Raj tuż za rogiem

Raj tuż za rogiem (hiszp. El paraiso en la otra esquina) – powieść Mario Vargasa Llosy stanowiąca biografię Paula Gauguina oraz jego babki – działaczki społecznej Flory Tristan. Tłumaczenie – Danuta Rycerz.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

A jeżeli chodzi o pracę, to temat ten był przedmiotem dyskusji w Parlamencie. Zdecydowano, że pozwolenie więźniom na pracę byłoby niesprawiedliwe w stosunku do robotników, bo przestępcy stanowiliby dla nich nieuczciwą konkurencję, pracując za niższe wynagrodzenie.
- Opis: Flora krytykuje zakaz pracy więźniów.

B

Babka Flora starałaby się dowiedzieć, gdzie podziała się sprawiedliwość, i wsadzałaby swój nosek w całą tę gmatwaninę kłótni, intryg, brudnych interesów skrywanych pod maską altruizmu, aby wydać swój piorunujący werdykt
- Postać: Paul Gauguin

Bezużyteczna byłaby sprawiedliwość, gdyby nie przynosiła ludziom szczęścia.
- Postać: Flora Tristan

Być może wszystko, co robisz, jest kardynalnym błędem, nonsensem, którego będziesz żałował?
- Postać: Paul Gauguin – Koke

C

Chrystus to największy z artystów, mówił Vincent. Jednak miał w pogardzie marmur, glinkę, farby i wolał tworzyć swoje dzieła na żywym ciele ludzi. Nie wznosił posągów, nie tworzył obrazów ani poematów. Natomiast stworzył nieśmiertelne istoty, niczym instrumenty, dzięki którym mężczyźni i kobiety mogą uczynić ze swego życia doskonałe i piękne dzieło sztuki.
- Postać: Vincent van Gogh

Cóż za zbieg okoliczności i przypadków decyduje o losach człowieka, prawda, Florita?
- Postać: Flora Tristan

Czy wszystkie bitwy są tak absurdalne jak ta, której byłaś świadkiem w Białym Mieście? Ludzki chaos, który później historycy, w celu pozyskania sympatii narodowych patriotów, przedstawia jako spójną manifestację ideałów, wartości, szlachetnych zasad, a jednocześnie zatuszują wszystko to, co było wynikiem strachu, głupoty, żądzy władzy, chciwości, egoizmu, okrucieństwa, ignorancji u większości bezlitośnie poświęcanej na rzecz ambicji, zachłanności czy fanatyzmu garstki mniejszości. Możliwe, że za sto lat ta śmieszna maskarada, jaką była bitwa pod Cangallo, znajdzie się w podręcznikach historii Peru jako przykładna karta z dziejów ojczyzny, w której bohaterska Arequipa, obrończyni wybranego legalnie prezydenta, generała Obregosa, dzielnie walczyła przeciwko zbuntowanym siłom generała Gamarry i po krwawych, ale dzielnych zmaganiach zdołała zadać im klęskę (a ta, w magiczny sposób, po kilku dniach zamieniła się w zwycięstwo), Tak, Florita, historia, którą przeżywamy, to okrutne jatki ludzkich bestii, a historia spisana – to labirynt patriotycznych oszustw.
- Opis: Flora o bitwie pod Cangallo.

D

Dla szalonego Holendra nie było kwestii powierzchownych, banalnych, wszystko dotyczyło newralgicznego punktu egzystencji człowieka, wielkich problemów: Boga, życia, śmierci, szaleństwa, sztuki.
- Opis: Paul Gauguin o Vincencie van Goghu.

Dogmaty wiary zaś tłumią życie intelektualne, wolną wolę człowieka, jego naukowe inicjatywy. Ponadto nauka Kościoła uznająca cnotę za symbol czystości ducha wywołuje przesądy, które czynią z kobiety kompletną niewolnicę.
- Postać: Flora Tristan

Dokąd będzie rosło grono uprzywilejowanych kosztem nędzy ogromnej większości? Dokąd będzie trwała niewola kobiet, którą już zniesiono w stosunku do mężczyzn?
- Postać: Flora Tristan

E

Egzotyka to samo życie
- Postać: Paul Gauguin

I

I jakiego rodzaju rewolucję głosi pan Cabet, który uważa rodzinę za świętą i zachowuje instytucję małżeństwa, tę zawoalowaną transakcję kupna i sprzedaży kobiet ich mężom?
- Postać: Flora Tristan

J

Jest pan tylko jeszcze jednym pajacem, lekkoduchem, marionetką w gronie błaznów burżuazji.
- Opis: o poecie fryzjerze Jazminie – Flora Tristan.

