Wikicytaty

Michel de Montaigne

filozof francuski
(Przekierowano z Montaigne)

Michel de Montaigne (1533–1592) – francuski pisarz i filozof, humanista.

Michel de Montaigne

Próby (1580)

edytuj

(tłum. Tadeusz Boy-Żeleński)

  • A jeśli tak jest w istocie, iż żywa i mocna wiara pociąga za sobą takież uczynki, to, zaiste, owa wiara, którą tak sobie wycieramy gębę, musi być bardzo nikła w tych czasach; chyba iż ze wzgardy dla naszych uczynków rada jest unikać ich towarzystwa.
  • Celem naszej wędrówki jest śmierć (…).
  • Cnoty człowieka nie powinno się mierzyć jej wyskokiem, ale jej pospolitą miarą.
    • Źródło: II, 1
    • Zobacz też: cnota
  • Cycero powiada, iż filozofować jest nie co insze, jeno gotować się do śmierci.
  • Człowiek nie jest ani aniołem ani bydlęciem; nieszczęście w tym, iż kto się chce wspiąć do anioła, spada do bydlęcia.
  • Dzieciobójstwo, ojcobójstwo, wspólność kobiet, handel kradzionym, swawola we wszelkim rodzaju rozkoszy, nie masz, słowem, nic tak ostatecznego, co by się nie okazało kędyś uświęcone obyczajem jakiegoś narodu.
  • Gdy coś utrzymuję dziś i w to wierzę, utrzymuję to i wierzę całą moją wiarą; wszystkie moje władze i wszystkie sprężyny dzierżą się tego przekonania i poręczają je, czym tylko mogą; żadnej prawdy nie umiałbym ogarnąć ani strzec z większą pewnością niż tej oto; jestem jej oddany najoczywiściej. Ale, czyż nie zdarzyło mi się, nie raz, ale sto, ale tysiąc razy, ale co dzień, za pomocą tych samych narzędzi, w tych samych okolicznościach przyjąć za prawdę jakąś rzecz, którą później osądziłem za fałszywą.
  • (…) kiedy igram z moją kotką, któż wie, czy ona bardziej nie bawi się mną niż ja.
  • Któż nie wie, jak bardzo niepochwytne jest sąsiedztwo między szaleństwem a wspaniałymi wzlotami swobodnego ducha i objawami cnoty najwyższej i niezwyczajnej.
  • Najpiękniejsze życie jest to, które kształtuje się na wzór pospolity i ludzki, z porządkiem, ale bez cudu i bez przekraczania miary.
  • Nie masz nic równie pięknego i godnego, jak dobrze i należycie spełniać swą rolę człowieka.
  • Nie masz wiedzy tak trudnej jak umieć dobrze i wedle natury przeżyć to życie. Najdziksza ze wszystkich chorób, to gardzić naszą własną istotą.
  • Nie uczy się ludzi, jak być godnymi ludźmi.
    • Źródło: I, 25
  • Posiadamy prawdę i dobro jedynie częściowo i pomieszane ze złem i fałszem.
    • Źródło: II, 20
  • Próżno wszelako wspinać się na szczudła; i na szczudłach trzeba nam chodzić własnymi nogami; na najwyższym tronie świata i tak siedzimy jeno na własnym zadku.
    • Źródło: t. 3, Warszawa 2009, s. 484-485.
  • Sam widok cierpień drugiego sprawia mi wręcz cielesne cierpienia; czucie moje utożsamia się często z uczuciem innej osoby. Cudzy uporczywy kaszel drażni moje płuca i gardziel.
    • Źródło: t. 1, Warszawa 2009, s. 190.
    • Zobacz też: empatia
  • Skąd pochodzi, iż człowiek chromy nie drażni nas, a umysł chromy drażni.
    • Źródło: III, 8
  • Trzeba pilnie nauczyć dzieci, aby nienawidziły zła dla jego własnej ohydy, i pokazać im naturalną jego szpetotę, iżby go unikały nie tylko w uczynku, ale zwłaszcza w sercu…
  • Wielkie i wspaniałe arcydzieło człowieka to żyć dorzecznie. Wszelkie inne rzeczy: panować, gromadzić skarby, budować, są jeno przydatkami i co najwyżej ozdobą.
  • Zwyczaj może wszystko.
    • Źródło: III, 8
    • Zobacz też: zwyczaj

