Jaume Ramón Mercader del Rio Hernández (1913/1914–1978) – hiszpański komunista, agent NKWD, który 20 sierpnia 1940 zamordował Lwa Trockiego, za co w 1961 został odznaczony Orderem Lenina i tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.

  • Odczytywanie zeznania wymusili na mnie policjanci, kiedy leżałem ranny i półprzytomny w policyjnej celi.
    • Opis: napisane przez Mercadera na kartce, którą ten przesłał reporterom podczas końcowego odczytywania zeznań na swym procesie.
    • Źródło: Janet Bond Wood, Proces zabójcy Lwa Trockiego w: 100 najsłynniejszych procesów, red. Edward W. Knappman, tłum. Jarosław Mikos, Świat Książki, Warszawa 1998, ISBN 8372270570, s. 236.
Grób Ramóna Mercadera
  • Zmusili mnie do tego, mają moją matkę.
    • Opis: kiedy chwilę po dokonaniu zamachu był bity przez jednego z ochroniarzy.
    • Źródło: Andrzej Krawczyk, Długie ręce Kremla, „Polityka” nr 11 (3000), 11–17 marca 2015, s. 65.

O Ramónie Mercaderze

edytuj
  • Bohater Związku Radzieckiego.
    • Opis: napis na grobie.
    • Źródło: Janet Bond Wood, Proces zabójcy Lwa Trockiego w: 100 najsłynniejszych procesów, op. cit., s. 237.
  • Mercader był fanatykiem. Wiedział, że podjął się misji samobójczej. Trocki miał uzbrojoną ochronę i było niemal pewne, że zabójca zginie z jej rąk. Stało się co prawda inaczej – został oddany w ręce policji i przesiedział dwadzieścia lat w więzieniu – ale on był przekonany, że idzie na pewną śmierć. Postanowił się poświęcić dla komunizmu. Co ciekawe, gdy w 1960 roku przyjechał do Związku Sowieckiego, a było to już za rządów Chruszczowa, był fetowany jak bohater narodowy. Nadano mu najwyższe odznaczenia państwowe. Na koniec jeden ciekawy szczegół – Mercader mógł Trockiego zastrzelić, miał zresztą przy sobie pistolet. Znacznie łatwiej również zabić człowieka z broni palnej. Po prostu naciska się język spustowy i robota wykonana. Rozłupanie komuś czaszki czekanem wymaga zaś żelaznych nerwów. To rzecz bardzo nieprzyjemna, nawet dla komunisty. Moim zdaniem to nie Mercader wybrał więc sposób egzekucji Trockiego. Zrobił to Stalin.
  • Nasz podopieczny (…) uważa, że osiągnął szlachetny cel, popełniając morderstwo; wierzy, że mimo popełnienia zabójstwa pozostał człowiekiem moralnym.
    • Autor: dr Alfonso Quiroz Cuaron (jeden z dwu biegłych psychologów badających oskarżonego)
    • Opis: napisane w opinii dotyczącej prośby Mercadera o zwolnienie.
    • Źródło: Janet Bond Wood, Proces zabójcy Lwa Trockiego w: 100 najsłynniejszych procesów, op. cit., s. 236.