wielkim zgromadzeniom dostojników Kościoła, Konstantyn był w swoim żywiole – planując skomplikowane ceremonie, dramatyczne wejścia i procesje oraz wspaniałe msze. Do zarządzania Kościołem wniósł swoja umiejętność sterowania mechanizmami życia publicznego. Od ustanowienia „filarów” i Soboru Jerozolimskiego dzieliła już chrześcijaństwo długa droga. Konstantyn ustanowił decor i rytuał praktyki soborowej. Próbował również narzucić ton debatom soborowym: ireniczny, pojednawczy, elegancki. To on nalegał na przyjęcie, jako kompromisowej, formuły „współistotny z Ojcem” w Credo. „Doradzał wszystkim obecnym, aby się zgodzili, aby podpisali i aby swymi podpisami usankcjonowali formułę zawierającą jedno słowo «współistotny», które osobiście zinterpretował”.
  • Autor: Paul Johnson, Historia chrześcijaństwa, wyd. Atext, Gdańsk 1993, s. 116.

• Terminu Trójca używa się do określenia fundamentalnej doktryny religii chrześcijańskiej.
  • Źródło: The Catholic Encyclopedia, 1912, t. 15, s. 47.

• W czerwcu mieszkańcy miasta Poznania byli świadkami okropnego widowiska. Gotfried Losch, z luteranina katolik, który nie chciał uznać Trójcy Świętej, za wyrokiem sądowym szarpany był rozpalonymi kleszczami, a potem wywleczono mu w tył język i wreszcie spalono go żywcem.
  • Opis: wydarzenie z 1745.
  • Źródło: Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do r. 1918, Wyd. Poznańskie 1969, s. 187.

• W Nowym Testamencie nie spotykamy ani słowa Trójca, ani wyraźnego potwierdzenia tej doktryny, a Jezus i jego naśladowcy nie myśleli zaprzeczać Szemie ze Starego Testamentu: „Słuchaj, Izraelu: Pan, Bóg nasz, Pan jeden jest” (Powt. Pr. 6, 4). (…) Doktryna ta kształtowała się stopniowo przez kilka stuleci wśród licznych sporów. (…) Pod koniec IV stulecia (…) dogmat Trójcy otrzymał postać w zasadzie obowiązującą po dziś dzień.
  • Źródło: The New Encyclopædia Britannica, 1976, Micropædia, t. 10, s. 126.

• Wielbimy Ciebie, Boże,
  Jedyny w Trójcy Świętej;
  Niech słońce Twojej łaski
  Oświeca naszą drogę. Amen.
  • Źródło: hymn brewiarzowy z modlitwy w ciągu dnia IV tygodnia psałterza, Liturgia godzin IV, Poznań 1988, s. 504

• Wyrażenie „jeden Bóg w trzech Osobach” przyjęło się na stałe i zostało na dobre wcielone do chrześcijańskiego życia i wyznania wiary pod koniec IV stulecia. Dopiero to sformułowanie zasługuje na miano dogmatu Trójcy. U Ojców Apostolskich nie spotyka się niczego, co by w najmniejszym stopniu przypominało taki pogląd czy punkt widzenia.
  • Źródło: New Catholic Encyclopedia, 1967, t. 14, s. 299.

• Przenajświętsza Trójco zmiłuj się
  nad nami: Panie oczyść grzechy nasze:
  Władco odpuść nieprawości nasze:
  Święty zawitaj i uzdrów niemocy nasze,
  dla Imienia Twego Świętego.
  • Źródło: Modlitwa "Przenajświętsza Trójco", Akatist i Moleben, dwa sławne Kościoła Wschodniego do Matki Boskiey nabozenstwa, Wilno 1764, s. 34.