Stanisław Krzyżowski

Stanisław Krzyżowski (1893–1933) – polski oficer, polityk, redaktor, dyrektor banku i parlamentarzysta.

• Ataki w ostatnich tygodniach na władze polskie, w czasie kiedy potrzeba jak najwięcej autorytetu dla tych władz, uważam za zdradę własnych interesów narodowych.
  • Opis: reakcja na atakowanie przed zamachem majowym w 1926 wojewody śląskiego i jego środowiska przez piłsudczykowski Związek Obrony Kresów Zachodnich.
  • Źródło: Słowa prawdy o ZOKZ, „Polonia” nr 63, 4 marca 1926, s. 4.

Stanisław Krzyżowski (1925)

• Brześć jest (…) czarną plamą w historii naszej, hańbą dwudziestego wieku, policzkiem wymierzonym kulturze naszej. Uspokaja nas fakt, że społeczeństwo polskie winy za Brześć nie ponosi. Torturowano ludzi zasłużonych na wzór średniowiecza dlatego, że odważyli się powiedzieć prawdę i wzbraniali się złożyć kadzidło sanacji.
  • Opis: o uwięzieniu przez obóz sanacyjny liderów opozycji w twierdzy brzeskiej w 1930.
  • Źródło: Rozmyślania w czterdziestą rocznicę encykliki „Rerum novarum”, wydanej 15 maja 1891 r. przez papieża Leona XIII, Pszczyna 1931, s. 50.

• Gdy bronią chrześcijanina jest miłość bliźniego, bronią sanacji jest bezwzględność i nienawiść, deptanie godności człowieka, jeżeli się jej nie chce podporządkować.
  • Źródło: Rozmyślania w czterdziestą rocznicę…, op. cit., s. 51.

• Na początku bieżącego stulecia dojrzewała myśl narodowego uświadomienia na Śląsku. Okazało się, że opieranie polskiej polityki narodowej na niemieckim Centrum stanowiło niebezpieczną grę, gdyż centrowcy tworzyli partię katolicką, ale nie polską. Dążeniem ich było, żeby lud polski wychować na wiernych synów, posłusznych państwu niemieckiemu. Potępiali dążenia nacjonalistyczne jako sprzeczne ze światopoglądem chrześcijańskim, ale oczywiście w praktyce tylko polskie, albowiem nie sprzeciwiali się szowinizmowi niemieckiemu.
  • Źródło: W obronie godności człowieka, „Polonia” nr 306, 7 listopada 1927, s. 2.

• Nie boję się „waszych rewelacji”, bo stoję czysty w obliczu tysięcy powstańców, których prowadziłem – zaś tych, którzy kradli i których pod klucz musieliśmy osadzać, chętnie pozostawimy jako chartów przy budzie sanacyjnej i wolno im będzie i na księżyc szczekać.
  • Opis: reakcja Stanisława Krzyżowskiego na atakowanie go w prasie sanacyjnej.
  • Źródło: Odpowiedź oszczercom, „Polonia” nr 265, 27 września 1927, s. 5.

• Obchodząc rocznicę pierwszego powstania, uprzytomnijmy sobie pierwszą przysięgę złożoną wówczas Polsce, która nas obowiązuje na wszystkie dni życia. Podziękujmy Bogu, że pozostawił nas przy życiu i pozwolił cieszyć się wolnością. Wznieśmy modły za poległych i złóżmy ślubowanie, że sił naszych nie pozwolimy marnować przez jednostki wykorzystujące ideę dla celów osobistych, dla zysku.
  • Źródło: W rocznicę pierwszego powstania śląskiego, „Gazeta Śląska” nr 32, 12 sierpnia 1925, s. 2.

• Patriotyzmu naszego nie złamiecie – łamiecie jednakże patriotyzm ludu, który prowadziliśmy przez kilkanaście lat zwycięsko. W zaślepieniu waszym nie widzicie, jak kotłuje pomiędzy ludem, jak waszą rzekomą pracą „dla sprawy polskiej” wymierzacie policzek polskiemu ludowi. Pod Górnoślązakami, z wyjątkiem niewielu ciurów, sanacja kopie dołki i nie wzdryga się, by ich i ich rodziny pozbawić chleba. Rzuca na nich popłatne dzisiaj hasło: „wyście Niemcy”.
  • Źródło: Odpowiedź oszczercom, op. cit., s. 5.

