Racjonalizm
kierunek upatrujący w rozumie naczelne (lub w wersji skrajnej — jedyne) źródło poznania i kryterium prawdy
Racjonalizm – nurt filozoficzny, postawa wobec źródeł poznania.
- Jestem racjonalistą, tyle że nieco zrozpaczonym. Zrozpaczony Racjonalista jest to niekiedy bliski krewny wariata.
- Autor: Stanisław Lem
- Opis: list do tłumacza Michaela Kandla z 1 sierpnia 1972 roku.
- Racjonalizm ceni takie poznanie, dla którego wzorem jest poznanie naukowe, albo dokładniej, którego wzorem są nauki matematyczne i przyrodnicze. Odrzuca zaś poznanie powołujące się na objawienie, wszelkie przeczucia, jasnowidztwa, magiczne wróżby itd.
- Autor: Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Czytelnik, Warszawa 1983, ISBN 83-07-00990-1, s. 71.
- Racjonalizm (i jego potomstwo) głosi, że byt musi być poznany, aby postępowanie nasze, opierając się na tym poznaniu, mogło doprowadzić do pożądanych skutków. Oczywiście logika rzeczywista jest wprost odwrotna. Praca zapewnia nam rzeczywiste panowanie nad pewnymi strefami bytu, myśl, uogólniając prawidła, jakimi praca się kieruje, wytwarza poznanie.
- Autor: Stanisław Brzozowski, Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (1910)