Jeżeli sprawy nie potoczyły się lepiej, to nie dlatego, że zawiodły wysiłki, zabrakło przekonania, bohaterstwa, idealizmu. Jeżeli nie udało się zrobić tego lepiej, to dlatego, że w naszym życiu sprawy nie układają się tak jak w marzeniach. Wielka szkoda Florita.
- Postać: Flora Tristan

Jeżeli teraz, kiedy istnieje gilotyna, popełnia się tyle kradzieży i zbrodni, to co się będzie działo, kiedy zniknie hamulec, którym jest kara śmierci dla kryminalistów?
- Opis: robotnicy przeciw zniesieniu gilotyny.

K

Kapitaliści to ludzie źli, egoiści, ale wiedzą, na co mogą sobie pozwolić. Nigdy nie będą finansować szubienicy, na której mieliby sami zawisnąć.
- Postać: Flora Tristan

Kolor wyraża coś o wiele bardziej tajemniczego i subiektywnego niż świat rzeczywisty. Jest demonstracją wrażliwości, wierzeń i fantazji człowieka. W ocenie i zastosowaniu barw znajduje swój wyraz duch epoki, anioły i demony człowieka.
- Opis: książka o aspektach ekspresji artystycznej Mani Velibi – Zumbul-Zadi, wspominana przez Paula Gauguina.

Koszmar niewolnictwa, najwyższa niesprawiedliwość na świecie pozbawionym sprawiedliwości, który trzeba zmienić, aby znów stał się ludzki.
- Postać: Flora Tristan

Kościół to instytucja ograniczająca wolność człowieka.
- Postać: Flora Tristan

Księża i policjanci zawsze kłamią.
- Postać: Paul Gauguin – Koke

M

Mamy po trzydzieści osiem, czterdzieści lat, mężczyźni i kobiety, a jesteśmy uważani za niezdatnych do pracy i zwalniani z fabryki, Za co będziemy jeść, milady? Żywność i używana odzież jaką otrzymujemy w darze od parafii, nie wystarcza nawet dla dzieci.”. W wielkiej gazowni w Horsferry Road Westminster mało się nie udusiłaś, bo uparłaś się, że chcesz zobaczyć z bliska, jak ci robotnicy, ubrani tylko w same opaski na biodrach, wyciągają koks z pieców, które przywodziły ci na myśl kuźnie boga ojca – Wulkana. Wystarczyło pobyć tam pięć minut, aby oblać się potem i czuć, że się umiera z gorąca. A oni, pocąc się okropnie, pracowali w tych warunkach przez wiele godzin, no i później, kiedy wylewali już wodę na opróżnione przez siebie piece, wdychali gęsty dym, który wyniszczał zarówno ich wnętrzności, jak i skórę. Po skończeniu tej męki padali po dwóch na materac, żeby przez kilka godzin odpocząć. Szef zakładu powiedział ci, że żaden nie wytrzymuje takiej pracy dłużej niż siedem lat i potem dostaje gruźlicy. Taka była cena oświetlonych gazowymi latarniami chodników przy Oxford Street, w sercu West Endu, najelegantszej ulicy na świecie!
- Postać: Flora Tristan

Miejsce urodzenia może być przypadkowe, prawdziwa ojczyzna pochodzi z wyboru, którego dokonujemy ciałem i duszą.
- Postać: Paul Gauguin

N

Najważniejsza jest rewolucja społeczna, a nie władza polityczna.
- Postać: Flora Tristan

Naszą ojczyzną powinien być wszechświat.
- Postać: Flora Tristan

Nawet burżuje nie są tak godni pogardy jak robotnicy, którzy wyzyskują innych robotników.
- Postać: Flora Tristan

Na złe czasy potrzebna dobra mina, Florita. Nie poszło ci najlepiej, ale również nie tak źle. Niełatwe to zajęcie oddać się w służbę ludzkości, Andaluzyjko.
- Postać: Flora Tristan

Nic go nie obchodziło społeczna niesprawiedliwość ani fakt, że na świecie istnieje tyle biedy, a jest tak niewielu bogatych, jak również to, że ci ostatni zachowują się bezdusznie wobec ludzi słabych.
- Opis: o Clemente Althausie.