• Polska jest wielka. Toczyła wielkie i krwawe walki o swoją niepodległość, potrzebowała dużo bohaterów i wszyscy w niej mogą się pomieścić. Znaczenie Korfantego w niczym nie osłabia znaczenia np. marszałka Piłsudskiego, w niczym nie odbiera sławy bohaterom walczącym o Lwów, nie uszczupla waleczności Wielkopolski lub obrońców Warszawy, nie odbiera wdzięczności Polski za zdobycie polskiego Wilna. Dlaczego więc niemiłosierne szkalowanie, deprawowanie ludu polskiego na Śląsku walką bratobójczą?
  • Opis: zwalczanie przez sanatorów zwolenników Wojciecha Korfantego było uważane na Śląsku za nieuzasadnione i niesprawiedliwe.
  • Źródło: W obronie godności człowieka, op. cit., s. 2.

• Prześladują Korfantego dlatego, że stoi na gruncie katolickim, że chce sprawiedliwości dla szerokich mas, że nie chce pozwolić, aby krzywdzono lud nasz katolicki.
  • Opis: chodzi o Wojciecha Korfantego.
  • Źródło: Rozmyślania w czterdziestą rocznicę…, op. cit., s. 55.

• Sanacja wychowała się w szeregach socjalistycznych i nauczyła się od swych przeciwników carskich despotyzmu, czyli rządów brutalnych jednego człowieka. Znajduje tam najwięcej zwolenników, jak zresztą każdy podobny system, gdzie największa ciemnota i gdzie lud przyzwyczajony był do despotyzmu i pozbawiony jest samodzielnego myślenia. Pomijam karierowiczów, którzy są wszędzie, gdzie korupcja i pełny żłób.
  • Źródło: Rozmyślania w czterdziestą rocznicę…, op. cit., s. 49.

• Śląska nie oślepiło nawet pozorne tworzenie „niepodległego państwa” polskiego. Ducha prawdziwej niepodległości podtrzymywał jego wódz [Wojciech Korfanty], podnosząc hasło: „dobrowolnie zaborcy wysługiwać się nie będziemy”.
  • Opis: o Akcie 5 listopada.
  • Źródło: W obronie godności człowieka, op. cit., s. 2.

• Wszelkie wiece przeciwników należy bezwzględnie opanować w sposób dozwolony. W razie zwołania takiego wiecu należy zgromadzić odpowiednich ludzi, udać się na wiec i większością uchwalić rezolucję, że wszyscy głosują tylko na Katolicki Blok Ludowy. Na wiec muszą iść ludzie silni duchem i odważni. – Nie potrzebujemy morałów słuchać od ludzi obcych nam kulturą i duchem. Niechaj głoszą „ewangelię” swoją na kresach wschodnich, gdzie hajdamacy grasują i plądrują. Myśmy tutaj walczyli za Polskę i o wolność, a nie o „sanację” i niewolę!
  • Źródło: druk wyborczy Katolickiego Bloku Ludowego na pow. pszczyński, listopad 1930.

• Wywiera się nacisk na chętną do ćwiczenia młodzież, aby wstępowała np. do Strzelca, gdyż tylko tam może ćwiczyć. Powstały np. na Śląsku zatargi pomiędzy Strzelcem a Związkiem Młodzieży Katolickiej; wszak idea Strzelca na Śląsku jest obca i wcale nie popularna. Fundusze w budżecie na cele przysposobienia wojskowego nie spełniają zatem swego zadania, gdyż przygotowują, jeżeli się tak wyrażę, bojówki partyjne albo bojówki wyborcze. Przysposobienie wojskowe należy opierać na szerokich warstwach zdrowej, chętnej i patriotycznej młodzieży, bez względu na przynależność partyjną. Dlatego należy przysposobienie wojskowe uregulować ustawowo, tak jak w innych państwach.
  • Źródło: stenogram z posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie 6 lutego 1932.

