Jan II Kazimierz Waza

Jan II Kazimierz Waza (1609–1672) – król Polski i wielki książę litewski w latach 1648–1668.

• Pójdzie Polska na rozszarpanie narodów. Kozak i Moskal zagarną ludy językiem zbliżone do siebie i nawet Wielkie Księstwo Litewskie sobie wezmą. Wielkopolskę i Prusy Brandenburczyk zajmie, a dom austriacki o Krakowie i Rusi pomyśli.
  • Opis: „proroctwo” wygłoszone w 1661 i powtórzone na sejmie abdykacyjnym w 1668.
  • Źródło: Janusz Tazbir, Świat panów Pasków, Łódź 1986.

Jan II Kazimierz

O Janie Kazimierzu

• Ach, będziesz, ale ani tobie pożądanem, ani dla poddanych twych użytecznym królowaniem.
  • Autor: Józef z Kupertynu
  • Opis: odpowiadając na pytanie Jana Kazimierza, czy zostanie królem.
  • Źródło: Leszek Podhorodecki, Wazowie w Polsce, Warszawa 1985, s. 336.

• Jan Kazimierz jest wzrostu wysokiego, dość kształtnego, i byłby przystojniejszy, gdyby nie kolor twarzy mocno wpadający w śniady. Rysy jego na pierwszy rzut oka nie bardzo przyjemne jeszcze bardziej zeszpetniały, gdy roku przeszłego dostawszy we Lwowie ciężkiej ospy odbył znaczną część podróży, której wkrótce po nim dwaj jego bracia nie uniknęli kresu. Oprócz tego nie ma żadnego wdzięku w ruchach ciała, obejściu i mowie.
  • Autor: Honorat Visconti, arcybiskup Larissy, nuncjusz papieża Urbana VIII
  • Opis: w 1636.
  • Źródło: Relacje nuncjuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, t. 2, Berlin 1864.

• Jan Kazimierz Polski i Szwecji Król, starożytnej Jagiellonów krwi, rodu Wazów ostatni, ale znakomity nauką, męstwem, pobożnością. (…) Zwycięstwem okazując się królem, łaskawością ojcem. Nareszcie przez dwadzieścia lat panowania swego, los męstwem pokonywając. Dwór miał w obozach, pałac w namiotach, widowiska w tryumfach (…). Gdy nic znamienitszego działać nie mógł, dobrowolnie zrzekł się panowania w roku 1668. Wtenczas łzy, których za panowania nikomu nie wycisnął, z ócz płynęły wszystkich zgromadzonych, którzy odchodzącego króla nie inaczej tylko jak odchodzącego ojca żałowali. Resztę życia przepędził na usługach pobożności (…). Królewskie serce zakonnikom, tegoż zgromadzenia, którego był opatem, w dowód miłości, umierając przekazał; które to serce oni opłakiwając go w tym grobie pochowali.
  • Autor: Wespazjan Kochowski, Roczników polskich klimakter IV obejmujący dzieje Polski pod panowaniem króla Michała, Lipsk 1853.

• Król królowej ulega jako służka. Co ta chce, to się stanie, bo go już i łaje.
  • Autor: Krzysztof Opaliński, wojewoda poznański
  • Opis: w liście do brata Łukasza, 2 maja 1650.