Potop (film)

Potop – polski film historyczny z 1974 w reżyserii Jerzego Hoffmana; druga w historii ekranizacja powieści Potop Henryka Sienkiewicza.

Wypowiedzi postaci

Musisz czuć, że umierasz.
- Postać: Bogusław Radziwiłł
- Opis: do oficera Brauna, który z rozkazu Radziwiłła umierał w męczarniach za umożliwienie Oleńce próby ucieczki.

Rakarz!
- Postać: Andrzej Kmicic
- Opis: lżąc Kuklinowskiego, który torturował go w szwedzkiej niewoli.

Wychodź ze mną na szable! Położysz mnie, to odejdziesz wolny.
- Postać: Michał Wołodyjowski
- Opis: wyzywając na pojedynek Andrzeja Kmicica, który porwał uprzednio Oleńkę Billewiczównę.

Michał Wołodyjowski: Może chcesz waść zaczekać, aż siąpić przestanie. Żal umierać w taki deszcz.

Andrzej Kmicic: Pułkownika będą chować, to i niebo płacze.

Michał Wołodyjowski: Waść machasz jak cepem!

Andrzej Kmicic: Kończ waść, wstydu oszczędź.

Film trwa pięć godzin. A prace nad nim trwały pięć lat. Gdyby przenieść na ekran pełną zawartość treściową powieści, film musiałby – wedle obliczeń reżysera – trwać tych godzin 20. Powieść Sienkiewicza przykrawano więc tak, by cała akcja skupiała się wokół jednej postaci – Andrzeja Kmicica. Na ekranie występuje albo on sam, albo osoby postronne, które o nim mówią. Znaczącemu uskromnieniu uległa postać Zagłoby – z oczywistych powodów. Jego pojawienie się na ekranie oznaczało gawędę, opowieść, humor słowny. A na to w filmie batalistycznym nie ma wiele miejsca – opóźniają akcję. Reżyser postawił na doświadczenia kina amerykańskiego, z których wynikało, że wielki temat batalistyczny powinien oferować widzowi dwa rodzaje scen: bitewne i sentymentalne. Na przemian. To, co pomiędzy nimi, to łączniki, najmniej w filmie istotne.
- Autor: Wiesław Kot, Sto najważniejszych scen filmu polskiego, Wydawnictwo Poznańskie, 2014, ISBN 978-83-7177-942-8, s. 195.