Jean de La Bruyère

Jean de La Bruyère (1645–1696) – francuski pisarz.

Jean de la Bruyère

Charaktery, czyli Obyczaje naszych czasów (1688)

(fr. Les caractéres, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński)

• Aby nie uważać się za nieszczęśliwego z tego powodu, że się nie ma majątku książąt albo ministrów, wystarczy przypomnieć sobie los rolnika, żołnierza czy kamieniarza…

• Człowiek, który urodził się chrześcijaninem i Francuzem, nie może uprawiać satyry; wielkie tematy zostały mu wzbronione.

• Dobrze się dzieje w królestwie, jeśli dobro króla jest równoznaczne z dobrem kraju.
  • Zobacz też: królestwo

• Jeśli bogaczom wolno mieć jeden pałac w mieście, drugi na wsi, ekwipaże, zaszczyty i honory, to innym należy się przynajmniej zadowolenie z życia…

• Jeśli szlachectwo nie jest cnotą, jest niczym, a przecież wielu ludzi nie ma po prostu za co kupić szlachectwa…

• Lud z przyjemnością ogląda klasyczne tragedie, bo widzi na scenie teatrów śmierć najbardziej przez siebie znienawidzonych osób, które na innych scenach dokonały bardzo wiele zła…

• Miłość i przyjaźń wzajemnie się wykluczają.

• Miłość poczyna się tylko z miłości, a z najsilniejszej przyjaźni może wyrosnąć tylko bardzo słaba miłość.

• Młoda osoba nigdy nie kocha tak bardzo, aby interes albo ambicja nie mogły spotęgować jej uczuć.

• Mniejsza lub większa ilość monet wywołuje takie różnice między ludźmi, jakich by nikt sobie nie wyobraził, gdyby nie codzienne doświadczenie. Bogacz po świetnej uczcie bez drgnienia podpisuje dekret, który całą prowincję może pozbawić chleba, bo czyż w pierwszej godzinie swego długotrwałego trawienia może on zrozumieć, że inni ludzie umierają z głodu? Oto uroczy i zdrowy młodzieniec, pan na opactwie i dziesiątku majątków. Obok zaś sześćset rodzin głodnych, nie mających w zimie opału ani skrawka przyzwoitego odzienia…

• Po wsiach zobaczyć można dzikie zwierzęta, samice i samce, czarne, chude, spalone słońcem, grzebiące w ziemi i przewracające ją z niepokonanym uporem. Posiadają one mowę, a gdy się podnoszą na nogi, ukazują twarz ludzką; i w rzeczy samej to ludzie. Na noc chronią się do nor, gdzie żyją czarnym chlebem, wodą, korzeniami; innym ludziom oszczędzają trudu siania, uprawiania i zbierania plonów, zasługują więc na to, by nie brakowało im chleba, który zasiali…

• Szczytem głupoty jest oceniać i szacować osoby według ich majątku i tytułów. Życie dworskie, upokarzające, bezmyślne i pełne intryg, czyni je wstrętnymi. Gdy umierają, w kościele grzmią pochwały, a wśród ludu krąży satyra…

• Tyrania, która rządzi za pomocą rozlewu krwi i okrucieństwa, jest najohydniejszym i najbardziej barbarzyńskim sposobem zdobywania wielkości…

• W społeczeństwie naszym władzę mają ludzie głupi, których rozumni muszą słuchać, pilnie studiując ich humory i kaprysy…

• Widziałem, że życzono sobie być panienką i to piękną panienką od 13 do 22 roku życia, w późniejszym zaś wieku być mężczyzną.
  • J’ai vu souhaiter d’être fille, et une belle fille depuis treize ans jusqu’à vingt-deux, et après cet âge de devenir un homme. (fr.)
  • Źródło: rozdział III, O kobietach

Inne

• Chwałą jednych jest, że piszą dobrze, a innych, że się do tego nie zabierają.

• Czas wzmaga przyjaźń, lecz osłabia miłość.

• Dopóki ludzie będą umierać, a kochać życie, dopóty doktorów będą wydrwiwać, ale im płacić.

• Drwiny są często ubóstwem dowcipu.

• Dwie osoby nie mogą długo pozostać przyjaciółmi, jeżeli nie potrafią sobie nawzajem wybaczać drobnych przewinień.

• Dzieci nie myślą ani o tym, co było, ani o tym, co będzie, ale cieszą się chwilą obecną, jak mało kto potrafi.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Hojność polega nie tyle na dawaniu wiele, co na dawaniu we właściwym momencie.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Jak trudno być zadowolonym z kogoś innego!