• Zasady zawarte w encyklice „Rerum novarum” wywarły u nas swój wielki wpływ. Mamy na Śląsku liczne organizacje katolickie, chrześcijańskie związki zawodowe oraz dobrze zorganizowaną i liczną Chrześcijańską Demokrację, która opiera swój program i pracę na wspomnianej encyklice. Brakuje nam jeszcze współdziałania chrześcijańskiego społeczeństwa narodowości niemieckiej, które poszło przeważnie na służbę do niemieckiego nacjonalizmu.
  • Źródło: Rozmyślania w czterdziestą rocznicę…, op. cit., s. 6.

O Stanisławie Krzyżowskim

• Krzyżowski to natura gwałtowna, wojownicza, miażdżąca i słowem, i czynem przeciwnika, zależnie od okoliczności. Bardzo odważny, ryzykancki.
  • Autor: Jan Kędzior
  • Źródło: Edmund Jakubowski, Z papierów Jana Kędziora z Katowic, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach” nr 32, Prace Historyczne nr 2, Katowice 1967, s. 257.

• (…) przemówił do gości żałobnych prezes Pol. Str. Ch. Dem. senator Korfanty, wspominając na wstępie o zasługach Zmarłego w czasie plebiscytu i powstań śląskich i stwierdzając, że śp. Krzyżowski w czasie niewoli naszej był Apostołem wiary w Polskę i w lepszą Jej przyszłość. Śp. Krzyżowski w czasie plebiscytu i powstań stał wiernie i odważnie na odcinku frontu polskiego, zapominając o sobie, a nawet i o rodzinie. Zmarły, pracując i walcząc przez całe swe życie dla Polski i Jej chwały, dożył nareszcie chwili Zjednoczenia Śląska z Polską. Ale i w niepodległej Polsce nadal Zmarły realizował swe ideały, współpracował i budował gmach państwowości polskiej na Śląsku, ufundowany na prawdzie, sprawiedliwości i na zasadach, które są niezmienne, są Boskie. Zmarły zapisał się swymi czynami głęboko w sercach Ludu polskiego na Śląsku. Senator Korfanty zakończył swe przemówienie zapewnieniem, że wszyscy pamięć o Zmarłym i Jego czynach zachowają na zawsze, stawiając Go jako wzór Patrioty – obywatela – żołnierza.
  • Opis: o przemówieniu Wojciecha Korfantego podczas pogrzebu Krzyżowskiego w Pszczynie 6 maja 1933.
  • Źródło: Pogrzeb godnego syna ziemi pszczyńskiej śp. posła Stanisława Krzyżowskiego przeistoczył się w żywiołową manifestację narodową, „Polonia” nr 3080, 7 maja 1933, s. 10.

• W piątek [3 listopada 1933] o godz. 10 rano rozpoczęło się pierwsze posiedzenie Sejmu w nowej sesji budżetowej. Otwierając posiedzenie, marszałek poświęcił zmarłym posłom kilka słów wspomnienia, między in. śp. posłowi Krzyżowskiemu, podnosząc, że walczył on o utrzymanie polskości w okresie zaborczym, a w walkach o oswobodzenie Śląska brał udział jako organizator POW i jako uczestnik powstania, za co został odznaczony orderem Virtuti Militari.
  • Opis: mowa o marszałku Sejmu Kazimierzu Świtalskim.
  • Źródło: Stabilizacja depresji. Pierwsze posiedzenie budżetowe Sejmu, „Polonia” nr 3259, 4 listopada 1933, s. 2.

• Żadne szykany pruskie, żadne kary nie zdołały sprowadzić go z drogi krzewienia słowa polskiego i pieśni polskiej.
  • Opis: o młodzieńczej działalności Krzyżowskiego – ze wspomnienia pośmiertnego.
  • Źródło: Śp. Poseł Stanisław Krzyżowski, „Polonia” nr 3077, 4 maja 1933, s. 3.

Zobacz też

• Polska
• Śląsk