Inne

edytuj
  • Białogłowy pokrywają pierś siateczką, kapłani takoż święte rzeczy – są niektóre rzeczy, co się je kryje, aby pokazać.
  • Błaznem jest ten, kto odtrąca uciechy, jakich natura mu dostarcza. Nie trzeba ani gonić za nimi, ani od nich uciekać – trzeba je przyjmować.
  • Choćbyśmy nawet mogli stać się uczonymi uczonością drugich, mądrzy możemy być jedynie własną mądrością.
  • Co najwyżej Wielkość duszy nie tyle polega na tym, aby iść ku górze i naprzód, co aby umieć umiarkować się i ograniczyć.
  • Człowiek, który dla interesu poświęca swój honor, traci i swój honor, i swój interes.
  • Człowiek jest bardzo szalony. Nie może stworzyć małego robaczka, (…) a kuje sobie bogów tuzinami.
    • Źródło: Apologia Rajmonda Sebonda
  • Człowiek uczony nie jest uczony we wszystkim; ale rozumny człowiek jest we wszystkim rozumny, nawet w tym, czego nie wie (…).
  • Jednomyślność jest rzeczą bardzo nudną w rozmowie.
  • Każdy poniekąd żyje w swym dziele.
  • Każdy z nas mówi czasami głupstwa. Nieznośne są tylko głupstwa wygłaszane uroczyście.
  • Kiedy miłość zmieni się w przyjaźń, wyparuje i zniknie.
  • Kto by starannie uszczknął zbiór osielstw ludzkiej mądrości, mógłby o tym cuda powiedzieć. Ja zbieram je chętnie, jakoby na pokaz, sądząc, iż mogą być w pewnym celu nie mniej użyteczne niż zdrowe i umiarkowane mniemania. Osądźmy z tego, co możemy rozumieć o człowieku, o jego rozsądku i rozumie, gdy u owych wielkich osobistości, które tak wysoko wyniosły ludzką wiedzę, znajdują się tak jawne i grube chyby.
  • Kto by znalazł sposób, by można sądzić wedle sprawiedliwości i wybierać ludzi wedle rozumu, stworzyłby tym jednym najdoskonalsza formę społeczności.
  • Kwasy jak i słodycze małżeństwa trzyma mądry człowiek w tajemnicy.
  • Małżeństwo jest to układ, którego jedynie zawarcie jest wolne, trwanie zasię – przymusowe i narzucone.
  • Między nami mówiąc, zauważyłem że dwie rzeczy zawsze idą ze sobą w parze: podniebne myśli i przyziemne czyny.
  • Miłość jest niczym innym, jak żądzą nieśmiertelności.
  • Moje życie pełne było strasznych nieszczęść, z których większość się nie zdarzyła.
  • Można by rzec o mnie, że w książce tej skomponowałem bukiet z cudzych kwiatów, od siebie dodając jedynie wstążkę, która je związała.
  • Można żałować lepszych czasów, ale nie umykać przed dzisiejszymi.
  • Najmocniej wierzy się w to, o czym wie się najmniej.
  • Największa rzecz na świecie, to umieć należeć do siebie.
  • Naszym obowiązkiem jest kształtowanie charakteru. Godne życie jest naszym wielkim i wspaniałym arcydziełem.
  • Nie mogę wszelako pojąć, w jaki sposób zdołał ktoś rozciągnąć przyjemność picia poza pragnienie i urobić sobie w imaginacji jakoby apetyt sztuczny i przeciw naturze.
  • Nie śmierć mnie niepokoi, ale umieranie.
  • Nie tam jest twój dom, gdzie jest twoje mieszkanie, ale tam gdzie jesteś zawsze rozumiany.
  • Nikt nie jest wolny od mówienia bredni.
  • Od pięknej kobiety prędko odwykniesz, od dobrej nigdy.
  • Pani, której nikt nie kusił, nie może szczycić się swoją cnotą.
  • Poczucie dobrego i złego zależy w znacznej mierze od naszego o tym mniemania.
  • Pracujemy nad wypchaniem naszej pamięci wiadomościami i pozostawiamy w zaniedbaniu wykształcenie sumienia i rozumienia świata.
  • Przedmiot, który miłujemy, zda nam się piękniejszym niż jest.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Rozmyślanie o śmierci jest rozmyślaniem o wolności: kto się nauczył umierać, oduczył się służyć.
  • Szczęśliwe małżeństwo jest tylko między ślepą żoną a głuchym mężem.
  • Szlachetny człowiek woli stracić swój honor niż świadomość.
  • Świat jest jeno szkołą szukania; nie o to chodzi, kto dopadnie, ale kto przemierzy piękniejszą drogę.
  • Te rzeczy są dla nas najdroższe, które najwięcej kosztowały.
  • Umiałeś obmyślić i poprowadzić swoje życie? Dokonałeś tedy największego dzieła ze wszystkich.
  • W przedmiocie miłości, który sprowadza się głównie do wzroku i dotykania, można coś zdziałać bez powabów ducha, ale nic bez powabów cielesnych.
  • Wielu mężczyzn może mówić prawdziwie – ale mówić porządnie, roztropnie i bystrze potrafi tylko niewielu.
  • Wierzyć w każde twierdzenie, którego nie możemy odeprzeć, byłaby to wielka prostoduszność.
  • Żaden wiatr nie sprzyja temu, kto nie ma wyznaczonego portu.
  • Życie samo w sobie nie jest ani dobre ani złe; jest miejscem na dobro i na zło, wedle tego, czym je zapełnicie. A jeśli żyliście 1 dzień, wszystkoście poznali: jeden dzień podobny jest do wszystkich.
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Michel_de_Montaigne&oldid=580557”