Dziady (dramat): Różnice pomiędzy wersjami

[[GrafikaPlik:Adam Mickiewicz by Barwicki.jpg|thumbmały|Adam Mickiewicz]]

'''''[[w:Dziady (dramat)|Dziady]]''''', – dramat autorstwa [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]].

* Na świecie jeszcze, lecz już nie dla świata!<br />Cóż to za człowiek? -– Umarły.

* Na świecie znowu, ale nie dla świata;<br />Czymże ten człowiek? -– Upiorem.

* Gdy nic tobie nie pomoże,<br />Idźże sobie precz niebożę,<br /> A kto prośby nie posłucha<br /> W Imię Ojca, Syna i Ducha,<br />Czy widzisz Pański krzyż?<br /?> Nie bierzesz jadła napoju,<br /> Zostawże nas w spokoju, <br />A kysz, a kysz!

* Lecz choć wszystkiego dostatek<br />Dręczy nas nuda i trwoga.<br /> Ach, mamo, dla twoich dziatek<br />Zamknięta do nieba droga!

* Szarpie go żarłoczne ptastwo,<br />A któż mu będzie obrońca?<br /> Nie masz, nie masz mękom końca!

* Bo kto na ziemi rajskie doznawał pieszczoty,<br />Kto znalazł drugą swojej połowę istoty,<br />Kto nad świeckiego życia wylatując krańce,<br />Jej tylko myślą myśli, jej oddycha tchnieniem, <br />Ten i po śmierci również własną bytność traci,<br />I przyczepiony do lubej postaci,<br />Jej tylko staje się cieniem.

* Czyli słońce światu płonie,<br />Czy noc wciąga szatę ciemną;<br />Jej wyglądam, za nią gonię,<br /> Zawsze przy mnie, lecz nie ze mną!

* Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!<br />Postaci twojej zazdroszczą anieli,<br />A dusze masz gorszą, gorszą niżeli!...<br />Przebóg! tak ciebie oślepiło złoto!<br />I honorów świecąca bańka, wewnątrz pusta!<br />Bodaj!... Niech, czego się dotkniesz, przeleje się w złoto!<br />Gdzie tylko zwrócisz serce i usta,<br />Całuj, ściskaj tylko złoto!<br />Ja, gdybym równie był panem wyboru,<br />I najcudniejsza postać dziewicza,<br />Jakiej Bóg dotąd nie pokazał wzoru,<br />Piękniejsza niżli aniołów oblicza,<br />Niżli sny moje, niżli poetów zmyślenia,<br />Niżli ty nawet... oddam ją za ciebie,<br />Za słodycz twego jednego spojrzenia!<br />Ach, i gdyby w posagu<br /> Płynęło z nią wszystkie złoto Tagu,<br />Gdyby królestwo w niebie,<br />Oddałbym ją za ciebie.<br /> Najmniejszych względów nie zyska ode mnie,<br />Gdyby za tyle piękności i złota<br />Prosiła tylko, ażeby jej luby<br />Poświęcił mała cząstkę żywota,<br />Którą dla ciebie całkiem poświęcam daremnie!<br />Gdyby jedno mgnienie oka,<br />Nie chcę! nie! i na takie nie zezwolę śluby.<br /><br />A ty sercem oziębłym, obojętną twarzą,<br />Wyrzekłaś słowo mej zguby<br />I zapaliłaś niecne ogniska,<br />Którymi łańcuch wiążący nasz pryska,<br />Które się wiecznym piekłem między nami żarzą,<br />Na moje wieczne męczarnie!<br />Zabiłaś mnie, zwodnico! Nieba cię ukarzą,<br />Sam ja... nie puszczę, bezkarnie,<br />Idę, zadrżyjcie, odmieńce!