Nie chodzi o przejęcie władzy za wszelką cenę, tylko o wyeliminowanie raz na zawsze wyzysku i nierówności społecznej.
- Postać: Flora Tristan

Niektórzy ludzie nie znają granic nikczemności i podłości
- Postać: Gustave Arosa

Nie mogła się pozbyć tego uczucia przez cały następny tydzień pobytu w tym mieście pełnym wojskowych debili i półkretynów oraz nabożnisiów i idiotów, odtrącających każdą inteligentną myśl, każde altruistyczne uczucie, każdą społeczną inicjatywę.
- Opis: Flora o pobycie w Saint-Étienne.

Nie należy czuć lęku ani obrzydzenia do aktu seksualnego (…) uleganie pożądaniu, głębokie przeżycie zmysłowych pieszczot, rozkoszowanie się cielesnymi przyjemnościami – to uroki intensywnego i pełnego pasji życia, nawet jeśli trwa krótko, może tylko kilka chwil.
- Postać: Flora Tristan

Nie, nie należało uciekać od tego niedoskonałego świata i fundować sobie niebiańskiego azylu dla grupki wybrańców, tam gdzie nikt więcej dotrzeć nie będzie w stanie. Trzeba walczyć z niedoskonałością świata tutaj, na tej ziemi, ulepszać ją, zmieniać, dopóki nie przeobrazi się w szczęśliwą ojczyznę dla wszystkich śmiertelników.
- Postać: Flora Tristan

– Nie zawsze można być doskonale logicznym i etycznym w życiu, chyba że ma się powołanie męczennika.
– Ja chyba je mam – stwierdziła Madame de-la-Colere. – Bo zawsze staram się postępować prostolinijnie, w zgodzie z własnymi przekonaniami. Język odmówiłby mi posłuszeństwa, gdybym miała uczyć rzeczy, w które nie wierzę, tylko po to, żeby pobierać wynagrodzenie.
- Opis: doktor Amador i Flora Tristan.

Nigdy nie należy się złościć, jedynie w obliczu wroga.
- Postać: Maorys Haapuani do Koke

O

Odwiedziła wiele kościołów zapełnionych biednymi, sfanatyzowanymi ludźmi, którzy modlili się na klęczkach i z pokorą wysłuchiwali niemądrych kazań w duchu obskurantyzmu, jakie głosili księża rozpowszechniający poglądy, że biedni powinni przyjmować swój los z rezygnacją i podporządkować się bogatym.
- Postać: Flora Tristan

P

Podobnie jak Saint – Simon i Flora, ci „zbuntowani księża” wierzyli, że rewolucja powinna zachować Chrystusa i chrześcijaństwo nieskorumpowane przez autorytaryzm Kościoła oraz synekury władzy.
- Opis: zbuntowani księża.

Poświęcała się badaniu możliwie wszystkiego w tym monstrualnym mieście liczącym dwa miliony mieszkańców, stolicy największego imperium na świecie, siedzibę najpotężniejszych fabryk i najpoważniejszych fortun, chciała bowiem pokazać światu, że za fasadą prosperity, luksusu i władzy tkwi najpodlejszy wyzysk, kryje się najgorsze bezprawie, i że cierpiąca część ludzkości jest nikczemnie wykorzystywana po to, aby umożliwić zawrotne bogacenie się garstce arystokratów i przedsiębiorców.
- Opis: Flora o Londynie.

Prymitywna mądrość, jaką posiadali Ariori, nie pozwalała się buntować, płakać ani protestować przeciwko tym siłom. Trzeba stawiać im czoło bezkonfliktowo, z jasnym umysłem, z rezygnacją, podobnie jak drzewo czy góra zachowuje się w obliczu burzy albo piasek na plaży wobec przypływu morza, który musi go zatopić.
- Opis: postawa Tahitańczyków wobec losu.

Przeklęte miasto, w którym ludzie myśleli wyłącznie o zysku! A przecież pieniądze są społeczną trucizną, wszystko korumpują i czynią z człowieka zachłanne, drapieżne zwierzę.
- Opis: Flora o Marsylii.

