Donat Wielki

Donat Wielki (łac. Donatus Magnus; ur. przed 313, zm. ok. 355) – biskup Kartaginy uznany za heretyka, przywódca ruchu religijnego donatystów.

• Cóż ma cesarz do Kościoła?
  • Quid est imperatori cum ecclesia (łac.)
  • Opis: w 347 r., po krwawych represjach jakie spotkały donatystów ze strony władzy rzymskiej (cesarza Konstansa I, syna cesarza Konstantyna).
  • Źródło: Ewa Wipszycka, Kościół w świecie późnego antyku, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014, s. 145.
  • Zobacz też: Kościół

O Donacie

• Donatyści mieli rozległe i niezmiernie trwałe poparcie wśród kleru, czego nie naruszały szykany o charakterze fiskalnym (ponieważ zwolnienia z podatków i z munera przysługiwały tylko katolikom, duchowni donatystów za swe przekonania płacili, i to dosłownie, olbrzymią cenę), a także – co ważniejsze – wśród mas. Właśnie dlatego Konstantyn podejmował próby nawiązania porozumienia, zdając sobie sprawę z siły donatystów; nie mógł też, co szybko zrozumiał, złamać jej, nie znajdując jakiegoś pretekstu. Ludzie żyjący w miastach afrykańskich nie poparliby donatystów, gdyby nie byli przekonani, że schizmatycy są ludźmi uczciwymi, przynajmniej w większości, a ich oskarżenia przeciwko katolikom mają realne podstawy.
  • Autorka: Ewa Wipszycka, Kościół w świecie późnego antyku, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014, s. 143.
  • Opis: termin „munera” oznaczał wszelkie pozapodatkowe obowiązki obywatela na rzecz państwa – ich rozmiary i charakter zależały od posiadanego majątku i statusu społecznego: od pracy fizycznej (np. w piekarniach państwowych, budowy dróg i kanałów) po wykonywanie na rzecz państwa funkcji publicznych (np. pobór podatków, konwojowanie transportów, organizacja robót publicznych).

• Problem donatystów był jedynie problemem schizmy, ponieważ nikt nie poruszył leżącej u jego podstaw kwestii teologicznej: czy biskup traci łaskę spływającą na niego w chwili konsekracji, jeśli popełni grzech śmiertelny.
  • Autor: Steven Runciman, Teokracja bizantyjska, przeł. Maria Radożycka-Paoletti, wyd. Książnica, Katowice 2008, s. 20.

• Schizma zapoczątkowana przez biskupa kartagińskiego Donata ogarniała całą rzymską Afrykę Północną. Miała charakter rygorystyczny, donatyści nie uznawali ważności sakramentów udzielanych przez grzesznych duchownych oraz ponownego przyjmowania do wspólnoty chrześcijańskiej osób, które w czasach prześladowań zaparły się wiary.
  • Autorka: Jolanta Zarembina, Herezje w ramach i na obrzeżach wczesnego chrześcijaństwa, w: Ziemskie dzieje Kościoła, „Pomocnik Historyczny Polityki” nr 7/2015.