* Kochanek przez sen tylko widzianych mamideł;<br />Nie cierpiąc rzeczy ziemskich nudnego obrotu,<br />Gardzący istotami powszedniej natury,<br />Szukałem, ach! szukałem tej boskiej kochanki,<br />Której na podsłonecznym nie bywało świecie, <br />Którą tylko na falach wyobraźnej pianki<br />Wydęło tchnienie zapału,<br />A żądza w swoje własne przystroiła kwiecie.<br />Lecz gdy w czasach tych zimnych nie ma ideału,<br />Przez teraźniejszość w złote odleciałem wieki,<br /> Bujałem po zmyślonym od poetów niebie,<br />Goniąc i błądząc, w błędach nieznużony goniec;<br />Wreszcie, na próżno zbiegłszy kraj daleki,<br />Spadam i już się rzucam w brudne uciech rzeki:<br />Nim rzucę się, jeszcze raz spojrzę koło siebie!<br />I znalazłem ją na koniec!<br />Znalazłem ja blisko siebie,<br />Znalazłem ją... ażebym utracił na wieki!

* O! tak! przeklęci, którzy nic nie płacą!<br />Za wszystko trzeba płacić: lub wzajemną pracą,<br />Albo wdzięcznym uczuciem, datkiem jednej łezki,<br />Za którą znowu Ojciec zapłaci niebieski.

* (...) Pan Bóg daje, Pan Bóg bierze!<br />Niechaj się dzieje według jego świętej woli!

* (...) Tam, u Wszechmocnego tronu,<br />Kędy nasz żywot ścisłe odważają szale,<br />Tam większym jest ciężarem łza jednego sługi,<br />Którą szczerze wyleje nad tobą u zgonu,<br />Niż kłamliwe po drukach rozgłaszane żale,<br />Płatny orszak i kirem powleczone cugi.<br />Jeśli, żałując śmierci dobrego dziedzica,<br />Lud zakupioną świecę stawia mu na grobie,<br />W cieniach wieczności jaśniej błyszczy się ta świeca<br />Niż tysiąc lamp w niechętnej palonych żałobie.<br />Jeśli przyniesie miodu plaster i skromne mleko<br />I garścią mąki grobowiec posypie:<br />Lepiej posili duszę, o! lepiej daleko,<br />Niż krewni modnym balem wydanym na stypie.

** Postać: Pustelnik -– Gustaw

** Postać: Pustelnik -– Gustaw

* Ale kto z nas w młode lata<br />Nie działa rzeźwym ramieniem,<br />Ale sercem i myśleniem,<br />Taki zgubiony dla świata.

* (...) Ciebie ubóstwiał kochanek,<br />O którym inna próżno całe życie marzy,<br />Którego rysów szuka w każdej nowej twarzy,<br />I w każdym nowym głosie nadaremnie bada<br />Tonu, który jej duszy brzmieniem odpowiada.

* Co dzień z pamiątką nudnych postaci i zdarzeń<br />Wracam do samotności, do książek – [do] marzeń,<br />Jak podróżny, śród dzikiej wyspy zrzucony,<br />Co rana wzrok i stopę niesie w różne strony,<br />Azali gdzie istoty bliźniej nie obaczy,<br />I co noc w swą jaskinią powraca w rozpaczy.

* Kto marzeń tknięty chorobą,<br />Sam własnej sprawca katuszy,<br />Darmo chciał znaleźć przed sobą,<br />Bo miał tylko w swojej duszy.

* Szalony, niech ukocha swe smutne ściany<br />I nie targa łańcucha, by nie draźnić rany.<br />(...) Na wieki zamknięci,<br />Nauczmy się więźniami stać się z własnej woli.

* Twórca mi dał to serce, choć w codziennym tłumie<br />Nikt poznać go nie może, bo nikt nie rozumie,<br />Jest i musi być kędyś, choć na krańcach świata,<br />Ktoś, co do mnie myślami wzajemnymi lata!

** Źródło: scena II; Improwizacja (w. 1–8)

* Patrz! – ha! – to dziecię uszło – rośnie – to obrońca!<br />Wskrzesiciel narodu –<br />Z matki obcej; krew jego dawne bohatery,<br />A imię jego będzie czterdzieści i cztery.<br />