Przyjaciele rodziny i ciekawscy ze społeczności Arequipy, którzy od razu w pierwszych tygodniach przyszli wyrazić ci swoje uszanowanie, przynosili prezenciki i pragnęli zaspokoić nieposkromioną, plotkarską, chorobliwą ciekawość, nieodrodną cechę „dobrego towarzystwa” w Arequipie (tak sami o tym mówili). Z jakim dystansem i pogardą wspominałaś teraz tych wszystkich ludzi, urodzonych i żyjących w Peru, ale marzących tylko o Francji i Paryżu, o tych świeżo upieczonych republikanach, którzy udawali, że są arystokratami, o tych wszystkich z pozoru uczciwych damach i kawalerach, których życie było kompletnie puste, pasożytnicze, egoistyczne i tylko pełne uciech.
- Opis: Flora o Arequipie i przyjaciołach rodziny Pio Tristana.

R

Robotnicy, kiedy się zjednoczą, zdobędą to, czego pragną, czyli prawo do pracy, wykształcenia, opieki zdrowotnej, przyzwoite warunki egzystencji – podczas gdy rozproszeni zawsze będą źle traktowani przez bogatych i przez władze.
- Postać: Flora Tristan

S

Sądziłaś Andaluzyjko, że zetknęłaś się ze wszystkimi postaciami głupoty, ale Nimes nauczyło cię, że w tej materii nie ma granic.
- Opis: Flora o Nimes.

Sztuka europejska jest chora, że została dotknięta takimi samymi suchotami, na jakie umierają liczni artyści. Przed upadkiem może ją uratować tylko ożywcza kąpiel płynąca z kultur prymitywnych, niezniszczonych jeszcze przez Europę. Stamtąd, gdzie raj wciąż jeszcze jest na ziemi osiągalny.
- Postać: Paul Gauguin

Sztuka musi przekraczać wąskie ramy i ciasne horyzonty, w jakich zamknęli ją artyści i krytycy, akademicy i kolekcjonerzy w Paryżu, musi otworzyć się na świat, zetknąć z innymi kulturami, dać się przewietrzyć innym wiatrom, wchłonąć inne krajobrazy, inne wartości, inne rasy, inne wierzenia, inne formy życia i moralności. Jedynie w ten sposób odzyska siłę, którą jej odebrała miękka, łatwa, pusta i skomercjalizowana egzystencja.
- Postać: Paul Gauguin

T

Trzeba chwytać los, kiedy nadarza się ku temu okazja (…) bo ta nigdy nie przychodzi dwa razy.
- Postać: Madame Victorie do Flory

W

Wszyscy kapłani – żydowscy, protestanccy i mahometańscy, ale przede wszystkim katoliccy – są sprzymierzeńcami bogatych i wyzyskiwaczy, ponieważ za pomocą głoszonych z ambony kazań utrzymują ludzi wyzyskiwanych w nastroju rezygnacji i obiecują im raj, a najważniejszą sprawą nie jest wcale ta nieprawdopodobna nagroda w niebie post mortem, bo przecież chodzi o wolne i sprawiedliwe społeczeństwo, które należy zbudować tu i teraz.
- Postać: Flora Tristan

Wszyscy ludzie są sobie równi, bez względu na kolor skóry, język jakim mówią, oraz Boga, do którego się modlą!
- Postać: Flora Tristan

Z

Zakonnice i policjanci, ręka w rękę, mieli usidlić biedotę, od samego dzieciństwa do późnej starości, a za pomocą modlitwy i kazania nauczyć ją uległości albo narzucić tę uległość siłą.
- Postać: Flora Tristan

Ż

Żebractwo działało na nią jak płachta na byka; na każdym zebraniu starała się tłumaczyć robotnikom, że uprawianie żebractwa, które propagują księża, jest w równym stopniu odrażające jak dobroczynność, jedno i drugie bowiem degraduje moralnie żebraka, a jednocześnie sprawia, że burżuj zdobywa czyste sumienie i może dalej wyzyskiwać biednych bez żadnych skrupułów. Trzeba zwalczać biedę, reformując społeczeństwo, a nie za pomocą jałmużny.
- Postać: Flora Tristan

Żołnierze liniowi są urodzonymi głupcami, a oficerowie artylerii, chociaż osiągają poziom normalnego człowieka, odznaczają się arogancją i obrzydliwym snobizmem
- Postać: Flora Tristan