Stanisław Staszic
polski działacz oświeceniowy, pisarz i publicysta, filozof i tłumacz
Stanisław Staszic (1755–1826) – polski duchowny katolicki, działacz oświeceniowy, uczony, filozof i pisarz polityczny.
Stanisław Staszic, 1826
Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego (1787)
edytuj(Wydawn. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1952)
- Gdy Polacy będą umieć siebie samych cenić w domu, będą ich cenić i za granicą.
- Pierwszym obowiązkiem człowieka jest pracować.
Tylko przez pracę staje się obywatelem użytecznym.
Przestrogi dla Polski (1790)
edytuj- Tylko w złych rządach, tylko w tych krajach, gdzie próżniacy mają obronę i trzymają pierwszeństwo bezrządne, tylko tam żydzi obfitują, gnieżdżą się i mnożą.
- Tylkoć też tyle mojego, co przepiję – oto hasło rolnika polskiego.
- Zobacz też: chłopi w Polsce
- Z samych panów zguba Polaków.
Inne
edytuj- Długie doświadczenie naucza, że tylko Polacy są zdolni do rządzenia Polakami.
- Paść może i Naród wielki; zniszczeć nie może, tylko nikczemny!
- Źródło: O ziemiorodztwie Karpatów i innych gór i równin Polski (1815), zakończenie Rozprawy I
- Równość, wolność i własność są najpotrzebniejszym i najprostszym wnioskiem z praw człowieka.
- Źródło: Bolesław Limanowski, Historja ruchu społecznego w drugiej połowie XVIII stulecia, Księgarnia Polska, 1888, s. 330.
- Talent jest jak kawałek szlachetnego, ale surowego metalu: dopiero pilna praca go obrobi i wartość mu wielką nada.
- Umiejętności dopotąd są jeszcze próżnym wynalazkiem, może czczym tylko rozumu wywodem, albo próżniactwa zabawą, dopokąd nie są zastosowane do użytku narodów. I uczeni potąd nie odpowiadają swemu powołaniu, swemu w towarzystwach ludzkich przeznaczeniu, dopokąd ich umiejętność nie nadaje fabrykom i rękodziełom oświecenia, ułatwienia kierunku postępu.
- Opis: motto zamieszczone w Małej Auli Politechniki Warszawskiej.
- Źródło: Pisma filozoficzne i społeczne, Warszawa 1954, PWN, s. 281
Cytaty przypisywane
edytuj- Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie.
- Autor: Jan Zamoyski, z aktu fundacyjnego Akademii Zamojskiej, 1600. Pierwotny cytat przez Staszica jedynie sparafrazowany w Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego, 1787. Mylnie przypisywany też Andrzejowi Fryczowi Modrzewskiemu.
- Zobacz też: młodzież, wychowanie