• Jeśli piękna kobieta chwali urodę innej kobiety – widać ma ładniejsze to, co chwali u tamtej.
  • Zobacz też: kobieta

• Kiedy się już uczyniło wszystko, by posiąść kobietę, a skutku to nie odniosło, pozostaje jeszcze jeden środek – oto trzeba zaprzestać zabiegów; wtedy właśnie sama się o ciebie upomni.

• Kobiecie zalotnej swoboda obyczajów raczej dodaje wartości, za to zalotny mężczyzna jest gorszy niż lekkoduch. Kokiet i puszczalska – to dopiero para.

• Kobieta, która patrzy na jednego tylko mężczyznę albo na jednego tylko nie patrzy – nasuwa te same podejrzenia.

• Kobiety są krańcowe: o wiele lepsze albo o wiele gorsze niż mężczyźni.

• Kobiety w miłości idą dalej niż większość mężczyzn, ale mężczyźni górują nad nimi w przyjaźni. Kobieta może niekiedy swoją miłość do mężczyzny całkowicie ukryć; mężczyzna może udawać miłość do kobiety, ale tylko wtedy, kiedy nie kocha innej naprawdę.

• Łzy słabej kobiety najsilniejszego mężczyznę zwyciężyć potrafią.

• Mało jest żon tak doskonałych, aby mężowie ich nie żałowali przynajmniej raz na dzień, że je mają, lub nie uważali za szczęśliwych tych, co nie zawarli związków małżeńskich.

• Małżeństwo, to źródło wszelkich dóbr, na skutek spraw majątkowych przekształca się często w nieznośny ciężar, pod którym człowiek upada: dzieci i żona wiodą na pokuszenie, pobudzają do oszustwa, kłamstwa i nieuczciwych zarobków. Ojciec rodziny ma do wyboru łajdactwo albo nędzę. Zastanawiająca sytuacja.

• Mężczyzna może zwieść kobietę udanym uczuciem pod warunkiem, że nie kocha innej naprawdę.

• Miłość umiera na przesyt, a grzebie ją zapomnienie.

• Najtrudniej uleczyć się z miłości, która przyszła nagle.

• Nie ma kobiet brzydkich; są tylko kobiety, które nie wiedzą, jak pięknie wyglądają.

• Niektóre kobiety trwają przez całe życie w podwójnym związku, zarówno trudnym do ukrycia, jak i do zerwania. Jednemu brak tylko kontraktu ślubnego, drugiemu – tylko miłości.

• Pierwszy zawód w miłości, jak tylko pierwszy błąd w przyjaźni, mogą się na naszą korzyść obrócić…

• Piękna twarz jest najpiękniejszym ze wszystkich widoków, a najsłodszą harmonią jest dźwięk głosu tej, którą się kocha.

• Piękne dziewczęta za odrzucenie kochanka pokutują nieraz u boku starych brzydkich albo łajdackich mężów.

• Przewrotność kobiet to nam daje z siebie, że leczy zazdrość.

• Są dwa sposoby odnoszenia sukcesów w życiu: albo dzięki własnej pracowitości, albo przez głupotę innych.

• Szyderstwo chce ośmieszyć człowieka w jego własnych oczach.

• Śmiej się, zanim jesteś szczęśliwą, bo możesz umrzeć, nie uśmiechnąwszy się.

• Stronniczość doprowadza największych ludzi do pospolitej małości.

• Trzeba być zupełnie pozbawionym rozumu, żeby go nawet przez miłość nie zyskać.

• Trzeba śmiać się nie czekając na szczęście, bo gotowiśmy umrzeć, nie uśmiechnąwszy się ani razu.
  • Zobacz też: szczęście

• Wielu adwokatom płaci się za rzucanie obelg.
  • Zobacz też: adwokat

• Większa część niewiast nie ma żadnych zasad – rządzą się sercem, a obyczaje ich zależą od tego, kogo kochają.

• Wydaje się rzeczą dziwną widzieć w sercu kobiety coś silniejszego i gorętszego nad miłość dla mężczyzny.

• Zdaje się, że częściej się zdarza przejść od antypatii do miłości niż do przyjaźni.

• Zdarza się często, że kobieta ukrywa przed mężczyzną całą namiętność, którą do niego czuje, wówczas, gdy ten udaje przed nią to, czego nie czuje.

• Żal za stratą tego, cośmy kochali, jest jeszcze szczęściem w porównaniu z koniecznością życia wśród tego, co nienawidzimy.