Żelechów

miasto w województwie mazowieckim, w powiecie garwolińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żelechów

Żelechów – miasto w województwie mazowieckim.

Herb Żelechowa

Notatki historyczne

edytuj
 
Ten artykuł ma chronologiczny układ cytatów.
  • Miasto Żelechów, przez rolników i rzemieślników, a w znacznej części szewców w drewnianych domach zamieszkałych, nie odznacza się niczym zasługującym na wzmiankę. Liczy obecnie około 7 tys. mieszkańców, w liczbie których 5 tys. Żydów. Burmistrzem miasta jest Albin Dobrzyński, lekarzem (...) Antoni Michałowski.
    • Autor: ks. proboszcz K.J. Bieńkowski herbu Korwin (1889)
  • Przed dwoma niespełna laty objął probostwo w Żelechowie K. Bieńkowski. Poprzednik jego wiekowy starzec tak energicznie jakby tego potrzeba było przeciwdziałać rozkładowym wpływom żydostwa, którego w samym miasteczku Żelechowie liczy się do 5 tysięcy; przeto nic dziwnego, że nowy proboszcz zastał lud wielce zdemoralizowanym, a pijaństwo i kradzieże ujrzał z boleścią serca w najwyższym swym rozkwicie.
    • Źródło: artykuł z 1885 roku z czasopisma Rola
  • otoczone błotami, trzęsawami, zdrowiu i rolnictwu szkodliwemi, ulice jego żadne nie brukowane, lecz pełno przepaści, dołów i bagien, domy na wpół poobalane, słomą kryte i stawiane tak jak się komu podoba.
    • Autor: Jan Ordęga (1843), fragment listu do Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych
  • zastałem w najnędzniejszym stanie, tak że w całem może Królestwie nędzniejszego miasteczka nie było.
    • Autor: Jan Ordęga, po przybyciu do nowo nabytego miasta (1824–1826)
  • Wszyscy majstrowie professyi szewskiej dla tego z obcych miejsc tu do Żelechowa sprowadzili się, że od dziedziców mieli nadane przywileje i wolności, wszelkie robocizny tłok, szarwarków, posług miejskich i opłaty prywatne niszczące, jako to: pierwszy pod dniem 16 maja 1788 roku przez J.W.Placyda Romana, a drugi pod dniem 8 VIII 1793 przez I. W. Zakrzewskiego i od owego czasu do żadnych opłat prywatnych nie pociągani, ani do robót i czarwarków używani, teraz J.W. Sokolnicki wymyślone jakieś stołkowe po złp. 8 rocznie z professyi od każdego w szczególności wymaga i do posług mieyskich używa.
    • Opis: cech szewców w proteście przeciwko wprowadzeniu nowych opłat (1812)
  • zatrzymaliśmy się dla wytchnienia w Żelechowie, miasteczku całkiem przez Moskali zrujnowanym.
  • My zaś, mając na uwadze, że chociaż Żydzi przez wykonywanie swoich obrzędów grzeszą, to jednak dla przyczyn znanych Kościołowi, tolerujemy aby niewierni Żydzi w mieście Żelechowie poprawili dach synagogi, grożący ruiną...
    • Źródło: pozwolenie, wydane przez biskupa krakowskiego 20 czerwca 1750 roku, dla Żydów żelechowskich na odnowienie synagogi
  • Trzecia [chorągiew], przyboczna, miała jako znak wywijającego mieczem męża w zbroi, siedzącego na białym koniu na czerwonym polu. Dowodził nią Andrzej Ciołek z Żelechowa z rodu Ciołków i Jan ze Sprowy z rodu Odrowążów.
    • Autor: Jan Długosz
    • Opis: fragment opisu bitwy pod Grunwaldem.
  • Zyelyechow jest miastem mającym kościół parafialny, drewniany. Łany miejskie dają dziesięcinę wartości 20 grzywien Biskupowi Krakowskiemu. Folwark rycerski daje dziesięcinę plebani, wartości 4 grzywien. Do kościoła należą role i łąki.

Utwory literackie

edytuj
  • Posłał rejent po kowala,
    A już kowal się przechwala:

    „Dla mnie to jest rzecz nienowa,
    Jestem, panie, z Żelechowa,

    A wiadomo, że Żelechów
    Słynie z dziadków do orzechów.”
  • Szedł pan Sapieha na Żelechów, Garwolin i Mińsk do siedleckiego traktu, aby się w Mińsku z pospolitem ruszeniem podlaskiem połączyć.
  • Zaś z rycerskimi gośćmi starła się chorągiew królewska nadworna, której Ciołek z Żelechowa przywodził.